Reč fug u karticama drugih reči |
|
Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Akcija |
|
294 | aĭtukă | aitucă | скитница | aĭtukă (mn. aĭtuśe) [akc. aĭtukă] (i. ž.) — skitnica, propalica, neradnik, besposličar ◊ o aĭtukă đi uom, tuoț fug đi ĭel — propalica od čoveka, svi beže od njega [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
937 | Bekĭeră | becher | Бекера | Bekĭeră [akc. Bekĭeră] (i. m.) — (antr.) Bekera, porodični nadimak u Rudnoj Glavi, posrb. prezime Bekerević ◊ măĭ batrîn Bekĭerĭ đi kare sa șćiĭe ĭe vrunu Pătru Bekĭerĭu; uńi spun k-a veńit đi pi la țînțarĭ, alțî kî ĭe đi pi la Kosova, atriĭļa, ĭară, kî ĭe fugarĭ đi pin Rumîńiĭe, draku va șći, șă ĭel n-a putut la vrĭame sî sa însuare, s-a nsurat amînat, a fuost mult bekĭar, baĭat batrîn — najstariji Bekera za koga se zna je neki Petar Bekera; jedni kažu da je došao od Cincara, drugi da je sa Kosova, a treći da je izbeglica odnekud iz Rumunije, đavo će ga znati, on nije mogao na vreme da se oženi, oženio se kasno, ostao je dugo bećar, star momak (terenski zapis, Durlić ) [Por.] ∞ bekĭar | | [Vidi] |
|
|
|
637 | bežînarĭ | băjenar | пребег | bežînarĭ (mn. bežînari) [akc. bežînarĭ] (i. m.) — 1. prebeg, begunac, izbeglica, lice koje je napustilo dom ili državu zbog ekonomske eksploatacije ili torture ◊ đi vrĭamĭa ratuluĭ satu nuostru a fuost pļin đi bežînarĭ — za vreme rata naše slo je bilo puno izbeglica [Crn.] 2. (antr.) Bežînarĭ — čest porodični nadimak grupe ljudi koji su se kao izbeglice nastanile u nekom vlaškom selu, i od koga u pojedinim slučajevima nastaje posrbljeno prezime Bežinarević ♦ sin. fugarĭ [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3420 | dakă | dacă | ако | dakă [akc. dakă] (vez.) — ako ◊ dakă nu va fi așa kum ḑîś tu, o să fiĭ pîkatuos pănă la muarće — ako ne bude tako kako ti kažeš, bićeš grešan do smrti ◊ dakă tatî-su nu va lasao sî sa mariće dupa baĭato-la, pî șî mumî-sa dakă va țîńa parća ku tatî-su, ĭa la urmă tot o să fugă, șî ĭar’ o să fiĭe pi plaku iĭ — ako je otac ne bude pustio da se uda za tog momka, i ako i majka bude na očevoj strani, ona će na kraju sigurno pobeći, i opet će biti po njenoj volji [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2923 | fîrșî | fârșî | завршити | fîrșî (ĭuo fîrșîăsk, ĭel fîrșîașće) [akc. fîrșî] (gl. p.) — završiti, dovršiti neku aktivnost ◊ dupa śe fîrșîăsk sapatu la mińe, vin sî ț-ažut șî fîrșîșć șî tu — kad završim kopanje kod mene, doći ću da ti da pomognem da završiš i ti ◊ đi pi fuga s-a fîrșît luna — brzo je protekao mesec ◊ ma mir kînd a fîrșît ĭel kil-aĭa ku rakiu, kă ĭerĭ în kilă a fuost măĭ mult đi žumataće — čudi me kad je on dovršio taj litar rakije, jer je juče u flaši bilo više od pola ◊ ăl fîrșîașće frika, kînd triĭaśe nuapća pi lînga morminț — preseče ga strah, kad noću prolazi pored groblja ♦ var. (inov.) sfîrșî ♦ sin. gaći [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2045 | fuga | fuga | хитро | fuga [akc. fuga] (pril.) — hitro, brzo ◊ ț-a kriśit muma să viń fuga pănă la ĭa — poručila ti je majka da hitro dođeš do nje ◊ (u izr.) într-o fuga — na brzaka; u jednom dahu ◊ kosîtuorĭ bun șî vrĭańik, puaće să kosaskă kîmpuțo-la đi pi fuga — dobar i vredan kosac može da pokosi tu livadicu o čas ♦ sin. ĭuta ♦ up. fugă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2047 | fugari | fugări | јурити | fugari (ĭuo fugarĭesk, ĭel fugarĭașće) [akc. fugari] (gl.) — juriti nekoga ili nešto; terati; goniti ◊ nu fugari mîțu dăn kasă dăźaba — ne juri mačku iz kuće zabadava [Stig] ♦ dij. sin. dudai [Por.] ∞ fuźi | | [Vidi] |
|
|
|
2046 | fugariĭe | fugarire | бежанија | fugariĭe (mn. fugariĭ) [akc. fugariĭe] (i. ž.) — (augm.) bežanija ◊ đi vrĭamĭa đi rat a fuost fugariĭe mare în tuaće părțîļi — za vreme rata bilo je bežanije na sve strane [Por.] ∞ fuźi | | [Vidi] |
|
|
|
638 | fugarĭ | fugar | бегунац | fugarĭ (mn. fugari) [akc. fugarĭ] (i. m.) — 1. begunac ◊ fugarĭ đi puoćiră — begunac pred poterom 2. izbeglica, lice koje je pobeglo sa svoje teritorije da bi se spasilo ◊ a fuost fugarĭ đi vrĭamĭa đi namț — bio je izbeglica za vreme nemačke okupacije 3. dezerter ◊ fugarĭ đin vuoĭskă — dezerter iz vojske [Crn.] ♦ dij. var. fugaș [Por.] ∞ fuźi | | [Vidi] |
|
|
|
2769 | fugarńiță | fugarniţă ? | побегуља | fugarńiță (mn. fugarńiśe) [akc. fugarńiță] (i. ž.) — pobegulja ◊ fugarńiță ĭe muĭarĭa kare a fuźit đi la uom șî s-a dus la altu, or s-a întuors la mumî-sa — pobegulja je žena koja je odbegla od muža i otišla drugom, ili se vratila majci [Por.] ∞ fuźi | | [Vidi] |
|
|
|
3288 | fugă | fugă | бег | fugă (mn. fuźiĭ) [akc. fugă] (i. ž.) — beg, begstvo; bežanje; tutanj ◊ a dat fuga đi frikă kă-l prind — udario u beg od straha da će ga uhvatiti ◊ kînd auḑît kîńi kî latră, s-a pus pi fugă, șî ĭel, șî fîrtatî-su — kad su začuli pse, uhvatili tutanj i on, i njegov kompanjon ♦ up. fuga [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2044 | fuźi | fugi | бежати | fuźi (ĭuo fug, ĭel fuźe) [akc. fuźi] (gl. n.) — bežati ◊ tot nat fuźe đi nakazu luĭ — svako beži od svoje muke (na svoj način, iz svog razloga) ◊ fuź înkoluo! — (uzv.) beži tamo! (skloni se) ◊ fuźe ka mîța udă — beži kao pokisla mačka (kukavički) ◊ fuźe ku kuada-n șîaļe — beži dignuta repa (poređenje sa govedom koje beži od obada) ◊ fuźe đi krapă — beži pa cepa [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
2665 | gîrlugă | gârliţă | дивља гуска | gîrlugă (mn. gîrluź) [akc. gîrlugă] (i. ž.) — (ornit.) divlja guska (Anser anser, Anser albifrons, Anser minutus) ◊ gîrlugă ĭe pasîrĭe, gîskă sîrbaćikă — „grluga” je ptica, divlja guska (Rudna Glava) ◊ trĭeku un șuk đi gîrluźi, vińe vrĭamĭa rîa — prođe jato divljih gusaka, ide loše vreme (Tanda) [Por.] ◊ trĭek gîrluźiļi pi sus, fug đi vrĭamĭa rîa — lete „grluge” nebom, beže od lošeg vremena (Bučje) [Crn.] ∞ gîskă | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
3284 | înkeĭat | încheiat | спојен | înkeĭat2 (înkeĭată) (mn. înkeĭaț, înkeĭaće) [akc. înkeĭat] (prid.) — 1. (tehn.) spojen, sastavljen iz delova ◊ grinḑîļi n-a fuost înkeĭaće kum trăbe, șî koļiba s-a strîmbat đi pi fuga — grede nisu bile dobro spojene, i koliba se brzo nakrivila 2. (za brave i katance) zaključan ◊ borđiĭu n-avut ńiś ușă, ńiś ferĭeșć, șî lumĭa ńiś n-avut śe sî-nkĭaĭe — zemunica nije imala ni vrata ni prozore, pa ljudi nisu ni imali šta da zaključavaju 3. (kal.) svršen, istekao ◊ luna, anu, stamîna înkeĭată — svršeni mesec, nedelja, godina [Por.] ∞ înkeĭa | | [Vidi] |
|
|
|
2421 | înkotruo | încotro | куда | înkotruo [akc. înkotruo] (pril.) — kuda, kud; gde ◊ înkotruo să fug, în śe parće? — kuda da bežim, na koju stranu? ◊ înkotruo će uĭț, tuot pustîșag — kud pogledaš, svuda pustoš ◊ n-aĭ înkotruo, aĭ dat în laț — nemaš kud, upao si u zamku [Por.] ∞ kotruo | | [Vidi] |
|
|
|
5981 | înśepĭa | începe | почети | înśepĭa (ĭuo înśep, ĭel înśiape) [akc. înśepĭa] (gl. p.) — početi, započeti, načeti ◊ kînd a înśeput viskulu, n-avut unđe să fugă numa s-a pićit dupa un fag gruos — kad je počela mećava, nisu imali gde da pobegnu, nego su čučnuli iza jedne debele bukve ◊ nu înśepĭa pîńa pănă nu sa dă đi pomană la-ĭ muorț — ne načinji hleb dok se ne nameni mrtvima [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3917 | lasa | lăsa | оставити | lasa (ĭuo las, ĭel lasă) (gl. p. ref.) — 1. ostaviti, pustiti, bataliti ◊ la lasat muĭarĭa — ostavila ga je žena ◊ dakă nu sa lasă đi bĭare, o sî muară — ako ne batali piće, umreće ◊ dakă tatî-su no vo lasa sî sa mariće, ĭa o sî fugă dupa ĭel — ako je otac neće pustiti da se uda, ona će pobeći za njega 2. (med.) onemoćati, popustiti; izdati ◊ ĭastă triĭ ań đi kînd la lasat piśuariļi, șî numa ḑaśe-n pat — ima tri godine kako su ga izdale noge, i samo leži u krevetu 3. (psih.) svideti se, dopadati se, želeti nešto, žudeti za nečim ◊ a spus đeșkis k-ăĭ sa lasă la baĭato-la, șî traźe sî sa mariće dupa ĭel — priznala je da joj se taj momak sviđa, i da želi da se uda za njega ◊ kopilu mangă, plînźe k-ăĭ sa lasă la dulśețurĭ — razmaženo dete, plače od želje za slatkišima ◊ (u izr.) mi sa lasă la aĭa șî aĭa — sviđa mi se to i to, žudim za tim [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3092 | ļikui | lekui | лечити | ļikui (ĭuo ļiekuĭ, ĭel ļiekuĭe) [akc. ļikui] (gl. p. ref.) — (med.) lečiti, izlečiti ◊ n-a putut duokturi ńimika, da vrîžîtuarĭa ma ļikui đi pi fuga — lekari nisu mogli ništa, a vračara me je izlečia na brzinu ♦ var. ļekui [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
2832 | mulgar | mulgar | музар | mulgar (mn. mulgarĭ) [akc. mulgar] (i. m.) — muzar, onaj koji muze ◊ mînăm uoiļi la muls, da la ușa strunźi ļi așćată mulgari ku gaļețîļi sprimiće — teramo ovce na mužu, a na ulazu u tor čekaju ih muzari sa spremljenim vedricama ♦ var. mulgarĭ ◊ un mulgarĭ bun, mulźe stîna đi pi fuga — jedan dobar muzar, pomuze stado brzo ♦ var. mulgatuorĭ [Por.] ∞ mulźe | | [Vidi] |
|
|
|
3839 | nota | înota | пливати | nota (ĭuo nuot, ĭel nuată) [akc. nota] (gl.) — plivati ◊ am krĭeskut la munće đeparće đi rîu, đ-aĭa nu șću să nuot — odraso sam u planini daleko od reke, zato ne znam da plivam ◊ ĭel nuată tare bińe, kućaḑă șî la Dunîrĭe sî nuaće — on pliva jako dobro, sme i na Dunavu da pliva ◊ kare nu șćiĭe sî nuaće, puaće sî sa-ńaśe șîn apă skundă — ko ne zna da pliva, može da se udavi i u plitkoj vodi ◊ kînd a trĭekut Dunîrĭa, fugari đin Rumîńiĭe a notat ku truaśiļi la brîu — kad su prelazili Dunav, begunci iz Vlaške su plivali sa tikvama o pojasu [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3060 | okituor | ochitor | осматрач | okituor (mn. okituorĭ) [akc. okituor] (i. m.) — (zast.) osmatrač, stražar; nišandžija; strelac ◊ okituorĭu a fuost în ćimpol turśiesk uom adîns aļes să șadă la okituare, să prăfiră în tuaće părțîļi șî să ivaskă kînd bagă sama kă vin turśi — osmatrač je bio u tursko vreme čovek posebno izabran da sedi na osmatračnici, da osmatra na sve strane, i da javi kad primeti da dolaze Turci ◊ okituor a putut să fiĭe numa uom vićaz, kare avut uokĭu uļuluĭ, fuga kaluluĭ, sama ĭepurluĭ, șî zbĭerîtu śerbuluĭ — osmatrač je mogao biti samo hrabar čovek, koji je imao oko orla, brzinu konja, oprez zeca, i riku jelena [Mlava] ∞ uokĭ | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
3515 | oļigńi | oligni | уганути | oļigńi (ĭuo oļigńesk, ĭel oļigńeșće) [akc. oļigńi] (gl. p. ref.) — (o udovima) uganuti, polomiti, slomiti, povrediti ◊ n-a bagat đe sama, și a oļigńit pićoru — nije pazio, i uganuo je nogu ◊ fug, kă ma ćem kă ma baće și ma oļigńeșće đe tot — bežim, jer se bojim da će me tući i svog polomiti ♦ sin. skļinći [Tim.] | | [Vidi] |
|
|
|
6471 | peļin | pelin | пелин | peļin (i. m.) — (bot.) pelin (Artemisia) ◊ peļinu ĭe buĭađe amară ka veńinu — pelin je biljka gorka kao otrov ◊ (mag.) sa krĭađe kă ĭe putuarĭa peļinuluĭ atîta đi tare đi vîlviļi rusaļilor fug đi ĭel ka draku đi tamîńe, șî đ-aĭa lumĭa pi stamîna rusaļilor a durmit ku peļinu în sîn — veruje se da je smrad pelina toliko jak da rusalski demoni beže od njega kao đavo od krsta, i zato su ljudi u toku rusalne nedelje spavali sa pelinom u njedrima [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2602 | pișļagă | pișleag | чеп | pișļagă (mn. pișļaźe) [akc. pișļagă] (i. ž.) — (tehn.) (zast.) čep; spojnica ◊ pișļagă ĭe śiep or pană đi ļiemn, đi întarit înkeĭaturiļi, or đi astupat găuriļi — „pišljaga” je drveni čep ili klin, za učvršćivanje spojeva, ili začepljivanje rupa ◊ pișļaga s-a pus ka ļigatura întra naplaț la ruata đi kar — „pišljaga” se stavljala kao spojnica između naplataka kolskog točka ◊ pișļagă a pus pinteri întra doă dauoź, la fundu vasuluĭ, să nu fugă dauoźiļi pi supt śerk — „pišljagu” su stavljali pinteri između dve doge na dnu suda, da se doge ne smiču ispod obruča (Tanda) ◊ ku pișļeź miś s-a astupat găurļi fakuće đi karĭeț în vas đi ļiemn — sa malim „pišljagama” začepljivane su rupe, napravljene od crvotoka u drvenim sudovima ♦ sin. șîp [Por.] ∞ razbuoĭ | | [Vidi] |
|
|
|
4781 | skripsuare | scris | запис | skripsuare (mn. skripsuorĭ) [akc. skripsuare] (i. ž.) — (ret.) zapis, spis, tekst, pismo ◊ a fakut vro skripsuare ku furiș, ș-a trîmĭeso pi pîkurarĭ la uoț în padurĭe, să fugă kă vin potîrńiśi bugarilor să-ĭ omuară — napisao je pismo u potaji i poslao ga preko čobana odmetnicima u šumu, da beže jer ide bugarska potera da ih ubije ♦ sin. karće [Por.] ∞ skriĭa | | [Vidi] |
|
|
|
4688 | snopi | snopi | снопити | snopi (ĭuo snopĭesk, ĭel snopĭașće) [akc. snopi] (gl. p. ref.) — 1. snopiti, praviti snopove ◊ s-a dus sîngur să snopĭaskă grîu, kî nuĭe mult — otišao je sam da snopi žito, jer ga nema mnogo 2. sitniti, komadati, kasapiti ◊ n-avut satară, ș-a snopit karńa ku sakurĭa — nije imao sataru, pa je kasapio meso sekirom 3. (fig.) iskasapiti, poseći ◊ đi mulće uorĭ, turśi a tunat în lumĭe adunată la vro visaļiĭe, ș-a snopit pi tuoț kare n-ažuns să fugă — više puta su Turci upadali u skupove ljudi koji su bili okupljeni na veseljima, i iskasapili sve koji nisu stigli da pobegnu [Por.] ∞ snuop | | [Vidi] |
|
|
|
2822 | strîake | streche | штркаљ | strîake (mn. strîake) [akc. strîake] (i. ž.) — (ent.) goveđi štrkalj (Hypoderma bovis) ◊ kînd strîakĭa sa puńe pi vaś, ĭaļe fug đi sa omuară — kad štrkalj napadne krave, one se ubijaju od bežanja [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2756 | surupa | surpa | сурвати | surupa (ĭuo surup, ĭel surupe) [akc. surupa] (gl. p. ref.) — (geog.) survati, urušiti, oburvati ◊ puaće fi pomînto-la sa va surupa dupa pluoĭ-ļe-șća, da lumĭa n-are uń să fugă — možda će se to zemljište oburvati posle ovih kiša, a ljudi nemaju gde da beže [Por.] ∞ surupa | | [Vidi] |
|
|
|
73 | śińe | cine | неко | śińe [akc. śińe] (zam.) — neko, ko, koji ◊ uĭtă, śińe ĭasă đin padure? — gle, neko izlazi iz šume? (ili: gledaj, ko to izlazi iz šume? ) ♦ sin. kare? — ko? koji? ♦ var. śińiva, śińeva ◊ fug, kă vińe śińeva — bežim, jer neko dolazi ♦ up. vereśińe [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3548 | tot | tot | сваки | tot2 (toată) (mn. toț, toaće) (zam.) — svaki ◊ tot uomu, șî toată muĭarĭa sînt tot una în fața ļeźi — svaki čovek i svaka žean jednaki su pred licem zakona ◊ toț kopiĭi șî tuaće fĭaćiļi trăbe sî gaćaskă șkuala — svi dečaci i sve devojčice treba da završe školu ◊ (u izr.) svako ◊ tot nat ku nakazu luĭ — svako sa svojom mukom ◊ fi bun ku tot nat — budi dobar sa svakim ◊ nu trăbe să fugă đi tot nat — ne treba da beži od svakoga [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2559 | triĭļa | treilea | трећи | triĭļa [akc. triĭļa] (br.) — treći ◊ đ-a triĭļa uorĭ śarkă sî sa însuare — po treći put pokušava da se oženi ◊ n-a putut mult să țînă la lukro-l nou, a dat fuga a triĭļa ḑî — nije mogao dugo da izdrži na novom poslu, pobegao je treći dan [Por.] ∞ triĭ | | [Vidi] |
|
|
|
5399 | trîkńi | trâcni | тргнути се | trîkńi (ĭuo trîkńesk, ĭel trîkńașće) (gl.) — trgnuti se ◊ đintr-odată trîkńi đi frikă lu kîńe, șî sa pusă pi fuga — najednom se trgnuo u strahu od psa, i počeo da beži [Por.] | | [Vidi] |
|
|