Reč kaĭ u karticama drugih reči |
|
Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Akcija |
|
662 | bîză | bâză | мува | bîză (mn. bîză) [akc. bîză] (i. ž.) — 1. (ent.) muva, mušica ◊ bîză kaĭaskă — konjska muva ◊ bîză akră — vinska mušica 2. „bîză” — „zuce”, dečja igra [Crn.] 3. buba, insekt ♦ / < bîz! — (onom.) zujanje ♦ dij. sin. muskă, guangă 4. (muz.) dečji muzički instrument ◊ bîză am fakut đin țauă đi spin alb, șî am suflat î-ńa pănă am pazît vićiļi — „bizu” smo pravili od cevčice belog trna, i duvali smo u nju dok smo čuvali stoku (Blizna) [Por.] ∞ bîzai | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
1126 | ćesală | cesală | чешагија | ćesală (mn. ćesîăļ) [akc. ćesală] (i. ž.) — (tehn.) češagija, metalni češalj sa drškom kojim se timari krupna stoka ◊ la panađur muara sî kumpîr ćesală nuauă, kî la asta îĭ sa mînkat đințî — na vašaru moram da kupim novu češagiju, jer su se na ovoj izjeli zupci [Crn.] ◊ ku ćesala sa ćesaļaḑă măĭ mult vaśiļi, da s-a ćesalat șî kaĭi, kare ĭ-avut — češagijom su se najviše timarile krave, a timareni su i konji, ko ih je imao [Por.] ∞ ćesala | | [Vidi] |
|
|
|
1209 | dîrzarĭ | dârzar | дрзар | dîrzarĭ (mn. dîrzari) [akc. dîrzarĭ] (i. m.) — (zast.) drzar, konjanik koji je na svadbi prenosio devojačku spremu do mladoženjine kuće ◊ dîrzarĭu a mĭers kalîărĭ pi kal ș-adus dîrzîļi guovi — drzar je jahao konja, i nosio mladinu spremu [Crn.] ◊ n-a putut să fiĭe nuntă fara dîrzarĭ, iĭ a mĭers pi kaĭ înainća lu nuntașî — nije mogla da bude svadba bez drzara, oni su išli na konjima ispred svadbara ◊ dîrzarĭu nu numa śe adus dîrzîļi, numa ĭel șî ļ-aratat, sî vadă lumĭa-n sat kît ĭe mirĭasa đi sprimită — drzar ne samo što je prenosio darove, nego ih je on i pokazivao, da vide ljudi u selu koliko je mlada spremna [Por.] ◊ dupa numîru lu dîrzarĭ s-a vaḑut kît ĭe guovĭa găzdoćină — prema broju drzara videlo se koliko je mlada bogata ◊ dîrzari sa măĭ țînut într-o vrĭame șî dupa Oslobođeńe, ama pĭe urmă înkuaśa s-a pĭerdut — drzari su se držali još neko vreme posle Oslobođenja, ali su se posle naovamo izgubili (Jaisikovo) [GPek] ∞ dîrză | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
2475 | fum | fum | дим | fum (mn. fumurĭ) [akc. mn. fumurĭ] (i. ž.) — 1. dim ◊ fumu sa faśe đin vro arsură — dim nastaje iz nekog sagorevanja ◊ ĭastă la kasă śińiva, kă mĭarźe fumu pi kuoș — ima nekog kod kuće, jer izlazi dim kroz odžak ◊ dăm șî miĭe, să trag un fum đin lulă — daj i meni da povučem jedan dim iz lule ◊ fum alb, fum ńiegru — beli dim, crni dim 2. prašina koja se diže ◊ mînă karuța ku kaĭ, đi fumu sa rađikă dupa iĭ — tera čeze sa konjima da se prašina diže za njima [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
5653 | kaĭesk | căiesc | коњски | kaĭesk [akc. kaĭesk] (pril.) — konjski ◊ rînkeḑatu kaĭesk đeparće s-auđe — konjsko rzanje daleko se čuje ◊ a mers ku pașu kaĭesk — išao je konjskim hodom ♦ up. muskă kaĭskă [Por.] ∞ kal | | [Vidi] |
|
|
|
2780 | kal | cal | коњ | kal (mn. kaĭ) (i. m.) — (zool.) konj ◊ kal alb, kal ńegru — beli konj, crni konj ◊ kalu măĭ mult s-a pazît đi-nkîļikat, đi tras în kośiĭe, da șî đi arat — konj se najviše čuvao za jahanje, za vuču kočijе, ali i za oranje ♦ dem. kalușăl — konjić [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2234 | kalu puopi | calul-popii | вилин коњиц | kalu puopi (mn. kaĭi puopi) [akc. kalu puopi] (i. m.) — (ent.) vilin konjic (Anisoptera) ◊ kalu puopi ĭe o guangă ku trupu lung, ku kap mare șî ku duauă rîndurĭ đi ăripĭ — vilin konjic je buba sa dugim trupom, velikom glavom i dvostrukim krilima ◊ kalu puopi traĭașće numa pi lînga apă; vĭermi luĭ sînt pi supt pĭetre, bună momĭală đi pĭeșkarĭ kare prind ku ungița — vilin konjic živi samo pored vode; njegove larve su ispod kamenja, dobar mamac za ribare koji pecaju udicom [Por.] ∞ kal | | [Vidi] |
|
|
|
4883 | karuță | căruță | каруце | karuță (mn. karuță) [akc. karuță] (i. ž.) — (demin.) karuce ◊ karuța ĭe kar ușuor ku patru ruoț, kare-l trag kaĭi, unu or duoĭ, șî ku kare sa kară gîzdoćińiļi kînd ĭasă la vro visaļiĭe — karuce su lagana kola sa četiri točka, koje vuku konji, jedan ili dva, i kojim se voze bogataši kad izlaze na neku svetkovinu ♦ / (demin.) < kar ♦ sin. kośiĭe [Por.] ∞ kar | | [Vidi] |
|
|
|
5376 | kîlarĭaće | călăreț | јахач | kîlarĭaće (mn. kîlarĭeț) [akc. kîlarĭaće] (i. m.) — jahač ◊ kîlarĭețî a fuost numa uamiń kare avut kaĭ — jahači su bili samo ljudi koji su imali konje ◊ muĭarĭa kare a mĭers pi kal, s-a kĭemat kîlarĭață — žena koja je jahala konja zvala se jahačica ♦ var. kîlarĭeț [Por.] ∞ kal | | [Vidi] |
|
|
|
6438 | magarĭ | măgar | магарац | magarĭ (mn.) (i. m.) — magarac (Equus africanus asinus) ◊ magarĭu ĭe o fuarmă đi kal mik — magarac je vrsta malog konja ◊ magarĭ rar avut saćańi: lu kare a fuost drag đi kîlarit, a țînut kaĭ — seljaci se retko držali magarce, ko je voleo jahanje, držao je konje ◊ magarĭ măĭ đes a țînut Țîgańi rudari — magarce su najčešće držali Cigani koritari ◊ lumĭa a țînut kă ĭe magarĭu žuavină fara pućiare, ļenuasă șî pruastă la kap — ljudi su smatrali da je magarac slaba, lenja i glupa životinja ◊ (folk.) kînd a trăbuit să sa tragă drum nou pista vrun đal mare, sa puvestîașče kă lumĭa a-nkarkat magarĭu șî la mînat sî sa suĭe pi śuakă: pi urma luĭ a sapat drumu, kă suișu drumuluĭ atunśa a fuost măĭ poļažńik, fînka magarĭu ku tovaru a mĭers tot pi kuastă, fakînd numa koveĭe ușuară — kad je trebalo da se probije novi put uz neku veliku uzbrdicu, priča se da su ljudi tovarili magare i terali ga da se penje uz brdo: negovim tragom prokopavao se put, jer je uspon tada bivao najblaži, pošto je natovareno magare stalno išlo ukoso, praveći samo blage krivine ♦ mîgariță (i. ž.) — magarica ♦ up. mazgă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
5506 | muskă | muscă | мува | muskă (mn. mușć) [akc. muskă] (i. ž.) — (ent.) muva ◊ muska ĭe guangă mikă kare are ăripĭ șî puaće să zbuare — muva je mala buba koja ima krila i može da leti ◊ muskă kaĭaskă — konjska muva (Hippobosca equi) [Por.] ♦ dij. sin. bîză [Crn.] | | [Vidi] |
|
|
|
5654 | muskă kaĭaskă | muscă-căiasc | коњска мушица | muskă kaĭaskă [akc. muskă kaĭaskă] (sint.) — (ent.) konjska mušica (Tabanus Bornus ?) ◊ muskă kaĭaskă s-adună la kal supt kuadă — konjska mušica skuplja se pod konjskim repom [Por.] ∞ muskă | | [Vidi] |
|
|
|
4668 | samar | samar | самар | samar (mn. samară) [akc. samar] (i. s.) — samar ◊ samar ĭe șauă đi magarĭ, đi mazgă șî kal, kînd ku kaĭi skuot ļamńe đin padure — samar je sedlo za magare, mazgu i za konja, kad konjima izvlače drva iz šume ♦ sin. șauă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4751 | stagar | stegar | барјактар | stagar (mn. stagarĭ) [akc. stagar] (i. m.) — barjaktar, stegonoša ◊ în vrĭamĭa lu armată ku kaĭ, al măĭ înalt, al măĭ frumos ș-al măĭ țapîn soldat întra kîlarĭeț s-a aļes să fîĭe stagar — u vreme vojske sa konjicom, najviši, najlepši i najjači vojnik među konjanicima birao se za barjaktara ◊ mare mîndrîĭe a fuost đi kutare să fiĭe stagarĭ în armată — velika čast je bila za nekoga da bude barjaktar u vojsci ◊ stagarĭu đin armată a ramas ku așa poļikră șî kînd a veńit la kasă — barjaktar iz vojske nosio je taj nadimak i kad je došao kući [Por.] ∞ stag | | [Vidi] |
|
|
|
5846 | traźe | trage | вући | traźe (ĭuo trag, ĭel traźe) [akc. traźe] (gl. p. ref.) — vući, povlačiti ◊ sa traźe ka śĭața — vuče se kao magla ◊ lukratuori trag ļamńe ku kaĭi đintr-o vaļe adînkă — radnici vuku drva konjima iz jedne duboke doline [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
5129 | șalar | șelar | седлар | șalar (mn. șalarĭ) [akc. șalar] (i. m.) — sedlar ◊ șalar a fuost uom kare a fakut la șăļe đi kaĭ — sedlar je bio čovek koji je izrađivao sedla za konje [Por.] ∞ șauă | | [Vidi] |
|
|