Reč kil u karticama drugih reči |
|
Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Akcija |
|
140 | apropiĭat | apropiat | близак | apropiĭat (apropiĭată) (mn. apropiĭaț, apropiĭaće) [akc. apropiĭat] (prid.) — 1. (za prostor) blizak, u blizini ◊ karu a fuost apropiĭat đi borugă, ș-aluńikat șî s-a răsturnat — kola su bila ostavljena blizu uvale, pa su skliznula i preturila se 2. (za količinu) približno, otprilike ◊ ăn sak a fuost apropiĭat śinḑăś đi kiļe — u džaku je bilo približno petedest kila [Por.] ∞ apropiĭa | | [Vidi] |
|
|
|
420 | astupuș | astupuș | запушач | astupuș (mn. astupușurĭ) [akc. astupuș] (i. s.) — zapušač, čep ♦ sin. dop [Kmp.] ♦ dij. sin. duop ◊ mĭ-a dus numa duauă astupușurĭ — doneo mi je samo dva zapušača ◊ a kaḑut astupușu đi la kilă, șî bĭarĭa s-a varsat — otpao je zapušač sa flaše, i piće se prosulo [Por.] ∞ astupa | | [Vidi] |
|
|
|
603 | burtanuos | burtos | трбушаст | burtanuos (burtanuasă) (mn. burtanuoș, burtanuosă) [akc. burtanuos] (prid.) — 1. trbušast, sa velikim trbuhom ◊ burtanuos ĭe uom ku burta mare — trbušast je čovek sa velikim stomakom ◊ uamiń burtanuoș đemult n-a fuost mulț, kî tuoț a fomit, ș-a fuost uskaț — trbušastih ljudi je nekada bilo malo, jer su svi gladovali, i bili mršavi 2. obao, zaobljen, izbočen ◊ baluonu đi apă ĭe burtanuos, da kila nu — balon za vodu je trbušast, a flaša nije ♦ sin. tîrbanuos [Por.] ∞ burtă | | [Vidi] |
|
|
|
1790 | duop | dop | чеп | duop (mn. duopurĭ) [akc. duop] (i. s.) — čep, zapušač ◊ ku duopu sa astupă gîăurļi la vasurĭ: la kiļe, krśiaźe, baluańe, butuańe — čepom se zatvaraju rupe na posudama: flašama, testijama, balonima, buradima ◊ kînd n-aĭ duop đi plută, astupĭ kila ku tuļanu — ako nemaš čep od plute, zatvaraš flašu kočanjem ♦ sin. astupuș ♦ dij. var. dop [Kmp.] | | [Vidi] |
|
|
|
3226 | đeșkiđe | deșchide | отворити | đeșkiđe (ĭuo đeșkid, ĭel đeșkiđe) [akc. đeșkiđe] (gl. p. ref.) — otvoriti; otvarati ◊ uomu puaće să đeșkidă ușa, drumu, lukru, dugaĭe, uoki, gura, ińima — čovek može da otvori vrata, put, posao, prodavnicu, oči, usta, srce ◊ nu đeșkiđe ińima la fiĭe kare — ne otvaraj srce bilo kom ◊ kînd sa dă bĭare đi pomană la-l muort, kila trăbe sî sa đeșkidă, sî puată al muort sî bĭa — kad se pokojniku namenjuje piće, flaša treba da bude otvorena, da bi umrli mogao da pije ♦ var. đișkiđe ♦ supr. înkiđe [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2923 | fîrșî | fârșî | завршити | fîrșî (ĭuo fîrșîăsk, ĭel fîrșîașće) [akc. fîrșî] (gl. p.) — završiti, dovršiti neku aktivnost ◊ dupa śe fîrșîăsk sapatu la mińe, vin sî ț-ažut șî fîrșîșć șî tu — kad završim kopanje kod mene, doći ću da ti da pomognem da završiš i ti ◊ đi pi fuga s-a fîrșît luna — brzo je protekao mesec ◊ ma mir kînd a fîrșît ĭel kil-aĭa ku rakiu, kă ĭerĭ în kilă a fuost măĭ mult đi žumataće — čudi me kad je on dovršio taj litar rakije, jer je juče u flaši bilo više od pola ◊ ăl fîrșîașće frika, kînd triĭaśe nuapća pi lînga morminț — preseče ga strah, kad noću prolazi pored groblja ♦ var. (inov.) sfîrșî ♦ sin. gaći [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
1863 | fļuarță | fleoarţă | курвештија | fļuarță (mn. fļuorț) [akc. fļuarță] (i. ž.) — 1. (pej.) kurveštija, skitara, „laka” žena ◊ s-a lasat đi șkuală, șî s-a fakut o fļuarță guală — napustila je školu, i postala gola kurveštija 2. (fig.) mekušac, slabić; kilavko, „krpa” ◊ fļuarță đi uom, ar vinđa pi tatî-su đi duauă parîaļe — „krpa” od čoveka, prodao bi rođenog oca za dve pare ♦ var. fļuarkă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2728 | gît | gât | врат | gît (mn. gîturĭ) [akc. mn. gîturĭ] (i. s.) — 1. (anat.) a. vrat ◊ tuata žuavina kare are kap, are șî gît — svaka životinja koja ima glavu, ima i vrat ◊ avut gît skurt șî gruos, ș-a vorbit ku un glas rogoșît — imao je kratak i debeo vrat, i govorio je promuklim glasom ◊ stîrku are gît lung — roda ima dugačak vrat b. guša ◊ sa luvară đi gît, șî sa batură pănă-pănă — uhvatiše se za gušu, i žestoko se potukoše c. grlo ◊ a mĭers ku gura kaskată, șî ĭ-a skapat vro guangă pi gît — išao otvorenih ustiju, i upala mu neka buba u grlo d. deo penisa iza glavića ◊ sa ḑîśe kî tuot śe are kap are șî gît, fînka pula are kap, are șî ĭa, saraka, gît, ama-ĭ stă strîmb — kaže se da sve što ima glavu ima i vrat, pošto kurac ima glavu, ima i on, siroma, vrat, ali mu stoji krivo ◊ gîtu puļi — kurčev vrat 2. (med.) razne bolesti grla ◊ ăl strînźe-n gît, nu puaće să îngită — steže ga u grlu, ne može da guta ◊ vrodată, kînd la kopil s-a fi unflat în gît, s-a dus ku ĭel la vro babă sî-ĭ đa în gît — nekada, kada bi detetu natekli krajnici, odveli bi ga kod neke babe da mu ih prstima izgnječi 3. (tehn.) grlo, grlić, izduženi otvor na sudovima za tečnost ◊ gît au vasurļi: kila, kîrśagu șî baluonu — grlo imaju sudovi: flaša, krčag i balon [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
2920 | gutîn | gutui | дуња (воћка) | gutîn (mn. gutîń) [akc. gutîn] (i. m.) — (bot.) dunja, voćka (Cydonia oblonga) ◊ am un gutîn în traiușa kășî, sađit înga đi paradĭeda — imam jednu dunju u dvorištu, posađenu još od pradede ◊ gutîn oltańit rođașće gutîńe marĭ, apruape la o kilă kîć-o gutîne — kalemljenja dunja rađa velike dunje, gotovo kilo po neka dunja ♦ up. gutînă Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
6124 | îmburița | îmburința | нагнути се | îmburița (ĭuo ma îmburiț, ĭel sa îmburiță) [akc. îmburița] (gl. p. ref.) — (o položaju) nagnuti se, sagnuti se ◊ sa ḑîśe đi vrunu kă sa îmburiță kînd lukră śuava ku kapu apļekat — kaže se za nekog da se naginje kad nešto radi pognute glave ◊ dodăm kila-ĭa, s-o măĭ îmburiț odată — dodaj mi tu flašu, da je još jednom nagnem ♦ var. înburița [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
5683 | kîtamoĭa | molatic | млитавко | kîtamoĭa (mn. kîtamuoĭ) [akc. kîtamoĭa] (i. s.) — mlitavko, lenčuga ◊ kîtamoĭa ĭe uom ļenuos, fara pućare, kare sa traźe ka kînd ĭe sîbarît — mlitavko je lenjivac, bez snage, koji se vuče kao da je kilav [Por.] ∞ kîta | | [Vidi] |
|
|
|
2866 | koĭuos | cios | килав | koĭuos (koĭuasă) (mn. koĭuoș, koĭuasă) [akc. koĭuos] (prid.) —1. (med.) kilav, trapav ◊ koĭuos, nu puaće kuru sî-ș rađiśe, da ar vrĭa șî ĭel sî žuaśe-n uară — kilav, ne može dupe da podigne, a hteo bi i on da igra u kolu 2. (fig.) mudonja ◊ numa vrun koĭuos puaće sî sa ĭa ku iĭ la bataĭe — samo neki mudonja može s njim da započne tuču [Por.] ∞ kuoĭ | | [Vidi] |
|
|
|
2115 | naft | naft | нафта | naft (mn. naftă) [akc. naft] (i. s.) — nafta, tečno gorivo za motore ◊ ma duk dupa naft la pumpă, kă luń ma pun ku trakturu pi arat — idemo po naftu na pumpu, jer u ponedeljak počinjem traktorem da orem ◊ am numa o kilă đi naft, da-m trĭabe triĭ kiļe đi naftă pļińe — imam samo litar nafte, a trebaće mi tri puna litra nafte [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2493 | nîtarău | nătărâu | шепртља | nîtarău (mn. nîtarăĭ) [akc. nîtarău] (i. m.) — (med.) šeprtlja, slabić, mekušac; kilavko ◊ nîtarău, saraku, nu-l primĭesk ńiś baĭețî-n soțîĭe, ńiś fĭaćiļi-n uoră — šeprtlja, siroma, ne primaju ga ni mladići u društvo, ni devojke u kolo [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2578 | noaḑăś | nouăzeci | деведесет | noaḑăś [akc. noaḑăś] (br.) — devedeset ◊ kînd aĭ noaḑăś, ăț trîabe măĭ ḑîaśe đe sî aĭ o sută — kad imaš devedeset, treba ti još deset pa da imaš sto ◊ puorko-l gras avut noaḑăś đi kiļe — ugojena svinja imala je devedeset kila [Por.] ∞ nuauă | | [Vidi] |
|
|
|
58 | sapa | săpa | копати | sapa (ĭuo sîăp, ĭel sapă) [akc. sapa] (gl. n.) — 1. kopati, iskopavati ◊ sa puaće sapa ku măĭ mulće alaturĭ: ku sapa, ku tîrnakuopu, ku kilavița, ku krampu, pă șî ku bîtu — može se kopati raznim alatkama: motikom, trnokopom, kilavicom, krampom, pa i štapom 2. (o kukuruzu) okopavati ◊ kînd sa sapă kukuruḑu, sa taĭe ĭarba pintra rîndurĭ, șî sa astrukă kuĭbu bukățî ku pomînt — kad se okopava kukuruz, trsi se korov između redova, i korenje biljke zagrće zemljom ♦ up. tîrsî [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4553 | sîbarît | soborât | килав | sîbarît (sîbarîtă) (mn. sîbarîț, sîbarîće) [akc. sîbarît] (prid.) — (med.) kilav ◊ đe uom lu kare mațîļi đen burtă kad în kuaĭe, sa ḑîśe kî ĭe sîbarît, kă are kilă — za muškarca kome se creva iz trbuha spuštaju u muda, kaže se da je kilav, da ima kilu [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2549 | șapćeḑăś | șaptezeci | седамдесет | șapćeḑăś [akc. șapćeḑăś] (br.) — sedamdeset ◊ șapćeḑăś đi uorĭ — sedamdeset puta ◊ șapćeḑăś đi kiļe — sedamdeset kila ◊ muoșu are pista șapćeḑăś đi ań — čiča ima preko sedamdeset godina [Por.] ∞ șapće | | [Vidi] |
|
|