Reč druga nije obrađena kao osnovna reč!

Reč druga u karticama drugih reči
Br	Vlaški	Rumunski	Srpski	Gnezdo reči	Reč u umotvorinama	Akcija
979	aĭduśiĭe	haiducie	хајдучија	aĭduśiĭe (mn. aĭduśiĭ) (i. ž.) — hajdučija, hajdukovanje; odmetanje od vlasti; odmetništvo; razbojništvo ◊ n-a putut în alt fĭeļ: turśi fak rîaļe, iĭ - aĭt - în aĭduśiĭe — nije se moglo drugačije: Turci čine zla, oni - hajd - u hajdučiju ♦ sin. oțîĭe [Por.] ∞ aĭduk		[Vidi]
388	aĭmintrĭa	altmintrelea	другачије	aĭmintrĭa [akc. aĭmintrĭa] (pril.) — drugačije, na drugi način (da se nešto uradi) ◊ nu samînă ku asta, aĭmintrĭa ĭe fakut — ne liči na ovo, drugačije je napravljen ♦ var. aĭmintriļa, amintrĭa [Por.] ♦ dij. var. imitra (Jasikovo) [GPek] ∞ amintrîļa		[Vidi]
324	alt	alt	други	alt (altă) (mn. alț, alće) [akc. alt] (prid.) — drugi ◊ alt uom — drugi čovek, drugačiji, nije isti kao što je bio ranije ◊ (vulg.) alće puļe — druge stvari, druge spletke ◊ una-alta — ovo-ono ◊ șî una șî alta — i jedno i drugo, i ovo i ono [Por.]		[Vidi]
332	altfĭeļ	altfel	другачије	altfĭeļ [akc. altfĭeļ] (pril.) — drugačije, na drugi način, u drugoj formi; različito ♦ / alt — drugo + feļ — fela, vrsta, forma, način ◊ fakut altfĭeļ — drugačiji (po izgledu ili načinu nastanka) ◊ în altfĭeļ — na drugi način, drugačije [Por.] ♦ var. altfĭaļ — druga vrsta ◊ ĭeĭ sînt altfĭaļ đi lume — oni su druga vrsta ljudi ◊ altfĭaļ đi strugurĭ — druga vrsta grožđa [Crn.] ∞ alt		[Vidi]
320	altkum	altkum	другачије	altkum (mn. altkum) [akc. altkum] (pril.) — drugačije, na drugi način ◊ altkum a fuost vrodată — drugačije je nekada bilo [Crn.] ◊ dakă șćiĭ altkum, fă, dakă nu: taś — ako znaš drugačije, uradi, ako ne: ćuti ♦ var. altkumva [Por.] ∞ alt		[Vidi]
2901	altkumva	alcumva	друкчије	altkumva [akc. altkumva] (pril.) — drukčije, drugačije, na drugi način ◊ ĭuo am așćetat să fiĭe trĭaba-sta altkumva rașîtă, da nu așa — ja sam očekivao da će ovaj problem biti drukčije rešen, a ne ovako ♦ var, altkum ♦ sin. altfĭeļ [Por.] ∞ alt		[Vidi]
329	altśińe	altcineva	неко други	altśińe [akc. altśińe] (zam. neodr.) — neko drugi, neka druga osoba ♦ var. altśińeva ♦ / alt — drugi + śińe — neko ◊ vinu tu, să nu vină altśińe — dođi ti, da ne dođe neko drugi [Por.] ∞ alt		[Vidi]
387	amintrîļa	altmintrelea	другачије	amintrîļa [akc. amintrîļa] (pril.) — drugačije, na drugi način [Kmp.] ♦ var. aĭmintrĭa [Por.]		[Vidi]
240	apukatură	apucătură	грип	apukatură1 (mn. apukaturĭ) [akc. apukatură] (i. ž.) — (med.) 1. prehlada, grip (lat. influentia) ◊ am raśit șî ma trĭaśe apa, ka kînd o sî sa pună apukatu pi mińe — prehladio sam se i probija me znoj, kao da će me uhvatiti grip 2. razne bolesti stomaka, glave i sl. ◊ apukatu sa ḑîs la măĭ mulće buaļe, nu numa la buaļe dusă đin raśală — pod gripom su se podrazumevale razne bolesti, ne samo one nastale od prehlada ♦ var. apukatu ◊ l-a prins apukatu, s-a pus apukatura pi ĭel — uhvatio ga je grip (ili neka druga bolest, koja je propraćena drhtavicom i temperaturom) ◊ đeskînćik đi apukatu, đi apukatură — bajalica protiv gripa [Por.] ∞ apuka		[Vidi]
459	ba	ba	не	ba (part.) — ba, ne, jok; đa 1. označava negaciju ◊ Aĭ fuost la lukru? - Ba! — Da li si bio na poslu? - Ne! ◊ (u izr.) ba, ĭuo — jok, ja (ne ja, nisam ja) 2. označava neodlučnost, ili dilemu ◊ ba vrĭeĭ, ba nu vrĭeĭ — čas hoćeš, čas nećeš ◊ ba-n kuaś, ba-n koluo — čas ovamo, čas onamo; đa tamo, đa vamo [Crn.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
476	bagat	băgat	увучен	bagat (bagată) (mn. bagaț, bagaće) [akc. bagat] (prid.) — 1. uvučen, stavljen, metnut ◊ kuțîtu, bagat în ćakă, stă sprimit dupa kurauă — nož, stavljen u korice, stoji spreman iza pasa ◊ putraḑîașće, bagat în apsă — truli, zatvoren na robiji 2. (fig.) zabrinut; zadužen: opevan ◊ bagat în grižă — zabrinut ◊ bagat în ńivuoĭe — uvučen u nevolju ◊ bagat în povastă — stavljen u priču [Crn.] ◊ bagat în kînćik — opevan [Por.] ∞ baga	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
1179	banḑarit	?	басирање	banḑarit (banḑariturĭ) [akc. banḑarit] (i. m.) — (muz.) 1. basiranje, ritmovanje ◊ ku banḑarit, mîĭ bińe žuoś — uz basiranje, bolje igraš 2. (fig.) mlaćenje, pričanje gluposti ◊ lasîće đi banḑarit, vĭeḑ kî sî rîd đi ćińe — nemoj da mlatiš, vidiš da ti se smeju [Crn.] ∞ banḑari	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
693	Barbuļeșći	Bărbulești	Барбулешти	Barbuļeșći [akc. Barbuļeșći] (i. m.) — (antr.) Barbulešti, Barbulovići, vlaško prezime familija u Malom Izvoru i Osniću, čiji se predak rodonačelnik zvao Barbu ◊ Barbuļeșći đin Izvuoru al mik sînt uamiń đi vuorbă — Barbulešti iz Malog Izvora su ljudi od reči [Crn.] ♦ dij. var. Bîrbuļeșći, Bărbuļeșći [Por.] ∞ barbă	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
741	Barbură	Barbură	Варвара	Barbură [akc. Barbură] (i. ž.) — (kal.) Varvara, kokošiji praznik; neradan dan, posvećen živini; Barbura ◊ Barbură ĭe prazńiku alu gaiń — Varvara je kokošinji praznik [Hom.] ◊ Barbura ĭe muĭare sfînțîtă, kare dă birekĭetu pomîntuluĭ — Barbura je sveta žena koja zemlji daje berićet ◊ Barbura are doă suruorĭ, kare sa kĭamă Vîrvare; ĭastă doă Vîrvare: a đin tîń ĭe k-o ḑî nainća Barburi, a Vîrvarĭa a doĭļa ĭe k-o ḑî dupa ĭa — Barbura ima dve sestre, koje se zovu Varvare; prva pada dan pre Barbure, a druga je dan posle nje (Jasikovo) [GPek] ♦ dij. var. Barbora (Malajnica) [Pad.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
743	bată	bată	трака	bată (mn. biaće) [akc. bată] (i. ž.) — uska vodoravna traka drugačije boje u odnosu na boju tkanine ◊ ćurk ku biaće — prsluk sa vodoravnim šarama ◊ kimĭașă ku biaće — košulja sa vodoravnim šarama ◊ krețan ku bĭaće — krecan sa vodoravnim šarama [Hom.]		[Vidi]
664	beļi	beli	белити	beļi (ĭuo beļiesk, ĭel beļiașće) [akc. beļi] (gl. p.) — 1. beliti, činiti belim; bojiti u belo ◊ ĭa ĭe la rîu đi đesńață, beļiașće pînḑa — ona je na reci od jutros, beli platno 2. guliti, drati, skidati koru ili kožu; čistiti od kore ◊ beļiașće bîtu đi alun, să-l đa đi pomană la-l muort — guli leskov štap (čisti ga od kore), da bi ga na daći nemenio pokojniku ◊ beļiașće ćiĭu, să fakă buśin — guli lipu da napravi rikalo 3. označavati, obeležavati ◊ beļiașće ļiamńiļi-n padure, însamnă otaru — obeljuje stabla u šumi, označava među 4. (fig.) stradati, doživljavati neprijatnost, nadrljati; ◊ beļiașće pula — „guli” kurac 5. (fig.) buljiti, napadno gledati ◊ đi źaba atîta beļieșć uoki-n muĭarĭa-ĭa, nuĭe ĭa đi ćińe — džaba buljiš u tu ženu, nije ona za tebe 5. (fig.) slepiti, gubiti vid ◊ numa beļieșć uoki ku atîta śećit la viđiarĭe slabă — samo slabiš vid sa tolikim čitanjem uz slabo svetlo [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
660	beļitură	belitură	огуљетина	beļitură (mn. beļiturĭ) [akc. beļitură] (i. ž.) — 1. oguljetina, brazgotina; ogrebotina; oderotina ◊ kaḑuĭ, șî fakuĭ beļitură mare în źanunkĭe — padoh, i napravih veliku oguljetinu na kolenu 2. (fig.) beļitură đi uom — nezgodan čovek, zaguljenko [Crn.] 3. (dosl.) „obeljenost, belina”, obeljeno, odnosno oguljeno ili odrano mesto, sa koga je skinuta kora ili koža, pa se vidi donji sloj, koji je svetliji ◊ păkurari n-avut alt lukru, numa a fakut beļiturĭ pi faź, nu șćiu kă așa ļiamńe puot sî sa ușće đin piśuare — čobani nisu imali druga posla, nego su pravili oguljetine na bukvama, ne znaju da se takvo drveće može osušiti iz korena [Por.] ∞ beļi		[Vidi]
2001	bizărĭ	bizer	крпара	bizărĭ (mn. bizăre) [akc. bizărĭ] (i. s.) — krpara, prljava krpa ◊ bizărĭu a fuost o rîză imuasă, atîrnată-n kuń la stalpĭaće, ku kare s-a dubarît feruaĭka đi pi ḑalarĭ, ku kare s-a șćers uaļiļi đi śanușă, or alta imală đi pi vasurĭ — „bizer” je bila jedna prljava i pocepana krpa, okačena o stubac kamina, kojom se skidao kotao sa veriga, kojom se brisao pepeo sa lonaca, i druga prljavština sa sudova [Por.]		[Vidi]
663	bîzai	bâzâi	зујати	bîzai (ĭuo bîzîĭ, ĭel bîzîĭe) [akc. bîzai] (gl.) — (onom.) 1. zujati ◊ bîzîĭe bîza, albina, gargauńiļi, muska șî țînțarĭu — zuji muva, pčela, stršljen i komarac 2. (fig.) gluvarаti, gubiti vreme, besplosličiti ◊ n-are alt lukru, numa bîzîĭe pin sat — nema druga posla, nego zuji (gluvara) po selu ♦ (augm.) bîzuańe [Crn.] ◊ kopiļe, nu-m bîzîi pĭ-aśiĭa, ka muska — dete, nemoj mi tu zujati kao muva [Por.] ∞ bîz!		[Vidi]
935	Blîgoveșćana	Blagoveștenie	Благовести	Blîgoveșćana [akc. Blîgoveșćana] (i. ž.) — (kal.) Blagovesti, nepokretan praznik u narodnom kalendaru koji pada uvek 7. aprila ◊ pi kîļindarĭu popĭesk, în ḑîua-ĭa Maĭka Duomnuluĭ auḑît kî ĭe-nkarkată — prema popovskom kalendaru, tog dana je Božja Mati doznala da je trudna ♦ var. Blogoveșćana [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
6197	brebeńel	brebenel	млађа	brebeńel (mn. brebeńeĭ) [akc. brebeńel] (i. m.) — (bot.) mlađa, mlađik, klokoćica (Corydalis-cava) ◊ brebeńel ĭe fluare kare măĭ întîĭ dă primovara, o vîrstă ku fluare balastră, da alta ku fluare albă — mlađa je prvo prolećno cveće, jedna vrsta ima ljubičast, a druga beli cvet ◊ brebeńeĭ kuļeg muĭeriļi șă-ĭ duk la morminț, unđe-ĭ tamîĭe șă-ĭ dau đe pomană la-ĭ muorț — mlađu beru žene i nose na groblje, gde je kade i namenjuju pokojnicima ♦ var. bribeńel (Rudna Glava) [Por.]		[Vidi]
922	Bukuva	Bucuva	Буково	Bukuva [akc. Bukuva] (i. ž.) — (top.) Bukovo, greben između sela Osnić i Valakonje prekriven bukovom šumom, na čijim se stranama prostiru zaseoci Osnićko i Valakonjsko Bukovo ◊ Bukuva Osńiśi altfĭaļ sî kĭamă șî Satu al nuou — Osnićko Bukovo se drugačije zove i Novo selo ◊ în șkuolă đin Bukuva Vaļakuańi ĭastă duoĭsprĭaśe kopiĭ — u Valakonjskom Bukovu ima škola sa dvanaest učenika [Crn.]		[Vidi]
667	bumb	bumb	дугме	bumb (mn. bumbi) [akc. bumb] (i. m.) — dugme ◊ dîșkĭaptură bumbu la kamașă, kă-ĭ zapuk — otkopčava dugme na košulji, jer mu je vrućina [Hom.] ◊ aĭ nuoștri ĭa batrîń n-a șćut đi bumb, s-a-nkiptorat ku kiptuorĭ — naši stari nisu znali za dugme, zakopčavali su se kopčama ◊ bumb galbin — žuto dugme [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
1045	țară	ţară	држава	țară1 (mn. țîărĭ) [akc. țară] (i. ž.) — država, zemlja ◊ đi șasă ań am trekut triĭ raturĭ, pistă triĭ țîărĭ, ș-am ažuns đi unđe am pļakat — za šest godina prošao sam kroz tri rata, preko tri države, i vratio se odakle sam krenuo [Crn.] ◊ țară strină — tuđa zemlja, druga država; inostranstvo ◊ Țara rumîńaskă — Vlaška [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
1174	ćuș	clătită	палачинка	ćuș2 (mn. ćușurĭ, akc. ćușurĭ) (i. s.) — (nutr.) a. palačinka, tanka pržena lepinja od pšeničnog brašna, mleka i jaja ◊ aĭa śe ĭe la sîrbĭ „palačinka”, la nuoĭ sa kĭamă „ćuș”, da aĭa śe nuoĭ kemăm „plaśintă”, sîrbi n-au, șî đ-aĭa plaśinta ńiś n-are nume sîrbĭesk — ono što je kod Srba „palačinka”, mi zovemo „ćuš”, a ono što mi zovemo „plačinta”, Srbi nemaju, pa „plačinta” i nema srpski naziv (zas. Blizna, s. Rudna Glava) b. vrsta duguljaste mekike (istočni deo Rudne Glave) ♦ var. ćușka (Crnajka, Tanda) ◊ ćușka sa faśe đin plamad kare ramîńe dupa śe plumađeșć pîńa — ćuška se pravi od testa koji ostaje posle mešenja hleba [Por.] ◊ ćușu faśem dîn fańină, ku kîta brînḑă: mĭastîś, puń în ćipsîĭe șî kuoś în șporĭet — palačinku pravimo od brašna sa malo sira: mesiš, staviš u tepsiju i pečeš u šporetu ◊ alta fuarmă dî ćuș sa faśe dîn fańină mistakată ku kîta apă măĭ multă, puń brînḑă, șî ĭaĭ ku ļingura șî puń în untura kaldă-n ćigańe — druga vrsta palačinke pravi se od brašna pomešanog sa malo više vode, staviš sir, i uzmeš kašikom i staviš u tiganj sa vrelom mašću (s. Medveđica) [Hom.] ♦ dij. sin. gugońaće ◊ la nuoĭ ćuș s-a fakut așa: sparź uou, puń fańină, brînḑă, șî mĭastîś, mĭastîś, șă-l kuoś în ćigańe — kod nas su se palačinke pravile ovako: razbiješ jaje, staviš brašno, sir, i mešaš, mešaš, i pečeš ih u tiganju ◊ asta śe sîrbi kĭamă „palačinke”, n-a fuost đi bîtrîńață, a ĭeșît dupa ratu-sta ku ńamțî; ļi kĭemăm șă pi rumîńașće „palaćinkĭe” — ovo što Srbi zovu „palačinke”, nije bilo kod nas odavnina, pojavile su se posle ovoga rata sa Nemcima; zovemo ih i na vlaškom „palačinke” (Jasikovo) [GPek] ♦ dij. sin. skovĭardă (Majdanpek) [Buf.]		[Vidi]
2283	dar	dar	дал	dar1 (vez.) (part.) — 1. a. dal, il’, ili ◊ dar va fi așa, dar nu va fi, ńima nu puaće să șćiĭe — dal je tako, dal nije tako, niko ne može znati b. pa ◊ dar kum puaće altfĭeļ să-l fakă, kînd nu șćiĭe? — pa kako može drugačije da ga uradi, kad ne zna? 2. (upitna rečca) da li ◊ dar șćiĭe ĭel aĭa, or nu, aĭa o să veđiem — da li on to zna, ili ne, to ćemo videti 3. (part.) zar ◊ dar nu putuș tu sîngur sî vĭeḑ kî aĭa nu mĭarźe la bun? — zar ti nisi mogao sam da vidiš da to ne ide na dobro? ♦ var. dal [Por.]		[Vidi]
1439	doratură	dorătură	маћеха	doratură (mn. doraturĭ) [akc. doratură] (i. ž.) — (ret.) maćeha, druga majka ◊ muma mĭa murit la nașćire, șî ĭuo am kreskut ku mumă doratură — majka mi je umrla na porođaju, i ja sam odras’o sa maćehom ♦ sin. mașćuaĭkă [GPek] ♦ dij. var. (u izr.) mumă adoorată [Por.] ∞ adourat		[Vidi]
1265	drugă	drugă	клип	drugă1 (mn. druź) [akc. drugă] (i. ž.) — (bot.) klip kukuruza ◊ ćimpo-sta mîndru a rođit kukuruḑu: kîće tri druź la un fir — ove godine lepo je rodio kukuruz: po tri klipa na jednom struku [Crn.] druga ĭe kukuruḑu ku buobiļi, kurațat đi giž — klip je kukuruz sa zrnima, očišćen od šaše (Rudna Glava) [Por.] ♦ dij. sin. gluod (Rečica) [Stig] ∞ kukuruḑ	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
1618	drugă	drugă	реза	drugă2 (mn. druź) (i. ž.) — reza, pokretna daščica kojom su se zatvarala vrata ◊ druga ĭe o blanuță đi ļiemn îmblatuare, ku kare sa-nkis ușa đi bătrîńață — reza je pokretna daščica kojom su se nekada zatvarala vrata ◊ druga a țînuto duauă kuńe batuće-n ușă, kare avut kîrļig la vîr, să țînă blanuța să nu skadă — rezu su držala dva klina, nabijena u vrata, koja su imala kuku na vrhu, da drže daščicu da ne spadne ◊ druga a fuost đisupra înkreștată, unđe a veńit ļimba kĭeĭi — reza je sa gornje strane imala ureze, u koje je ulazio jezičak ključa ♦ sin. kļanță (Rudna Glava) [Por.]		[Vidi]
1262	duoĭļa	doilea	други	duoĭļa [akc. duoĭļa] (br.) — drugi, druga ◊ a duoĭļa uară lu tata a operesît uokĭu — po drugi put su mome ocu operisali oko [Crn.] ◊ vĭerĭ a duoĭļa — (za srodstvo) treće koleno ◊ ĭuo ku Ĭanku sînćem vĭerĭ a duoĭļa — ja i Janko smo treće koleno [Por.] ∞ duoĭ		[Vidi]
1237	duos	dos	наличје	duos (mn. duosurĭ) [akc. duos] (i. m.) — 1. (predmeti i bića) naličje; druga strana; unutrašnja strana; donja strana; leđna strana ◊ aĭ înbrakat kîlțanu pi duos — obukao si košulju naopako ◊ duosu palmi; duosu mîńi — nadlanica ◊ îĭ đață ku duosu mîńi pistă nas — udario ga je nadlanicom preko nosa [Crn.] ◊ nuĭe bun sî puń pîńa pi masă ku duosu-n sus — ne valja da stavljaš pogaču na sto sa naličjem na gore [Por.] 2. (reljef) osoje, strana zemljišta okrenuta ka severu ◊ duosu ĭe mîĭ rîaśe, mîĭ mult țîńe raveńala, șî đi aĭa mîĭ bińe rođașće kînd ĭe ćimpu uskaśiu — osoje je hladnije, duže zadržava vlagu, i zbog toga bolje rađa kad je godina sušna [Crn.] 3. (fig.) a. leđa ◊ mĭ-aĭ întuors duosu kînd mĭ-a fuost măĭ grĭeu — okrenuo si mi leđa kada mi je bilo najteže b. šuma; odmetništvo; hajdučija ◊ đi vrĭamĭa đi rat: vin ńamțî - fuź în duos, vin ćetńiśi - fuź în duos, vin partizańi - fuź în duos, kă pi saćanu tuoț ĭ-a apaurît — za vreme rata: dolaze Nemci - bež’ u šumu, dolaze četnici - bež’ u šumu, dolaze partizani - bež’ u šumu, jer su seljaka svi pljačkali ◊ đi vrĭamĭa đi bugarĭ, Golubuońi a fuost în duos — za vreme Bugara, Golubovići su bili odmetnici ♦ supr. față [Por.]		[Vidi]
1637	điskăļika	descăleca	сјахати	điskăļika (ĭuo ma điskăļik, ĭel sa điskăļikă) [akc. điskăļika] (gl. p. ref.) — sjahati, sići sa konja ili sa druga jahaće životinje ◊ nu puaće sîngură ńiś sî sa înkaļiśe, ńiś sî sa điskăļiśe đi pi kal — ne može sama ni da uzjaše, ni da sjaše s konja ♦ sin. dubarî [Por.] ∞ kal		[Vidi]
1795	faśe	face	чинити	faśe (ĭuo fak, ĭel faśe) (gl. p.) — 1. činiti, praviti; rađati ◊ uomu faśe tuot śe-ĭ plaśe — čovek čini (sve ono) što mu prija ◊ fakură ś-o fakură, akuma ĭe amînat — učiniše što učiniše, sad je kasno ◊ muma a fakut triĭ kopiĭ — majka je rodila troje dece 2. naterati, primorati ◊ nu ma măĭ baća, kă ma faś să pļek đi la ćińe — nemoj me više tući, jer ćeš me naterati da pođem od tebe ◊ atîta ku ańi a nîkažîto fara ńiśkotrĭabă, đ-a fakuto la urmă sî sa spînḑure đi rău — toliko ju je godinama mučio bez razolga, da ju je na kraju primorao da se zbog zla obesi [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2306	fi	fi	бити	fi (ĭuo sînt, ĭel ĭe) (gl. n.) — biti, postojati; (skr.) bi ◊ fi śe vrĭeĭ, ama fi uom — budi šta hoćeš, ali budi čovek ◊ va fi, nu va fi — može biti, ili ne biti ◊ ma ginđiĭ ĭuo: śe sî fiĭe akuma, ama takuĭ, nu spusăĭ ńimika — pomislio sam: šta će biti sada, ali zaćutah, ne rekoh ništa ◊ fi-va așa, or nu va fi, nu puot a șći — da li je tako, ili nije tako, ne mogu znati ◊ tu nu vi fi, da ĭuo sînt — ti nećeš biti, a ja jesam ◊ basanka n-a fuost să fiĭe, nuĭe ursat — valjda nije bilo da bude, nije suđeno ◊ nuĭe la kasă, puaće fi dus vrunđeva — nije kod kuće, možda je nekud otišao ◊ va fi veńit kopilu pănă akuma, s-a fi fuost vrunu đ-aĭ batrîń ku ĭel — došlo bi dete do sada, da je neko od starijih bio sa njim ◊ kînd ĭerarăm ćińirĭ, fusăsărăm zburdaț ka ńima pi lume — kad bejasmo mladi, besmo razuzdani ko niko na svetu ♦ var. firĭe [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2690	fikat	ficiat	јетра	fikat (mn. fikaț) [akc. fikat] (i. m.) — (anat.) jetra, crna džigerica ◊ fikaț-aĭ ńegri — crna džigerica, jetra ◊ fikaț-aĭ albĭ — bela džigerica, pluća ◊ fikațî la uom sînt supt kuasta đirĭaptă — jetra je kod čoveka pod desnim rebrom ◊ đi fikaț ĭe ļipită fĭarĭa — za jetru je zalepljena žuč [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2181	fîntînă	fântână	извор	fîntînă (mn. fîntîń) [akc. fîntînă] (i. ž.) — uređen izvor pijaće vode a. kladenac ◊ kînd în padure daĭ pista izvuor đi apă, șă-l ćistășć đi luomurĭ, șă-ĭ faś la fund kîta kroviț đi s-aduńe apa đi baut, aĭe ĭe fîntînă — kada u šumi naiđeš na izvor vode, pa ga očistiš od trunja, pa mu napraviš malo udubljenje na dnu da može da se sakupi voda za piće, to je kladenac b. česma ◊ alta fuarmă đi fîntînă ĭe kînd îngrađieșć izvuoru, ăl zîđeșć șă-ĭ puń śuśur, aĭa vińe un fieļ đi śieșmă — druga vrsta izvora je kad ogradiš izvor, kad ga ozidaš i staviš točur, to mu dođe neka vrsta česme ♦ sin. izvuor [Por.]		[Vidi]
1985	fîrtațî	fârtaţi	братимити се	fîrtațî (ĭuo ma fîrtațîăsk, ĭel sa fîrtațîașće) [akc. fîrtațî] (gl. p. ref.) — bratimiti se, sprijateljivati se, sklapati pobratimstvo, prijateljstvo, drugarstvo; ortakluk ◊ m-a-ntrabă sî ma fîrtațîăsk ku ĭel, ama miĭe nu-nd-o fi pi vuoĭe, ș-așa am ramas numa ka duoĭ kunoskuț — pitao me je da se pobratimimo, ali meni nije bilo baš po volji, pa smo tako ostali samo dva poznanika ♦ var. fîrtașî (fîrtașîăsk, fîrtașîașće) [Por.] ∞ fîrtat		[Vidi]
1986	fîrtațîĭe	fârtaţie	побратимство	fîrtațîĭe (mn. fîrtațîĭ) [akc. fîrtațîĭe] (i. ž.) — pobratimstvo, drugarstvo, prijateljstvo; ortakluk ◊ tare fîrtațîĭe avĭem nuoĭ duoĭ, mîńiļi să ńi taĭe, unu pi altu nu izdîăm — jako pobratimstvo imamo nas dvojica, ruke da nam seku, jedan drugog ne izdajemo ♦ sin. fîrtaluk [Por.] ∞ fîrtat		[Vidi]
1984	fîrtat	fârtat	побратим	fîrtat (mn. fîrtaț) [akc. fîrtat] (i. m.) — (fam.) pobratim, prijatelj, drugar ◊ ĭel ĭe fîrtatu mĭeu înga đi la ćińerĭață — on je moj pobratim još od mladosti ◊ fîrtaț buń — dobri prijatelji [Por.] ♦ dij. var. furtat [Crn.][Mlava]		[Vidi]
2396	fĭeļ	fel	фела	fĭeļ (mn. fĭelurĭ) [akc. fĭeļ] (i. s.) — fela, vrsta; soj; način ◊ pîkurari a dus kaśuļ într-un fĭeļ — čobani su nosi istu vrstu šubara ◊ lukrăm đ-akuma înainće în alt fĭeļ — radićemo od sada nadalje na drugačiji način ◊ țarańi sînt alt fĭeļ đi uamiń — Carani su drugi soj ljudi ♦ var. fĭelă [Por.]		[Vidi]
1991	fluturuos	fluturos	лептираст	fluturuos (fluturuasă) (mn. fluturuoș, fluturuasă) [akc. fluturuos] (prid.) — 1. leptirast, koji ima oblik leptirovih krila ili je ljuspičast ◊ ḑama đi varḑă a fĭert prĭa mult, akuma ĭe tuată fluturuasă pi đi supra — kupus se predugo kuvao, sada je čorba sva leptirasta na površini ◊ (color) đimult pin dugăĭ a fuost fîărburĭ în duauă fĭelurĭ: farbă făńinuasă, șî farbă fluturuasă, asta aduoĭļa într-o fuarmă đi ļaspiḑ miś, supțîrĭe, șî ļikuratuare — nekada je u prodavnicama bilo dve vrste farbe: „brašnjava” boja, i „leptirasta” boja, ova druga u obliku malih, tankih i svetlucavih ljuspica (Tanda) 2. (fig.) lakouman, prevrtljiv; nestalan; vetropir ◊ m-am lasat đi baĭat kă đi sokoćala mĭa a fuost uom tare fluturuos — napustila sam momka jer je za moj račun bio jako prevrtljiv čovek [Por.] ∞ flutur		[Vidi]
2721	gîlśaviśuos	gâlcevicios	свађалачки	gîlśaviśuos [akc. gîlśaviśuos] (pril.) — svađalački, svadljivo, kao svađalica ◊ sa tăĭnuĭe gîlśaviśuos, kî alfieļ nu șćiu — razgovaraju svađalački, jer drugačije ne znaju [Por.] ∞ gîlśauă		[Vidi]
2660	gîsak	gânsac	гусан	gîsak (mn. gîsaś) [akc. gîsak] (i. m.) — (ornit.) gusan, mužjak guske ◊ am śinś gîșć șî un gîsak — imam pet gusaka i jednog gusana ♦ var. gîskan [Por.] ∞ gîskă	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3462	grab	grabă	журба	grab ([akc. grab] (i. m.) — žurba, jurnjava ◊ l-aĭ găzdoćiń tuot s-a lukrat ku grab — kod bogataša sve se radilo u žurbi ◊ kînd lukri đin grab îț ĭasă pi nas, kî śuava-ț skapă, șă ći mînă să-l faś pĭadauară — kad brzaš u poslu izađe ti na nos, jer nešto ispustiš, pa te tera da ga radiš nanovo ◊ (u izr.) nu mi đi grab — nije mi hitno; ne žuri mi se ♦ sin. zort, vuraĭală [Por.] ∞ grabi	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2661	gruos	gros	дебео	gruos1 (gruasă) (mn. gruoș, gruașă) [akc. gruos] (prid.) — 1. (za meru) debeo ◊ ļiemn gruos — debelo drvo ◊ blană gruasă — debela daska ◊ ață gruasă — debeo konac 2. (za tečnost) gust ◊ lapće gruos — gusto mleko 3. (za zvuk) dubok ◊ glas gruos șî spîrćiguos — dubok i rapav glas 4. (psih.) a. tvrdokoran, neosetljiv ◊ gruos đi kap — tvrdoglav; tup b. bezosećajan ◊ gruos đi obraz — tvrd na obrazu 5. (za bogatstvo) (pej.) bogat ◊ gruos la pungă — ima debeo novčanik ♦ supr. supțîre [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3541	Iginat	Ignat	Игњатијевдан	Iginat [akc. Iginat] (i. m.) — (kal.) Ignjatijevdan, Tucindan ◊ Iginatu în vrĭamĭa nuastră kađe a duoĭļa ḑî dupa Anol Nou — Ignjatijev dan u naše vreme pada drugog dana Nove Godine ◊ la Iginat đi kînd lumĭa rumîńi taĭe puorku — na Ignjatijevdan od kad je sveta Vlasi kolju svinju ♦ var. Igńat (Tanda) [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2777	înkoluo	înocolo	надаље	înkoluo [akc. înkoluo] (pril.) — nadalje, na tamo ◊ đ-akuma înkoluo nuoĭ o să lukrăm altfĭeļ — odsad nadalje mi ćemo raditi drugačije ◊ mutațî-va kîta măĭ înkoluo, să puată tuoț s-înkĭape — pomerite sa malo na tamo, da mogu svi da stanu ♦ supr. înkuaśa [Por.] ∞ akoluo		[Vidi]
2519	învăț	învăţ	навика	învăț (mn. învățurĭ) [akc. învăț] (i. s.) — navika ◊ urît învăț are ćińerișu đi astîḑ, să duarmă pănă la amńaḑîț — ružnu naviku ima današnja mladež, da spava do podne ◊ kopiĭi treabe să strogăĭ đi miś, să nu fakă învățurĭ rîaļe — decu treba od malena strogo da vaspitavaš, da ne steknu loše navike ♦ sin. ađet, daćină [Por.] ∞ învața	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3966	ĭertare	iertare	опроштај	ĭertare (mn. ĭertărĭ) [akc. ĭertare] (i. ž.) — (zast.) (rel.) oproštaj; opraštanje ◊ s-a dus baba la bisîarikă sî sa spoveđeaskă, șî sî kaće ĭertare đi pakaće śe ļi are — otišla je baba u crkvu da se ispovedi i da traži oproštaj za grehova koje ima ◊ numa dakă țîń tuaće posturļi puoț sî ći nadăĭ đi ĭertare, altfeļ nu — samo ako držiš sve postove možeš da se nadaš oproštaju, drugačije ne [Por.] ∞ ĭerta		[Vidi]
5384	kata	căuta	тражити	kata (ĭuo kat, ĭel kată) [akc. kata] (gl. p.) — 1. tražiti, tragati ◊ nu kata bań đi la ĭel, kă nu-ț dă — nemoj tražiti pare do njega, jer ti neće dati ◊ kată pi draku — traži đavola 2. gledati, posmatrati ◊ śe kaț așa la mińe? — što me tako gledaš? 3. izgledati, biti tužan ◊ fata-sta kată rău, sigurat a lasato baĭatu — ova devojka izgleda tužno, sigurno ju je ostavio momak [Por.] ♦ dij. var. kăuta [Buf.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3138	kikă	chică	плетеница	kikă (mn. kike) [akc. kikă] (i. ž.) — 1. (oglavlje) pletenica, kika ◊ kikă ĭe păr muĭerĭesk înpļećit în bîrțâ — kika je ženska kosa upletena u pletenicu ◊ đemult tuaće șkolarițîļi a dus păr înpļećit în kike — nekada su sve učenice nosile kosu upletenu u kike ♦ sin. bîrță 2. (zast.) pramen kose koji se seče prilikom krštenja deteta ◊ ĭerĭ ĭ-a luvat đin kikă la kopil, la bućeḑat, ș-a fakut visaļiĭe mare — juče su detetu isekli pramen kose, krstili ga, i napravii veliko veselje 3. (bot.) svila na kukuruzu ◊ druga a slubaḑît kikă, kukuruḑu ĭe bun đi fiert — klip je pustio svilu, kukuruz je dobar za kuvanje [Por.] ∞ kukuruḑ		[Vidi]
3099	kîrîmidarĭ	cărămidari	ћерамидар	kîrîmidarĭ (mn. kîrîmidarĭ) [akc. kîrîmidarĭ] (i. m.) — ćeramidar ◊ kîrîmidarĭ ĭe lukratuorĭ kare faśe kîramidă — ćeramidar je radnik koji pravi ćeramidu ◊ luoku unđe lukră kîrîmidarĭu sa kĭamă kîrîmidariĭe — mesto gde radi ćeramidar zove se ćeramidarnica [Por.] ∞ kîramidă	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2966	kokuoș	cocoș	петао	kokuoș1 (mn. kokuoșî) [akc. kokuoș] (i. m.) — (ornit.) petao, mužjak kokoške (Gallus bankiva domestica) ◊ kokuoșu ĭe măĭ mare đikît gaina, are krĭastă mare ruoșîĭe, kukurigîĭe la vrĭame, șî nu duśe uauă, numa sîare pi gaiń, đi sî dukă ĭaļe — petao je veći od kokoške, ima veliku crvenu krestu, kukuriče u određeno vreme, ne nosi jaja, nego naskače kokoške, da bi one nosile ♦ up. gaină [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
5425	krstavĭaće	castravete	краставац	krstavĭaće (mn. krstavĭec) [akc. krstavĭaće] (i. m.) — (bot.) krastavac (Cucumis sativus) ◊ krstavĭaćiļi ĭe bun krud, ama șî măĭ bun ĭe kînd akrĭașće în turșîĭe — krastavac je dobar sirov, ali je još bolji kad se ukiseli u turšiji ♦ var. krîstavĭaće, kîrstavĭaće [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2962	kuĭb	cuib	гнездо	kuĭb (mn. kuĭburĭ) [akc. kuĭb] (i. s.) — (ornit.) gnezdo ◊ kuĭbu ĭe kasa păsîrilor — gnezdo je ptičja kuća ◊ tuata pasîrĭa faśe kuĭb đi trĭaba iĭ, uńiļi pi krĭeînź, alćiļi pin butuorś, a triļa pin mușuruaĭe pi ļivĭeḑ, a patruļa pin kuoś pi kîrșuaće — svaka ptica pravi gnezdi na svoj način, jedne na granama, druge u šupljikama, treće u busenima po livadama, četvrte po rupama u krševima ◊ stîrku sa kuĭbarĭaḑă în vîru kuoșuluĭ, da rîndurika supt streșînă — roda se gnezdi na vrhu dimnjaka, a lastavica pod nadstrešnicom ◊ păsîrļi uauă-n kuĭb, ļi klośesk vro vrĭame, șî la urmă skuot puĭi — ptice u gnezdu nose jaja, legu ih neko vreme, a na kraju se iz njih izlegu pilići ◊ kuĭbu gaińilor — kokošje gnezdo ◊ kuĭb ibomńiśiesk — ljubavno gnezdo ♦ up. uou, pasîrĭe, gaină, uoră [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3135	kukuruḑ	cucuruz	кукуруз	kukuruḑ (mn. kukuruḑă) [akc. kukuruḑ] (i. m.) — (bot.) kukuruz ◊ înainća đi kukuruḑ, la nuoĭ s-a pus miĭu — pre kukuruza kod nas se gajio proso ◊ kînd krĭașće, kukuruḑu măĭ întîń slubuađe papușă, đin kare krĭașće druga — kad izraste, kukuruz najpre pušta lutkicu, iz iz koje se razvije klip ◊ kukuruḑ optak, kukuruḑ ku uopt rîndurĭ đi buobe — kukuruz osmak, kukuruz sa osam redova zrna ♦ dij. sin. porumb [Kmp.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2599	kuń	cui	клин	kuń (mn. kuńe) (i. s.) — (tehn.) klin ◊ kuń ĭe o bukată lungă đi ļiemn, la vîr askuțîtă, la botur tîmpită, or are krļig — klin je duguljast drveni predmert, zašiljen na vrhu, a na debljem kraju je zatupast, ili ima kuku ◊ kuń đi ļiemn — drveni klin ◊ kuń đi fĭer — gvozdeni klin ◊ kuń đi ļiemn la rumîń-aĭ batrĭń avut lukru la mulće luokurĭ, măĭ mult đi-nkeĭat, đi-nțîpeńit, șî đi atîrnat — drveni klin se kod starih Vlaha koristio za mnoge stvari, najviše za spajanje, za učvršćivanje, ili za kačenje ◊ kuńu đi ļiemn a ļegat źugu đi tînžală, mulće kuńe a fuost batuće pin parĭeț, pi ĭaļe s-atîrnat țuaļiļi, trășćiļi, kutarițîļi — drvenim klinom spajao se jaram sa potegljicom, mnogo klinova je bilo zabijeno po zhidovima, na njih se kačilo odelo, torbe, korpe ◊ pi kuń la kamin s-a uskat karńa, kîći vrun kuń s-a gasît la plug, la kar, la skamn, la razbuoĭ, da șî koļiba sa înkis ku kuńu — o klinu na kaminu sušilo se meso, po neki klin se nalazio na plugu, na kolima, na šamlici, na razboju, a i koliba se zatvarala klinom ◊ (fig.) kuń đi ćiĭ — vrbov klin ◊ (nutr.) ḑamă đi kuńe — klin čorba ◊ (fig.) kasa-nkuńată — zatvorena, napuštena kuća ♦ var. kuĭ [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2861	kurkubău	curcubău	дуга	kurkubău (mn. kurkubăĭe) [akc. kurkubău] (i. s.) — duga, pojava u atmosferi posle kiše ◊ kurkubău ĭasă numa dupa pluaĭe — duga se javlja samo posle kiše ◊ kurkubău are doă kapiće, șî ku amîndoă bĭa apă đin doă ogașă or doă rîurĭ — duga ima dve glave, i sa obe pije vodu sa dva potoka ili dve reke ◊ kurkubău are noă fărburĭ: vînît, bilovink, galbin băl, galbin înkis, vĭarđe băl, vĭarđe înkis, ruoșu, ruoșu măĭ băl șî ruoșu înkis — duga ima devet boja: plavu, ljubičastu, svetlo žutu, tamno žutu, svetlo zelenu, tamno zelenu, crvenu, svetlo crvenu i tamno crvenu [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3091	ļiak	leac	лек	ļiak1 (mn. ļiakurĭ) [akc. ļiak] (i. s.) — (med.) lek ◊ đi buala rîa ļiak ĭastă numa la vrîžîtuorĭ — od padavice leka ima samo kod vračara ♦ var. ļak ♦ sin. momuată [Por.] ∞ ļikui	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3000	ļimbă	limbă	језик	ļimbă (mn. ļimbĭ) [akc. ļimbă] (i. ž.) — jezik 1. (anat.) govorni organ ◊ ļimbă ĭe un parśel đi karńe, lunguĭat, kare îmblă pin gură, ș-ažută la uom să vorbĭaskă înțaļes — jezik je duguljasto parče mesa, koje se kreće po ustima, i pomaže čoveku da govori razgovetno 2. (tehn.) delovi naprava nalik na jezik, jezičak ◊ ļimbă la kîtaramă, la kĭaĭa đi bîtrîńață đi koļibă șî đi muară, la kîrļig đi lanț đi fĭer, șî alta — jezičak na kopči kaiša, na starinskim ključevima za kolibe i vodenice, na kukama metalnih lanaca, i dr. 3. (bot.) jezikolike biljke ◊ ļimba-uoi — bokvica (Plantago major) 4. (fig.) sredstvo komunikacije ◊ în strinataće, zauĭț ĭuta șî ļimba mumi — u tuđini, brzo zaboraviš i maternji jezik ◊ ļimba nuastră sa kĭamă, đi kînd ĭe vaku șî aminu, ļimba rumîńaskă — naš jezik se zove, od kad je sveta i veka, vlaški jezik ◊ ļimba ĭe viĭe numa păn’ sa vorbĭașće ku ĭa — jezik je živ samo dok se njime govori ◊ rumîńi aĭ nuoștri s-a kakat pi ļimbă, ļi rușîńe s-o vorbĭaskă, ș-a lasato s-o pisaḑă ļimba sîrbĭaskă — naši Vlasi su posrali svoj jezik, srame se da ga govore, pa su pustili da ga pregazi srpski jezik [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
4060	mînka	mânca	јести	mînka (ĭuo manînk, ĭel manînkă) [akc. mînka] (gl. p. ref.) — 1. (nutr.) jesti, uzimati hranu ◊ ăl mînă gazda ka pi lup, da śe va mînka, nu șćiĭe — tera ga gazda k’o kurjaka, a šta će jesti, ne zna 2. (tehn.) ojesti se, otanjiti usled trenja ◊ s-a mînkat uosiĭa la kar, s-a supțîĭat șî s-a frînt în mižluoku drumuluĭ — ojela se osovina na kolima, otanjila se i slomila na sred puta 3. (med.) svrbeti ◊ ăl manînkă pĭaļa, sa skarpină, saraku, ka kînd are rîńe — svrbi ga koža, češe se, siroma, kao da ima šugu 4. (psih.) nasekirati, zabrinuti ◊ sa vaĭtă kă barbatî-su ku bețîĭa luĭ o sî-ĭ manînśe sufļitu — žali se da će joj muž sa svojim pijanstvom pojesti dušu [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
4027	muakă	moacă	ђока	muakă (mn. muaśe) [akc. muakă] (i. ž.) — (hip.) (vulg.) đoka, izgovor uz pokazivanje lakta ◊ e, muaka ăl măĭ prinđe, ĭut ĭe ka sfulđeru — e, đoka će ga uhvatiti, brz je kao munja ◊ ăći-ț muaka! — evo ti kurac! ♦ sin. pulă, pulaĭkă, mokafel, mokar, ńetku [Por.] ∞ pulă	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
4067	muśka	mușca	уједати	muśka (ĭuo muśk, ĭel muśkă) [akc. muśka] (gl. p. ref.) — ujedati (se) ◊ a kaskat să ḑîkă, ama s-a muśkat đi ļimbă la vrĭame — zinuo da kaže, ali se ujeo za jezik na vreme ◊ rău kîńe, muśkă ku furiș — opasan pas, ujeda krišom [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3429	noroḑîĭe	nărozie	лудило	noroḑîĭe (mn. noroḑîĭ) [akc. noroḑîĭe] (i. ž.) — 1. (med.) ludilo, stanje obolelog od ludila ◊ la prins pi kopil noroḑîĭa kare șćiĭe đin śe, da lumĭa pîrîașće stramuoșî luĭ k-a fakut ńiskaĭ rîaļe, șî pi kopil akuma l-a ažuns blastămurļi — poludelo je dete ko zna zbog čega, a ljudi optužuju njegove pretke da su počinili nekakva zla, pa su dete sada stigle kletve 2. (fig.) ludost, ludorija, nestašluk; preterano radovanje ◊ kopiĭi fak la noroḑîĭe, kă n-au alt lukru — deca prave ludosti jer nemaju druga posla ◊ așa visaļiĭe n-a fuost đemult la zavĭećină-n sat, noroḑîĭe mare pănă-n zuorĭ — takvo veselje odavno nije bilo na seoskoj zavetini, veliko ludilo sve do zore [Por.] ∞ noroḑî		[Vidi]
2430	ńiśodată	niciodată	ниједном	ńiśodată [akc. ńiśodată] (pril.) — nijednom, nikad ◊ vrodată a fi șî fuost așa, ama đi kînd ĭuo țîn minće, n-a fuost ńiśodată — nekad je možda i bilo tako, ali otkako ja pamtim, nije bilo nijednom ♦ / ńiś + odată [Por.] ∞ odată	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2936	oprieg	opreg	опрег	oprieg (mn. oprieźe) [akc. oprieg] (i. s.) — (zast.) opreg, pregača, deo nošnje ◊ opriegu ĭe kițăļe ku śĭukurĭ, kare muĭeriļi a purtato đinainće, pista puaļe — opreg je kecelja sa resama, koju su žene nosile spreda, preko pola ♦ var. oprĭeg ♦ sin. kițăļe ku śukurĭ [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3136	papușă	păpușă	лутка	papușă1 (mn. papuș) [akc. papușă] (i. ž.) — lukta 1. dečja igračka ◊ papușă ĭe žukariĭa fĭaćilor, fakută đi kîrpĭe, măĭ đes samînă la kopil mik đi kare fĭećițîļi grižăsk — lutka je igračka devojčica, napravljena od krpa, najčešće liči na malo dete o kome devojčice brinu 2. mlad klip kukuruza ◊ papușă ĭe druga fara buobe la kukuruḑo-l ćinîr — lutka je klip bez zrna na mladom stablu kukuruza 3. (fig.) prelepa mlada žena ◊ đi fată frumuasă sa ḑîśe kă ĭe frumuasă ka papușa — za lepu devojku kaže se da je lepa kao lutka 4. (pej.) (zast.) osoba bez karaktera, figura u tuđim rukama ◊ l-a luvat pi uomî-su đin skurt, șă-l învîrćașće ka pi papușă — zauzdala je muža, i okreće ga kao lutku [Por.] ∞ kukuruḑ		[Vidi]
3250	păĭtaș	păitaș	друг	păĭtaș (mn. păĭtaș) [akc. păĭtaș] (i. m.) — drug, prijatelj; saučesnik ◊ s-a dus ku-n păĭtaș în pĭeșkariĭe — otišao je sa jednim drugom u ribolov ◊ a fuost buń păĭtaș — bili su dobri drugari ♦ (i. ž.) păĭtașîță [Bran.] ♦ dij. sin. prĭaćin, fîrtat [Por.]		[Vidi]
3253	păĭtașîță	păitașiţe	другарица	păĭtașîță (mn. păĭtașîț) [akc. păĭtașîță] (i. ž.) — drugarica, prijateljica ◊ a fuost buńe păĭtașîță đi la kopilariĭe, pănă la muarće — bile su dobre prijateljice od detinjstva, do smrti [Bran.] ∞ păĭtaș		[Vidi]
5550	privĭegĭ	priveghi	привег	privĭegĭ (mn. privĭegĭurĭ) [akc. privĭegĭ] (i. s.) — (rel.) priveg, obredna vatra ◊ privĭegĭ ĭe fuok mare kare sa dă la-ĭ muorț đi pomană, să aĭbă kaldură șă viđarĭe pi lumĭa-ĭa — priveg je velika vatra koja se namenjuje mrtvima, da imaju na onom svetu svetlost i toplotu ◊ privĭegĭu sa faśe la pomana đi șapće ań, ku lăutarĭ șă ku visaļiĭe mare — priveg se priređuje na sedmogodišnjem pomenu, sa sviračima i velikim veseljem ◊ ĭastă doă fĭelurĭ đi privĭegĭ, una ĭe đi kasă, sa dă la anu alu un muourt, da alaltă ĭe a satuluĭ, sa dă đi tuoț aĭ muorț đin sat la Zîpostîtol mik — ima dve vrste privega, jedna je kućna, daje se na godišnjicu jednom pokojniku, a druga je seoska, daje se svim pokojnicima sela na Mesne poklade [Por.]		[Vidi]
3852	rău	rău	зло	rău2 (mn. rîaļe) [akc. rău] (i. s.) — zlo, nesreća, zverstvo ◊ mare rău a dat pista ĭel — veliko zlo mu se desilo ◊ razbălu ĭe măĭ mare rău kare puaće să fiĭe pi lume — rat je najveće zlo koje može da bude na svetu ◊ bugari la nuoĭ a fakut mare rîaļe đi vrĭamĭa đi rato-l đin tîń — Bugari su kod nas učinili velika zverstva za vreme Prvog svetskog rata ♦ var. răotaće ♦ supr. bińe [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
5576	reklă	reclă	џемпер	reklă (mn. rekļe) [akc. reklă] (i. ž.) — džemper ◊ rekla ĭeste țoala ku mîńeś kare să împļećeșće đin lînă, šî să poartă kând ĭe frig — džemper je odeća sa rukavima koja se plete od vune, i nosi se kad je hladno ◊ sînt doă feluri đe rekļe, una ĭe la bumbi şî să înkeptură înăinće, şî alta ĭe ku gură šî să îmbrakă pistă kap — ima dve vrste džempera, jedna sa dugmetima i zakopčava se spreda, a druga sa otvorom i navlači se preko glave [Pad.]		[Vidi]
3495	rîkai	râcâi	чепркати	rîkai (ĭuo rîkîĭ, ĭel rîkîĭ) [akc. rîkai] (gl. p.) — (onom.) a. (o živini i pticama) čeprkati, kopkati, grepsti tlo da se što iskopa ◊ gaińiļi rîkîĭe ku gĭarîļi pin građină, maĭka kată rîme — kokoške čeprkaju kandžama po bašti, valjda traže gliste b. (o čoveku) površno kopati ◊ n-a putut altfĭeļ, numa s-a pus să rîkîĭe ku mîń-ļi guaļe pomîntarĭu đi pi lînga rîdaśină, șî kumva do skoasă buĭađa întrĭagă đin pomînt — nije mogao drugačije, nego je počeo da čeprka golim rukama zemljište oko korena, i nekako je uspeo da izvuče celu biljku iz zemlje ◊ nu ći plaćiașće să rîkîĭ ka pasîrĭa, numa să rađiś krampu ku tuota pućarĭa, șî să-l înțăpĭ în pomînt pănă-n dîržală — ne plaća te da čeprkaš ko ptica, nego da zamehneš krampom iz sve snage, i zabiješ ga u zemlju do držalja ♦ sin. rîmuĭa [Por.]		[Vidi]
2510	saĭnă	sanie	санке	saĭnă (mn. săĭń) [akc. saĭnă] (i. ž.) — (tehn.) sanke 1. saonice, prevozno sredstvo ◊ saĭnă ĭe fakută đi karat pi zapadă — sanke su napravljene za prevoz po snegu ◊ saĭnă đi viće — sanke za stočnu vuču ◊ saĭnă kopilarĭaskă, saĭnă đi kopiĭ miś — dečje sanke, sanke za malu decu 2. sanac na razboju ◊ saĭna lu razbuoĭ sînt doă o bîrń đi un lat đi mînă, śopļiće-n patru mukĭe, lunź đi vro doă pașurĭ — sanac na razboju jesu dve grede široke jedan pedalj, otesane sa četiri strane, duge oko dva koraka ◊ saĭna lu razbuoĭ are duoĭ saĭńieț, đi stînga, șă đi đirĭapta — sanac razboja ima dva saonika, levi i desni [Por.] ♦ dij. var. saniĭe (Šipikovo) [Tim.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3864	skrisă	buburuză	бубамара	skrisă2 (mn. skrisă) [akc. skrisă] (i. ž.) — (ent.) bubamara (Coccinella septempunctata) ◊ skrisa ĭe o guangă ruoșîĭe ka fuoku, ku pĭaće ńagre pi ăripĭ — bubamara je buba jarkocrvena sa crnim pegama na krilima ◊ sa kĭamă „skrisa” kă la ćińeriș zbuară đi pi źeĭśt în parća-ĭa unđe-ļi skrisă însa đi kăsătorit — zove se „zapis” jer mladima leti sa prsta na stranu na kojoj je osoba suđena za brak ♦ / skrisă < skris — zapisano; sudbina (expl. Durlić) [Por.] ♦ dij. sin. gongoriț (Gradskovo), gargariță (Šipikovo) [Tim.] ♦ dij. sin. gongiță pistriță (Debeli Lug) [GPek], (Laznica) [Hom.] ♦ dij. sin. paparudă (Jabukovac) [Pad.] ∞ skriĭa	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2929	skurtat	scurtat	скраћен	skurtat (skurtată) (mn. skurtaț, skurtaće) [akc. skurtat] (prid.) — skraćen ◊ are o blană, skurtată pi masura lu vrakńiță, ama nu șćiĭe unđe a puso — ima jednu dasku, skraćenu po meri kapije, ali ne zna gde je ostavio ◊ grĭeu bolnau, vĭađe șî ĭel kî ĭe traĭu luĭ skurtat — teško bolestan, vidi i sam da mu je život skraćen ♦ supr. lunźit [Por.] ∞ skurta	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
4685	soțîĭe	soție	жена	soțîĭe1 (mn. soțîĭ) [akc. soțîĭe] (i. ž.) — žena, supruga, bračna drugarica ◊ muoșu avut duauă soțîĭ, a đintîń ĭ-a murit, șî s-a-nsurat ku alta muĭarĭe — čiča je imao dve žene, prva mu je umrla, pa se oženio drugom ženom [Por.] ∞ suoț		[Vidi]
3070	strîmatură	strămătură	обојени прамен	strîmatură (mn. strîmaturĭ) (i. ž.) — obojeni pramen vune ◊ strîmatura ĭe un biț đi lînă fîrbuită, atîrnată ka kićiĭa la prunu alo-l muort — strimatura je pramen obojene vune, kojim se kiti šljiva pokojnika ◊ prunu kićit ku strîmaturĭ sa duśe înainća muortuluĭ — šljiva okićena obojenim kićankama nosi se na čelu pogrebne povorke [Por.] ◊ tuata muĭarĭa avut strîmaturĭ sprimiće — svaka žena je imala obojene pramenove vune spremne (Resavica) [Res.] ∞ tramă	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2623	suiș	suiș	пењање	suiș (mn. suișă) [akc. suiș] (i. s.) — 1. penjanje ◊ đi la un luok înśape suișu đi uoki-ț ĭasă pănă nu ći suĭ la vîru śuośi — od nekog mesta počinje penjanje da ti oči izađu dok se ne popneš na vrh brda 2. (geog.) uspon; uzbrdica ◊ mare suiș — velika uzbrdica ◊ nu puoț să skuoț karu akolo, ńiś ku duauă parĭekĭ đi buoĭ, kî ĭe prĭa mare suiș — ne možeš tamo da izvučeš kole ni sa dva para volova, jer je preveliki uspon ♦ sin. pripur ♦ supr. kubarîș [Por.] ∞ sui	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2613	sus	sus	горе	sus (pril.) — gore; iznad ◊ stîaļiļi sînt sus, pi śierĭ — zvezde su gore, na nebu ◊ đi sus — gornji, odozgore, koji je iznad, sa gornje strane ◊ zbuara pi sus — leti iznad tla, na visini; visoko ◊ (fig.) mĭarźe pi sus — ide ne gledajući nikog; ide dignuta nosa ♦ supr. źuos Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3799	suspina	suspina	уздисати	suspina (ĭuo suspin, ĭel suspină) [akc. suspina] (gl.) — (pish.) uzdisati, jecati ◊ uomu suspină kînd iĭ greu, kînd ăl prinđe vrun žăļ pintru kare iĭ sa plînźe — čovek uzdiše kad mu je teško, kad ga uhvati neka tuga zbog koje mu se plače ♦ sin. șușńi, ofta [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2223	șopîrlă	șopârlă	гуштер	șopîrlă (mn. șopîrļe) [akc. șopîrlă] (i. s.) — (zool.) gušter (Lacerta muralis) ◊ ĭastă duauă fĭelurĭ đi șopîrļe, una murgă, traĭașće pin luokurĭ petruasă, da alaltă, vĭarđe, măĭ mult sa gasîașće pin buĭeḑarĭ — ima dve vrste guštera, jedna braonkasta, živi po kamenjarima, a druga, zelena, više se nalazi po budžacima ♦ sin. gușćiră (Tanda) [Por.]		[Vidi]
3071	tramă	stramă	дроњчић	tramă (mn. trame) (i. ž.) — dronjčić, komadić konca ili tkanine ◊ tramă ĭe un krîmput đi ață, or o ruptură đin vro țuală batrînă — trama je komadić konca, ili dronjak sa neke stare odeće ♦ sin. urĭazńik [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3227	trastă	traistă	торба	trastă (mn. trășć) [akc. trastă] (i. ž.) — 1. torba ◊ trastă țasută — tkana torba ◊ trastă ku obrăń — torba za uprtačima ◊ trastă guală — prazna torba ◊ trastă pļină — puna torba ◊ kînd sa dus la muară ku trasta pļină đi grîu, a kusuto la gură sî nu sa vĭarsă — kad se išlo u vodenicu sa torbom punom žita, opšivao joj se otvor da se ne prospe 2. (za odeću) kad je neki haljekat loše krojen, ili je prevelik ◊ kimĭașa ĭe prĭa mare, stă trastă pi kopil — košulja je prevelika, visi kao torba na detetu ♦ (demin.) trastuță ♦ (augm.) trastuoń [Por.] ♦ dij. var. traĭstă (Majdanpek) [Buf.] ♦ up. tagîrță [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3143	trăsńit	trăsnet	гром	trăsńit (mn. trăsńiće) [akc. trăsńit] (i. s.) — grom ◊ kînd sfulđiră, durîĭe șî pluaĭe, ńiśkînd uomu să nu sa pituļe supt ļemn sînguraćik în kîmp, kî ĭel măĭ tare traźe trîasńitu — kad seva, grmi i pada kiša, čovek nikad da se ne sklanja pod usamljeno drvo u polju, jer ono najjače vuče grom ♦ var. trîăsńit [Por.] ∞ trasńi	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3118	trîndafir	trandafir	ружа	trîndafir (mn. trîndafirĭ) [akc. trîndafir] (i. m.) — (bot.) ruža (Rosa) ◊ trîndafir ĭe fluare frumuasă, kare sa puńe în građină pi lînga kasă — ruža je lepo cveće koje se sadi u bašti oko kuće ♦ up. măśiĭaș, skubikur [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
4965	uală	oală	грне	uală (mn. uaļe) [akc. uală] (i. ž.) — grne, glineni lonac ◊ uala ĭe vas đi pomînt đi fĭert la fuok, larg la burtă șă strîmt la gură, ku o manușă đ-oparće đi țînut — grne je glineni sud za kuvanje na vatri, širokog trbuha i uskog otvora, sa jednom drškom sa strane za držanje ◊ în uală sa fĭarbe ļegumĭa — u grnetu se kuva čorba [Por.] ∞ vas	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2582	unu	unu	један	unu (ž.r. una) [akc. unu] (br.) — jedan ◊ kînd sa numîră, sa înśiape đi la unu — kad se broji, počinje se od jedan ◊ ĭuo număr: unu, duoĭ, triĭ, da vuoĭ la „triĭ” să zburaț, să nu va măĭ vîăd ku uoki — ja brojim: jedan, dva, tri, a vi na „tri” da poletite, da vas više ne vidim očima ♦ supr. ńiśunu [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2998	uska	usca	сушити	uska (ĭuo usk, ĭel uskă) [akc. uska] (gl. p. ref.) — sušiti, osušiti, oslobađati se vlage ◊ n-a ploĭat đemult, înśepu tuot sî sa ușće — nije pala kiša odavno, počelo se sve sušiti ◊ muĭari-mĭ-a uskă rufiļi la suare, da ĭuo usk izmĭańiļi la kamin — žena mi suši rublje na suncu, a ja sušim gaće na kaminu ◊ sa uskară fluoriļi, trăbă udaće măĭ îndată — osušilo se cveće, treba ga zaliti što pre ◊ mi s-a uskat gura đi sîaće — osušila mi se usta od žeđi [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3200	vaĭ	vai	авај	vaĭ (uzv.) — avaj, jao, kuku i sl., uzvik kojim se izražava teško stanje ◊ vaĭ đi mińe; vaĭ đi ĭel; vaĭ đi nuoĭ — teško meni, teško njemu, teško nama ◊ vaĭ đu muĭka luĭ — kukala mu majka ♦ up. văĭera, vaĭta, văĭkara [Por.] ◊ vaĭ đe mińe, daĭka nu vińe — jao meni, draga ne dolazi (Sige) [Hom.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3238	vilaĭt	vilaiet	свет	vilaĭt (mn. vilaĭće) [akc. vilaĭt] (i. s.) — svet; svetina ◊ s-a mîńiĭat pi parinț, a rîđikat nasu șî s-a dus în vilaĭt — naljutio se na roditelje, digao nos i otišao u svet ◊ a koluo ĭe alt vilaĭt, alta ļimbă, alt puort, alta mînkarĭe, alta lume — tamo je drugi svet, drugi jezik, druga nošnja, druga hrana, drugi ljudi ◊ iĭ s-a bat, da-n okuol s-adunat o gramadă đi vilaĭt — oni se biju, a okolo se skupila gomila svetine ♦ sin. lume, lumĭe [Por.] ∞ lume		[Vidi]
999	vuorbă	vorbă	реч	vuorbă (mn. vuorbĭе) [akc. vuorbă] (i. ž.) — 1. reč, govor, razgovor ◊ vuorba nuastră — naša reč ◊ uom đi vuorbă — čovek od reči ◊ lasă vuorba — ostavlja poruku, poručuje ◊ trîmĭaće vuorbă — šalje poruku, poručuje ◊ ăl țîńe đi vuorbă — drži ga za /datu/ reč ◊ vuorbă ușuară — /o/laka reč, laž ◊ vuorbĭe mulće — brbljarije, koještarije, tračevi; uvrede; klevete ◊ altă vuorbă — druga priča ◊ vuorbă grĭa — teška reč, uvreda 2. sporazum, dogovor ◊ tăĭnuĭ ku ĭel đi lukru, ș-a ramas vuorbă sî ńi măĭ gasîm odată la mińe — pričao sam s njim o poslu, i ostao je dogovor da se nađemo još jednom kod mene ♦ sin. taĭnă 3. jezik, narečje ◊ altă vuorbă ĭe la mńamț, altfĭeļ vorbĭesk, nu-ĭ înțaļeź fara învațat — drugi je jezik kod Nemaca, drugačije govore, ne možeš da ih razumeš bez učenja [Por.] ♦ dij. var. vorbă [Kmp.] ∞ vorbi	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3017	zapadă	zăpadă	снег	zapadă (mn. zapĭeḑ) [akc. zapadă] (i. ž.) — sneg ◊ ĭarna kad flotaśi đin nuvîr șă astrukă pomîntu ku zapadă albă — zimi padaju pahuljice iz oblaka i pokrivaju zemlju belim snegom ◊ đin zapadă kopiĭi fak kukoluașă — od snega deca prave grudve ◊ kînd ĭe zapada mare șî baće vîntu, sa fak namĭeț — kad je sneg veliki i duva vetar, prave se smetovi ◊ ńinźe zapada — pada sneg ◊ kopiĭi sa kară ku săĭńiļi pi zapadă — deca se sankaju na snegu ◊ pin zapadă mare s-a mĭers numa ku vîrzuabiļi — po dubokom snegu išlo se samo sa krpljama [Por.] ♦ dij. sin. ńavă [Kmp.] ♦ dij. var. ńao [Mlava]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
3326	zdumpańi	zdupăi	трескати	zdumpańi (ĭuo zdumpăn, ĭel zdumpăńe) [akc. zdumpańi] (gl. p. ref.) — (onom.) treskati, jako udarati o nešto uz tresak ◊ s-a mîńiĭat pi muĭare, mĭarźe đin suobă-n suobă, șî numa zdumpîńe ku ușîļi, parke sînt ușîļi đevină — naljutio se na ženu, ide iz sobe u sobu i samo treska vratima, kao da su mu vrata kriva ◊ s-a dus să vadă śe zdumpîńe-n puod, kă kopiĭi sa ćem să nu fiĭe vrun moruoń — otišao je da vidi šta to treska na tavanu, jer se deca boje da nije neki vampir ♦ var. (ret.) zdumpai [Por.] ∞ zdump	(Ima umotvorina!)	[Vidi]
2362	źeĭśt	deget	прст	źeĭśt (mn. źeĭśće) [akc. źeĭśt] (i. s.) — (anat.) prst, deo šake ◊ uomu are śinś źeĭśće la o mînă — čovek ima pet prstiju na jednoj ruci ◊ fi mĭarńik, să nu-ț frîng źeĭśćiļi — budi miran, da ti ne polomim prste ◊ tuot źeĭśtu la mînă are numiļi luĭ — svaki prst na ruci ima svoje ime [Por.]	(Ima umotvorina!)	[Vidi]