Reč pļină u karticama drugih reči |
|
Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Akcija |
|
126 | adapatuare | adăpătoare | појило | adapatuare (mn. adapatuorĭ) [akc. adapatuare] (i. ž.) — 1. pojilo, mesto gde se napaja stoka ◊ adapatuarĭa a sakat, unđe am adapa vićiļi, nu șću — pojilo je presušilo, gde li ćemo pojiti stoku, ne znam [Crn.] ♦ dij. sin. baltă, lak ◊ vićiļi, kînd sînt satuasă, sîngure trag la vro baltă or vrun lak unđe puot sî gasaskă adapatuare — stoka, kada je žedna, sama ide na neku baru ili jezerce gde može da nađe pojilo 2. valov za napajanje stoke od izdubljenog stabla, kamena ili betona ◊ adapatuarĭa ĭe pļină đi frunḑă — valov je pun lišća ◊ a fakut adapatuare đin butuarkă — napravio je valov od debla ♦ var. adîpatuare ♦ sin. žgĭab, valîău, albĭe [Por.] ∞ adapa | | [Vidi] |
|
|
|
277 | afumat | afumat | димљен | afumat (afumată) (mn. afumaț, afumaće) [akc. afumat] (prid.) — 1. dimljen, koji je izložen dimu ◊ karńe afumată — dimljeno meso 2. pun dima ◊ suobă ĭe pļină đi fum — soba je puna dima [Crn.] 3. (fig.) aljkavo urađen zanatski posao, u kome se koristi zagrevanje materijala; zamazan, zamaskiran, sklepan; smuvan ◊ nu l-a kîrpit kalumĭa, numa l-a afumat ku kalaĭu — nije ga zakrpio dobro, samo ga je zamazao kalajem [Por.] ∞ afuma | | [Vidi] |
|
|
|
3290 | aĭ | ai | бели лук | aĭ2 (mn. aĭ) (i. m.) — (bot.) beli luk ◊ a sămanat aĭ bașća pļină — posadio je punu baštu belog luka ◊ dakă puće, miĭe aĭu mult îm plaśe — ako smrdi, meni se beli luk mnogo sviđa [Stig] ♦ dij. sin. usturuoĭ [Por.] ∞ usturuoĭ | | [Vidi] |
|
|
|
2607 | andarmală | andarmale | андрамоља | andarmală (mn. andarmaļe) [akc. andarmală] (i. ž.) — (tehn.) andramolja, dronjak; starudija ◊ șupa pļină đi andarmaļe, ńimik nuĭe đi vro trĭabă — šupa je puna andramolja, ništa nije za neku upotrebu [Por.] ♦ dij. sin. andîrmuańe [Mlava] | | [Vidi] |
|
|
|
250 | askultatuorĭ | ascultător | слушалац | askultatuorĭ (mn.) (i. m.) — 1. slušalac ◊ suoba pļină đi askultatuorĭ — soba puna slušalaca ◊ askultatuаrĭе — slušateljka 2. služitelj, poslužitelj; pomagač ◊ askultatuorĭ la nuntă — posluga na svadbi [Por.] ∞ askulta | | [Vidi] |
|
|
|
974 | baĭețîme | bâieţime | момчадија | baĭețîme (mn. baĭețîmĭ) [akc. baĭețîme] (i. ž.) — momčadija, grupa momaka, generacija momaka ◊ pļină uara đi baĭețîme, fĭaće nus pusta — puno kolo momčadija, devojaka nema nigde [Por.] ∞ baĭat | | [Vidi] |
|
|
|
1179 | banḑarit | ? | басирање | banḑarit (banḑariturĭ) [akc. banḑarit] (i. m.) — (muz.) 1. basiranje, ritmovanje ◊ ku banḑarit, mîĭ bińe žuoś — uz basiranje, bolje igraš 2. (fig.) mlaćenje, pričanje gluposti ◊ lasîće đi banḑarit, vĭeḑ kî sî rîd đi ćińe — nemoj da mlatiš, vidiš da ti se smeju [Crn.] ∞ banḑari | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
795 | bubă | bubă | бубуљица | bubă (mn. bube) [akc. bubă] (i. ž.) — 1. (med.) bubuljica, plik, krasta, boginja; rana; ožiljak ◊ fećița ĭe pļină dă bube — devojčica je puna bubuljica ◊ bubă kuaptă — zrela bubuljica, puna gnoja i veoma osetljiva, (fig.) (za dete) razmaženko, plačljivko, koji plače za svaku sitnicu, naročito ako ga neko, makar i ovlaš, dodirne ◊ kopilu are bube — dete ima boginje ◊ bubă dulśe ĭe o bubă kare kriașće la kopiĭ pră kap, șî kînd sa kuaśe, ĭa kure — plih je bubuljica koja izbija deci na glavi, i kada sazri, ona procuri [Hom.] ◊ (med.) bubă ńagră — crni prišt ◊ (mag.) bubă albă — (dosl.) „bela boginja”, vrsta boginja koje se pominju u bajalicama 2. (biol.) insekt (opšti naziv) ◊ kîće fĭelurĭ đi bube a dat Dumńeḑîu pi pomînt, ńima nu șćiĭe, da puaće-fi ńiś ĭel — koliko je buba Bog stvorio na zemlji, to niko ne zna, a može biti ni on ♦ sin. guangă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4159 | burĭaće ĭuće | iuţar | млечњача | burĭaće ĭuće (mn. burĭeț ĭuț) [akc. burĭaće ĭuće] (i. m.) — (mik.) mlečnjača, bela gljiva (Lactarius piperatus) ◊ burĭaće ĭuće ĭe śuparkă albă, pļină đi lapće, kare dă pin padure — mlečnjača je bela pečurka, puna mleka, koja raste po šumi [Por.] ∞ burĭaće | | [Vidi] |
|
|
|
1019 | țaruș | ţăruș | шиљак | țaruș (mn. țarușurĭ) [akc. țaruș] (i. m.) — 1. šiljak, trn, bodlja ◊ am mĭers điskulț, șî ma-nbrukat într-un țaruș đi spińe — išao sam bos, i naboo sam se na jedan šiljak od trna 2. patrljak, ostatak posečene ili slomljene grane, ili kukuruzovine ◊ đin kîta s-îm skuată uoki un țaruș đin krĭangă frîntă — umalo da mi izbije oči patrljak jedne slomljene grane [Crn.] ♦ dij. sin. spińe, brukă ◊ krĭanga alu spińe pļină ĭe đi țarușă — trnova grana puna je bodlji [Por.] ∞ spińe | | [Vidi] |
|
|
|
3885 | ćiknă | ticnă | мир | ćiknă [akc. ćiknă] (i. ž.) — (izob.) mir, spokoj; odmor; prijatnost ◊ kopiĭ mulț, kasa pļină, n-aĭ o țîră đi ćiknă pista ḑî đi iĭ — dece mnogo, puna kuća, nemaš ni malo mira preko dana od njih ◊ n-are ćiknă la ođină — nema mira za vreme odmora ◊ (u izr.) fara ćiknă — bez mira, spokoja; neprijatan ♦ / skr. < ćikńală [Por.] ∞ ćikńi | | [Vidi] |
|
|
|
1269 | dudă | dudă | цев | dudă2 (mn. duḑ) [akc. dudă] (i. m.) — 1. a. cev; duguljast šupalj predmet ◊ lula la kazan ĭe fakută ka duda — lula na kazanu je u obliku cevi ◊ duļaćiļi la kovrag are dudă, șî kopiĭi fak fluir đin ĭa — dulek na vreži ima cevku, i deca prave frulu od nje b. tvor cevi ◊ masură țaua-ĭa, sî vĭeḑ kît ĭe đi largă la dudă — izmeri tu cev, da vidiš koliko joj je otvor širok (Rudna Glava) 2. čunak; dimnjak ◊ duda la șporĭet ĭe pļină đi fuńiźină — čunak na šporetu pun je gareži 3. sirena u borskom rudniku ◊ sa-uḑe duda-n Buor, ĭasă lukratuori đi la lukru — čuje se sirena u Boru, izlaze radnici s posla (Tanda) ♦ (augm.) duduļan ♦ (demin.) duduļiță [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
1686 | điokĭat | deocheat | урекнут | điokĭat (điokĭată) (mn. điokĭaț, điokĭaće) [akc. điokĭat] (prid.) — ureknut, pod dejstvom magije urokljivih očiju ◊ puaće fi điokĭat tuot śi ĭe viu, șî tuot aĭa śe faśe uomu ku mîńiļi luĭ, đi la ļingură, dakă ĭe fakută frumuasă, pănă la kasă, dakă ĭe mare șî pļină đi gluaće norokuasă — može biti ureknuto sve što je živo, i sve što je čovek stvorio svojom rukom, od kašike, ako je lepo izrađena, do kuće, ako je velika i puna srećnih ljudi [Por.] ∞ điokĭ | | [Vidi] |
|
|
|
1916 | firoćină | fierotină | гвожђурина | firoćină (mn. firoćiń) [akc. firoćină] (i. ž.) — (augm.) 1. gvožđurina, naročito predmet od gvožđa nejasne namene ◊ gasîĭ o firoćină ruźińită-n drum, ș-o luvaĭ ku mińe s-o pun bińe, îm va trîbui đi śuava — nađoh na putu jednu zarđalu gvožđurinu, i ponesoh je da je sačuvam, možda će mi zatrebati za nešto 2. gvožđurija, gomila gvožđa ◊ pļină ĭe kuzńița đi firoćiń — puna je kovačnica gvožđurije [Por.] ∞ fĭer | | [Vidi] |
|
|
|
1889 | fluare | floare | цвет | fluare (mn. fluorĭ) [akc. fluare] (i. ž.) — 1. (bot.) a. cvet, deo biljke cvetnice koji sadrži organe za rasplođavanje ◊ fluarĭa ĭe un parśel đi buĭađe în kare sa fak samînțîļî — cvet je deo biljke u kome se pravi seme b. biljka cvetnica ◊ arĭe o građină pļină ku fluorĭ — ima baštu punu cveća 2. (med.) boginja, plik na bolesnoj koži ◊ kopilu ĭe pļin đi fluorĭ — dete je puno boginja 3. šara; ukras na nošnji ◊ a țasut o pîătură ku fluorĭ — izatkala je ponjavu sa cvetovima ♦ (demin.) floriśikă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2248 | furńikarĭ | furnicar | мравињак | furńikarĭ (mn. furńikarĭe) [akc. furńikarĭ] (i. s.) — (ent.) mravinjak, mravlje gnezdo ◊ ļivađa pļină đi furńikarĭe, amunka o sî sa kosîaskă — livada puna mravinjaka, teško će da se kosi [Por.] ∞ furńikă | | [Vidi] |
|
|
|
2247 | furńikă | furnică | мрав | furńikă (mn. furńiś) [akc. furńikă] (i. ž.) — (ent.) mrav ◊ pļină koļiba đi furńiś — puna koliba mrava ◊ mĭerg ka furńiśiļi — idu kao mravi ◊ furńikă ńagră — crni mrav ◊ furńikă ruoșîĭe — crveni mrav ◊ fruńikă galbină — žuti mrav [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
39 | gaină | găină | кокошка | gaină (mn. gaiń) [akc. gaină] (i. ž.) — kokoška (Gallus domestica) ◊ am gaiń mulće, pļină mi traușa đi ĭaļe — imam mnogo kokošaka, puno mi ih je dvorište ◊ gaină ku puĭ sa kĭamă kluoța — kokoška s pilićima zove se kvočka ◊ gaina voĭńiśaskă sa kĭamă kokuoș — mužjak kokoške zove se petao ◊ gaină porîmbakă — graorka ♦ up. uou, kuĭb, kurĭańik, kokuoš [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
2724 | gîlkă | gâlcă | гука | gîlkă (mn. gîlś) [akc. gîlkă] (i. s.) — 1. (med.) a. guka, izraslina na telu ◊ baba a fuost gușată, avut o gîlkă mare la gît — baba je bila gušata, imala je veliku guku na vratu b. upala krajnika ◊ s-a umflat la kopil gîlśiļi — detetu su natekli krajnici 2. (tehn.) a. neravnina, čvor ◊ blana nuĭe đi ńimika, pļină đi gîlś — daska nije ni za šta, puna je neravnina b. mehur ◊ s-a fakut o gîlkă la guma đi ruată, trîabe să-ĭ pun un baĭluog — iskočio mehur na točku bicikla, treba da mu stavim zakrpu ♦ sin. bubă, bĭeșîkă, nuod [Por.] ♦ dij. sin. modîlkă [Zvizd] | | [Vidi] |
|
|
|
3061 | gļuonț | glonţ | куршум | gļuonț (mn. gļuanță) [akc. gļuonț] (i. s.) — (zast.) 1. a. kuršum, metak ◊ a luvat lupu la uokĭ, a pokńit, șî gļuonțu a putrîvit lupu đirĭept în kap — nanišanio je vuka, opalio, i metak je pogodio životinju pravo u glavu b. vrh metka ◊ gļuonțu ĭe vîru plumbuluĭ, bagat în țaurikă — gljonc je vrh metka, nabijen u čauru ♦ sin. plumb 2. (zast) municija ◊ în mižluoku batăĭ a ramas făra gļuonț — usred bitke ostali su bez municije (Ranovac) [Mlava] 3. a. šiljak, oštar vrh predmeta ◊ a sarit pista gard, șî s-a înbrukat în gļuonțu lu un par frînt — preskakao je ogradu, i nabio se na šiljak jednog polomljenog koca b. oštre izbočine na zemljištu ◊ a-ngețat pomîntu șî građina ĭe pļină đi gļuonțurĭ askuțîće — smrzla je zemlja, i bašta je puna oštrih šiljaka [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
1533 | golîmb | hulub | голуб | golîmb (mn. golîmbĭ) [akc. golîmb] (i. m.) — (ornit.) golub (Columba palumbus) ◊ golîmb sîrbaćik — divlji golub ◊ đemult a fuost pļină padurĭa đi golîmbĭ, akuma s-a rarit, sa vîăd numa pi la munće — nekada je šuma bila pun golubova, sada su se proredili, vide se samo u planini ◊ golîmbu ku golîmbița fak kuĭb în butuarkă — golub i golubica prave gnezdo u duplji [Por.] ◊ a fuost la nuoĭ golîmbĭ lupĭeșć, kĭemaț așa kî a kîntat „un-lup! un-lup!", șî golîmbĭ popĭeșć, guļeraț — kod nas je bilo „vučjih” golubova, tako nazvani jer su se oglašavali sa „un-lup” (dosl.) „jedan-vuk”, i golubova gušana (Jasikovo) [GPek] | | [Vidi] |
|
|
|
5873 | ikńet | icnet | дахтање | ikńet (mn. ikńeturĭ) [akc. ikńet] (i. s.) — dahtanje ◊ la ḑîkatuarĭe pļină đi uoĭ, s-auđe numa ikńetu uoiluor — na plandištu punom ovaca, čuje se samo ovče dahtanje ♦ var. ikńală [Por.] ∞ ikńi | | [Vidi] |
|
|
|
5926 | izbînđi | izbândi | избити | izbînđi (ĭuo izbînđesk, ĭel izbînđașće) [akc. izbînđi] (gl.) — izbiti, ispasti; nalikovati ◊ kopilo-sta a izbînđit la dĭedî-su înpiśuare — ovo dete je ispalo nalik na rođenog dedu ◊ veńiĭ ku ińima pļină, kă tuot a izbînđit ka-n vis — dođoh punog srca, jer je sve ispalo kao u snu ♦ var. izbinđi [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4307 | întîmpla | întâmpla | десити се | întîmpla (ĭuo ma întîmplu, ĭel sa întîmplă) [akc. întîmpla] (gl.) — (zast.) desiti se, dogoditi se, zbivati se ◊ đintr-odată s-a pĭerdut, śe s-a fi întîmplat ku ĭel, ńima nu șćiĭe — iznenada je nestao, šta li se desilo sa njim, niko ne zna ◊ śe sa întîmplă-n satu vuostru pă lumĭa pļină đi mîrză sa baće în tuota ḑîua? — šta se zbiva u vašem selu pa se ljudi puni mržnje biju svaki dan? ♦ sin. slući, desî, împiska [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
5879 | ĭad | iad | пакао | ĭad (mn. ĭadurĭ) (i. m.) — (rel.) pakao, jad ◊ Rumîńi aĭ batrîń a kreḑut kî ĭe ĭadu o baltă vĭarđe, pļină đi aļe, kare stă supt punća raĭuluĭ — stari Vlasi su verovali da je pakao zelena bara, puna ala, koja se nalazi ispod rajskog brvna ◊ în ĭad kađe insa muarta kare nu puaće să trĭakă pi punća raĭuluĭ kî ĭe îngreonată ku pakaće grĭaļe — u jad pada pokojnik koji ne može preći preko rajskog brvna, jer je opterećen teškim gresima ◊ kińezu ĭaduluĭ ăl kĭamă Ĭadaț, șî ĭel sîare đin baltă sî spomînće pîkatuoșî sî kadă đi pi punća raĭuluĭ — knez pakla zove se Jadac, i on iskače iz bare da uplaši grešnike, da padnu sa rajskog brvna ◊ la fundu ĭaduluĭ traĭașće Satuana, muma draśiluor — na dnu pakla živi Sotona, đavolja mati ♦ supr. raĭ [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4235 | Kokazar | cocăzar | Боровњак | Kokazar [akc. Kokazar] (i. m.) — (top.) Kokazar, borovnjak, brdo u Majdanpeku ◊ Kokazar ar fost o śokă în Măĭdan, pļină đi kokĭază — Kokazar je bilo brdo u Majdanpeku, puno borovnica ◊ Kokazaru ar fost baș unđe ĭe akuma gaura kopuluĭ alu rudńik — Kokazar se nalazio tačno gde je danas Dnevni kop rudnika ◊ śoka Kokazaru ar skoborît rudari đi vrĭamĭa lu Tita kînd a larźit Kopu đi sî skotă ruda măĭ ușor — brdo Kokazar su skinulu rudari za vreme Tita kad su širili Dnevni kop da bi lakše vadili rudu ♦ var. Kokĭezar [Buf.] ∞ kokĭază | | [Vidi] |
|
|
|
6535 | krak | crac | огранак | krak2 (mn. kraśe, krakurĭ) (i. s.) — (geog.) ogranak, deo kose, povijarca; krak ◊ la luok đaluos rar sa gasîașće kulmĭe fara kraś — u planinskom kraju retko se nađe kosa bez ogranaka ◊ kulmĭa ĭe lungă, ku kăș șî drum đi kar, da kraku ĭe skurt, șă are numa poćeś fara kăș — kosa je duga, sa kućama i kolskim putem, a ogranak je kratak, ima samo staze bez kuća ◊ kînd ĭe śuaka naltă, are kulmĭe mulće, da tuata kulmĭa ĭe pļină đi kraśe — kad je brdo visoko, ima mnogo kosa, a svaka kosa ima mnogo ogranaka ◊ rar ĭastă krak fara nume — redak je ogranak kose bez imena ◊ kraku puaće sî sa kĭame dupa aĭa kum ĭe fakut: Krako-l skurt, Krako-l lung, Krako-l lat — ogranak kose može se zvati po izgledu: Kratak krak, Dugački krak, Široki krak ◊ măĭ đes numiļi krakuluĭ ĭe dupa uom în a kuĭ ĭe moșîĭa: Kraku Dăńi, Kraku Marku, Kraku Śovîrći — najčešći naziv ogranka kose je prema čoveku na čijem je imanju: Danin krak, Markov krak, Čevrtanov krak ◊ buot đi krak — vrh, kraj ogranka kose ♦ up. kulmĭe 3. (fig.) (za količinu nečega što se kreće i ostavlja trag) ni traga, bez traga ∎ a pĭerdut puorśi în munće, ĭ-a katat triĭ ḑîļe șă ńiś krak đi puork n-a gasît — izgubio je svinje u planini, tražo ih je tri dana i ni trag od svinja nije našao ♦ (demin.) krakuļeț [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
6182 | muskuri | muscuri ? | омусавити | muskuri (ĭuo ma muskurĭesk, ĭel sa muskurĭașće) [akc. muskuri] (gl. ref.) — omusaviti ◊ muskurit ĭe uom kare a mînkat, șă nu s-a șćers bińe la gură, numa ĭ-a ramas urmă đi mînkare pi obrază — musav je čovek koji je jeo, a nije dobro obrisao usta, pa mu se vide tragovi hrane na obrazima ◊ kînd am fuost pîkurarĭ, mînkam mură ku gura pļină, și merźam, fara rușîńe, tuota ḑîua muskurit — kad sam bio čobanče, jeo sam kupine punih ustiju, i išao sam, bez stida, po ceo dan sav musav ♦ sin. imuos [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4471 | petruoń | petroni | каменчина | petruoń (mn. petruańe) [akc. petruoń] — (augm.) kamenčina, kamenčuga, veliki kamen; kamen uopšte ◊ petruoń ĭe pĭatră mare — kamenčina je veliki kamen ◊ s-a rupt tuot înkarkînd karu ku petruańe — sav se pokidao utovarujući kola sa kamenjem ◊ pļină ļivađa đi petruańe — livada je puna kamenja [Por.] ∞ pĭatră | | [Vidi] |
|
|
|
6484 | pîrî | pârî | клеветати | pîrî (ĭuo pîrăsk, ĭel pîrîașće) (gl. p. ref.) — klevetati, ogovarati, panjkati ◊ la suakra m-a pîrît kă mi-s đevină đi muarća muĭeri, la veśiń m-a pîrît șă m-a latrat ku gura pļină đi tuaće-tuaćiļi — kod tašte me je klevetala da sam kriv za smrt žene, kod suseda ne je na sva usta ogovarala i olajavala za sve i svašta [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
50 | pĭată | pată | пега | pĭată (mn. pĭaće) [akc. pĭată] (i. ž.) — pega, mrlja ◊ pi firĭa iĭ ĭe pĭată lînga pĭată — na njenom licu je pega do pege [Por.] ♦ dij. var. pată [Kmp.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
510 | plumb | plumb | олово | plumb1 [akc. plumb] (i. m.) — (hem.) 1. olovo ◊ plumbu ĭe rău grĭeu, ama ĭe muaļe șî sa topĭașće ļesńe — olovo je teško, ali je meko i lako se topi ◊ đin plumb s-a turnat dramļiĭ đi pușkă la krĭamińe — od olova su se lile dramlije za puške kremenjače 2. (fig.) oznaka za tvrdoću ◊ s-a-ntărit pîńa ka plumbu — hleb se stvrdnuo kao olovo [Kmp.] 3. grudva brašna u kačamaku ◊ koļașa nuĭe mistakată kalumĭa, pļină ĭe đi plumbĭ — kačamak nije dobro mešan, pun je grudvi (grudve imaju oblik metka) [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
4803 | poluog | polog | руковет | poluog (mn. poluaźe) [akc. poluog] (i. s.) — (agr.) (o žitu) rukovet ◊ poluog ĭe o mînă pļină đi grîu, kare o taĭe sîśiratuorĭu đintr-odată, șă-l lasă pi pomînt să-l aduńe ļegatuori snuopilor — rukovet je svežanj žita, koji žetelac poseče u jedan mah, i ostavi na zemlji da ga pokupe vezači snopova [Por.] ∞ sîśarat | | [Vidi] |
|
|
|
5087 | pungă | pungă | кеса | pungă (mn. punź) [akc. pungă] (i. ž.) — kesa, torbica za nošenje novca ◊ pungă a fuost kesauă în kare s-a purtat bańi, înfimtă dupa brîu — kesa je bila torbica u kojoj se nosio novac, zadenuta za pojasom ◊ la gîzdoćiń punga a fuost pļină đi bań — kod bogataša kesa je bila puna novca ♦ sin. kĭes, kĭesauă [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
6353 | rîpśugă | murdar | прљавко | rîpśugă (mn. rîpśuź) (i. ž.) — prljavko, aljkavko ◊ rîpśugă ĭe insă pļină đi rîp — prljavko je osoba puna prljavštine ♦ var. rîpśuagă [Por.] ∞ rîp | | [Vidi] |
|
|
|
4859 | spińe | spin | трн | spińe (mn. spiń) [akc. spińe] (i. m.) — (bot.) trn ◊ a mĭers đeskulț, șî s-a-nbrukat într-un spińe — išao je bos, i naboo se na trn ◊ mura ĭe pļină đi spiń — kupina je puna trnja ♦ sin. țapuș [Por.] ♦ dij. sin. mărăčińe [Kmp.] | | [Vidi] |
|
|
|
6263 | statuorĭ | stătător | стајаћи | statuorĭ (statuare) (mn. =) [akc. statuorĭ] (prid.) — (o vodi) stajaći ◊ balta ĭe pļină đi apă statuare — bara je puna stajaće vode [Por.] ∞ sta | | [Vidi] |
|
|
|
2108 | stînžîn | stânjen | перуника | stînžîn (mn. stînžîń) [akc. stînžîn] (i. m.) — (bot.) perunika (Iris germanica) ◊ am građină pļină đi stînžîń, da đemult stînžîńi a dat șî pi ļivĭeḑ — imam baštu punu perunike, a nekad su perunike rasle i po livadama ◊ ĭastă stînžîń vioriĭ, ĭastă albĭ, bilovinś, vînîț, ĭastă în tuaće fĭelurĭ — ima perunika ljubičastih, ima belih, ružičastih, plavih, ima ih svake vrste [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
6307 | śeret | ceret | церовина | śeret (mn. śereț) [akc. śeret] (i. m.) — cerovina ◊ śeret ĭe padure pļină đi śaruoń — cerovina je šuma puna cerova [Por.] ∞ śaruoń | | [Vidi] |
|
|
|
2064 | śinśidă | cincidă | зеба | śinśidă (mn. śinśiḑ) [akc. śinśidă] (i. ž.) — (ornit.) zeba, ptica stanarica, izvrsna pevačica (Fringilla coelebs) ◊ śinśidă ĭe pasîrĭa kare kîntă măĭ frumuos — zeba je ptica koja najlepše peva ◊ padurĭa la nuoĭ ĭe pļină đi śinśiḑ, nuapća nu pućem adurmi đi kînćiku luor — kod nas je šuma puna zeba, noću ne možemo zaspati od njihove pesme ♦ / < (onom.) „śinś-śinś” — „pet-pet” [Por.] ∞ śinś | | [Vidi] |
|
|
|
3228 | tagîrță | tăgîrţă | пртљаг | tagîrță (mn. tagîrț) [akc. tagîrță] (i. ž.) — 1. prtljag, stvar, prnja, bošča ◊ tagîrță ĭe avĭerĭa saraśilor, kum ĭe o țuală ruptă, vrun vas mik śonćit, o ogļindă, un pĭapćin, or аșa śeva, śe sa puaće duśa în ļigatură pi un bît pi umîr — prtljag je sirotinjska imovina, kao što je neko odelce pocepano, neki mali ulupani sud, ogledalo, češalj ili tako nešto što se može nositi u bošči na jednom štapu, preko ramena ◊ a mĭers ku tagîrțîļi în trastă đin sat în sat — išao je sa prtljagom u torbi od sela do sela ◊ ĭaț tagîrțîļi tĭaļe pi bît, șî fuź să nu ći văd — kupi svoje stvari na štap, i briši da te ne vidim 2. (zast.) torba, kufer ◊ mi sa-m pare ka pin vis kă aĭ batrîń a ḑîs tagîrță la vrun fĭeļ đi trastă, or sanduk — čini mi se kao kroz san, da su stari „tagrcom” nazivali neku vrstu torbe, ili kufera ♦ up. trastă [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
3227 | trastă | traistă | торба | trastă (mn. trășć) [akc. trastă] (i. ž.) — 1. torba ◊ trastă țasută — tkana torba ◊ trastă ku obrăń — torba za uprtačima ◊ trastă guală — prazna torba ◊ trastă pļină — puna torba ◊ kînd sa dus la muară ku trasta pļină đi grîu, a kusuto la gură sî nu sa vĭarsă — kad se išlo u vodenicu sa torbom punom žita, opšivao joj se otvor da se ne prospe 2. (za odeću) kad je neki haljekat loše krojen, ili je prevelik ◊ kimĭașa ĭe prĭa mare, stă trastă pi kopil — košulja je prevelika, visi kao torba na detetu ♦ (demin.) trastuță ♦ (augm.) trastuoń [Por.] ♦ dij. var. traĭstă (Majdanpek) [Buf.] ♦ up. tagîrță [Por.] | (Ima umotvorina!) | [Vidi] |
|
|
|
131 | uară | oară | живина | uară1 (mn. uărĭ) [akc. uară] (i. ž.) — (ornit.) živina ◊ dă la uară — hrani živinu [Bran.] ◊ pļină traușa đi uară — puno je dvorište živine [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3738 | urdukai | hurducăi | тутњати | urdukai (ĭuo urdukîĭ, ĭel urdukîĭe) [akc. urdukai] (gl.) — (onom.) tutnjati, jurcati ◊ koļiba batrînă, pļină đi șobuoļ, s-auđe șî ḑîua kum urdukîĭe pin kļeturĭ — koliba stara, puna pacova, čuje se i danju kako tutnje po ćoškovima [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
2349 | urļet | urlăt | урлање | urļet (mn. urļeț) [akc. urļet] (i. m.) — 1. (za životinje) urlanje ◊ dămult a fost lupĭ pļină munća, ĭarna nu sa puća durmi dă urļetu luor — nekada je bilo vukova puna planina, zimi se nije moglo spavati od njihovog urlanja 2. (za grom) grmljavina ◊ s-a pus mare urļet șĭ pluaĭe — nastala je jaka grmljavina sa kišom [Mlava] ♦ dij. var. urļit [Por.] ∞ urla | | [Vidi] |
|
|
|
2474 | usuk | usuc | сера | usuk (mn. usukurĭ) [akc. usuk] (i. s.) — sera, serina, nečistoća ovčjeg runa ◊ lîna dupa tunsu oiluor ĭe imuasă, pļină đi usuk — vuna je posle šišanja ovaca prljava, puna serine [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
5468 | vînațală | vînătaie | модрица | vînațală (mn. vînațîaļe) [akc. vînațală] (i. ž.) — (med.) modrica ◊ a batuto uomu, ș-aveńit la parinț pļină đi vînațîaļe — tukao je muž, i došla je kod roditelja puna modrica ◊ vînațala măĭ ĭut trĭaśe kînd ļi ļeź ku śapă friptă — modrice najbrže prođu kad ih previješ pečenim lukom [Por.] ∞ vînît | | [Vidi] |
|
|
|
3811 | zbîrśitură | zbârcitură | бора | zbîrśitură (mn. zbîrśiturĭ) [akc. zbîrśitură] — 1. (anat.) bora na koži ◊ muĭare ćinîră, da pļină đi zbîrśiturĭ pi lînga uokĭ — mlada žena, a puna bora oko očiju 2. nabor na odeći ◊ zbîrśitură la krețan s-a kĭemat krĭeț — nabor na suknji zvao se krec ♦ sin. înkrețîtură [Por.] ∞ zbîrśi | | [Vidi] |
|
|
|
6072 | zgîțaĭală | zgâlțială | трешење | zgîțaĭală (mn. zgîțaĭelurĭ) [akc. zgîțaĭală] (i. ž.) — trešenje, drmanje; drmusanje ◊ s-a karat tota vrĭamĭa k-o spartură đi tomobil, pi kadîlmă pļină đi găuruańe, șî la urmă ĭ-a kaḑut grĭață đi atîta zgîțaĭală — putovao je sve vreme nekom krntijom od automobila po kaldrmi punoj rupčaga, pa mu je na kraju pripala muka od tolikog drmusanja [Por.] ∞ zgîțai | | [Vidi] |
|
|