Reč saćanu u karticama drugih reči |
|
Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Akcija |
|
1129 | ćemĭa | teme | страховати | ćemĭa (ĭuo ma ćem, ĭel sî ćamĭe) [akc. ćemĭa] (gl. p. ref.) — 1. strahovati, plašiti se, bojati se, strepeti ◊ đi śe ć-aĭ ćemĭa đi moruoń, daka moruoń nu ĭastă? — zašto bi se plašio vampira, ako vampira nema? ◊ saćanu mîĭ mult sî ćamĭe đi sîaśită șî đi pĭatră — seljak najviše strepi od suše i od grada 2. biti ljubomoran; prebacivati nekom zbog ljubomore; sumnjičiti nekoga da čini preljubu [Crn.] ◊ đi kînd m-am mîritat, barbatu ma ćamĭe ku Pîătru, kî mĭ-a fuost vrodată baĭat, da ĭuo ku uomu akuma n-am ńimika — od kad sam se udala, muž me sumnjiči zbog Petra, jer mi je nekada bio momak, a ja sa čovekom sada nemam ništa ♦ up. spomînta [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
1237 | duos | dos | наличје | duos (mn. duosurĭ) [akc. duos] (i. m.) — 1. (predmeti i bića) naličje; druga strana; unutrašnja strana; donja strana; leđna strana ◊ aĭ înbrakat kîlțanu pi duos — obukao si košulju naopako ◊ duosu palmi; duosu mîńi — nadlanica ◊ îĭ đață ku duosu mîńi pistă nas — udario ga je nadlanicom preko nosa [Crn.] ◊ nuĭe bun sî puń pîńa pi masă ku duosu-n sus — ne valja da stavljaš pogaču na sto sa naličjem na gore [Por.] 2. (reljef) osoje, strana zemljišta okrenuta ka severu ◊ duosu ĭe mîĭ rîaśe, mîĭ mult țîńe raveńala, șî đi aĭa mîĭ bińe rođașće kînd ĭe ćimpu uskaśiu — osoje je hladnije, duže zadržava vlagu, i zbog toga bolje rađa kad je godina sušna [Crn.] 3. (fig.) a. leđa ◊ mĭ-aĭ întuors duosu kînd mĭ-a fuost măĭ grĭeu — okrenuo si mi leđa kada mi je bilo najteže b. šuma; odmetništvo; hajdučija ◊ đi vrĭamĭa đi rat: vin ńamțî - fuź în duos, vin ćetńiśi - fuź în duos, vin partizańi - fuź în duos, kă pi saćanu tuoț ĭ-a apaurît — za vreme rata: dolaze Nemci - bež’ u šumu, dolaze četnici - bež’ u šumu, dolaze partizani - bež’ u šumu, jer su seljaka svi pljačkali ◊ đi vrĭamĭa đi bugarĭ, Golubuońi a fuost în duos — za vreme Bugara, Golubovići su bili odmetnici ♦ supr. față [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
3224 | đeșkis | deșchis | отворен | đeșkis (đeșkisă) (mn. đeșkiș, đeșkișă) [akc. đeșkis] (prid.) — otvoren ◊ kînd s-a đeșkis rudńiku, mulț s-a prins la lukru, ș-a skapat đi la sîraśiĭe — kad se otvorio rudnik, mnogi su se zaposlili, i utekli od siromaštva ◊ a ramas ușa đeșkisă, șă puorśi a tunat în koļibă — ostala su vrata otvorena, i svinje su ušle u kuću ◊ kînd saćanu sa duśe în oraș, trăbe să țînă uoki đeșkiș — kad seljak ode u varoš, treba da drži oči otvorene ◊ (u izr.) farbă đeșkisă — svetla boja ◊ vînît đeșkis — svetloplav ◊ lukru đeșkis — otvoren, pošten posao ◊ ĭ-a spus đeșkis în uokĭ aĭa śe ginđașće đi ĭel — otvoreno mu je govorio u oči šta misli o njemu ♦ supr. înkis [Por.] ∞ đeșkiđe | | [Vidi] |
|
|
|
5900 | gîzdariĭe | avere | газдинство | gîzdariĭe (mn. gîzdariĭ) [akc. gîzdariĭe] (i. ž.) — 1. (augm.) gazdinstvo, imovina; posed ◊ makra kît să fiĭe gîzdariĭa saćanuluĭ, đin ĭa saćanu astîḑ nu puaće trai — makar koliko bilo seljakovo gazdinstvo, od njega seljak danas ne može živeti ◊ a dat gîzdariĭa pi bĭețîĭe — proćerdao imovinu na pijanstvo ♦ var. gîzdaluk 2. gazdovanje ◊ gîzdariĭa luĭ n-a țînut mult, l-a skimbat aĭ măĭ ćińirĭ — njegovo gazdovanje nije trajalo dugo, smenili ga mlađi [Por.] ∞ gazdă | | [Vidi] |
|
|
|
4851 | grapa | grăpa | дрљати | grapa (ĭuo grăp, ĭel grapă) [akc. grapa] (gl. p. ref.) — (agr.) drljati ◊ saćanu grapă luoku ku grapa dupa arat, să mărunțaskă pomîntu, să fiĭe măĭ ļesńe đi sîmanat — seljak drlja njivu drljačom posle oranja, da bude lakše za sejanje [Por.] ∞ grapă | | [Vidi] |
|
|
|
4880 | ļemn | lemn | дрво | ļemn1 (mn. ļamńe) [akc. ļemn] (i. s.) — (bot.) drvo ◊ ļemnu krĭașće în padure — drvo raste u šumi ◊ ļemn vĭarđe — zeleno drvo ◊ ļemn uskat — suvo drvo ◊ ļemn înalt — visoko drvo ◊ saćanu ĭarna sa-ngalḑîașće ku ļamńe — seljak se zimi greje na drva ◊ đi ļemn — od drveta, drven ◊ ļemn đi fuok — ogrevno drvo [Por.] ♦ dij. var. ļamn (Bukovska) [Zvizd] | | [Vidi] |
|
|
|
556 | ļidovĭan | lidovean ? | Аљудовчанин | ļidovĭan (mn. ļidovĭań) [akc. ļidovĭan] (i. m.) — Aljudovčanin, stanovnik sela Aljudovo u Mlavi, opština Malo Crniće ◊ ļidovĭan ĭe saćanu Ļidoveĭ — Aljudovčanin je stanovnik Aljudova ♦ up. ļidovĭană [Mlava] ∞ Ļidоvă | | [Vidi] |
|
|
|
6515 | rîsarit | răsărit | свитање | rîsarit1 (mn. rîsariturĭ) (i. ž.) — 1. (astr.) svitanje, svanuće, osvit ◊ uoĭļi sa mînă la paskut în rîsarit đi suare — ovce se teraju na pašu u osvit sunca 2. (strana sveta) istok ◊ sa dus kîtra rîsarit — otišao je na istok ◊ (rel.) kînd la pomană sa śiare mărturiĭa, ći-ntuorś kîtra rîsarit, faś kruśe șă spuń rugamîntu — kad se na pomani zatraži marturija (svedočenje), okreneš se prema istoku, prekrstiš se i izgovoriš molitvu ◊ saćanu lukră đi la rîsarit pănă la zovărńit — seljak radi od svanuća od sumraka [Por.] | | [Vidi] |
|
|
|
6414 | șpațîr | șpațir | провод | șpațîr (mn. șpațîre)(i. s.) — provod ◊ saćanu n-are vrĭame đi șpațîr, ala ĭe ađet domńesk — seljak nema vremena za provod, to je gospodski običaj ♦ sin. ođină [Por.] | | [Vidi] |
|
|