Rezultat pretrage:
| Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Mesto | Vidi | ||||||
| 108 | avļiĭe | avlie | авлија | avļiĭe (mn. avļiĭ) [akc. avļiĭe] (i. ž.) — avlija, dvorište ◊ la loko-l batrîn, unđe ń-a fuost kasa, am avut măĭ mare avļiĭe — na starom mestu, gde nam je bila kuća, imali smo veće dvorište ♦ sin. traușă, pîrvaļiĭe, prîvaļiĭe, obuor ◊ avļiĭa îngrađită s-a kĭemat șî la nuoĭ đemult obuor, ș-a fuost obuoru kășî, oboru puorśilor, obuoru vićilor — ograđeno dvorište se i kod nas nekada zvalo obor, pa je bio kućni obor, obor svinjca, stočni obor [Por.] ♦ dij. sin. bătătură (Samarinovac, Prahovo) [Kmp.] | Pojmovi za dvorište, i njihov areal (obrada u toku) ◊ avļiĭe, traușă, pîrvaļiĭe, obuor [Por.] ◊ avļiĭe (Majdanpek) [Buf.], Porodin [Pom.] ◊ prăvaļiĭe — dvorište ◊ traușă: aĭa śe ĭe măĭ apruape đi kasă kînd ĭeș în prăvaļiĭe (Topolnica) [Por.] ◊ prăvăļiĭe — dvorište, traușă — predvorje ◊ mătur întraușă (Tanda) [Por.] ◊ obuor: Ranovac, Rašanac [Mlava], Krepoljin [Hom.], Osnić [Crn.], Isakovo [Mor.], Debeli Lig [GPek] ◊ traușă: uodma aśiĭa, kum pașășć đin kasă afară (Leskovo) [GPek] ◊ prăvăļiĭe i obuor: Malajnica [Pad.] ◊ prăvaļiĭe ◊ đi traușă n-auḑît (Urovica) [Pad.] ◊ pîrvaļiĭe — dvorište ♦ sin. avļiĭe ◊ traușă — predvorje, prostor neposredno uz vrata kuće ◊ obuor ĭe numa luok îngrađit đi viće (Plavna) [Pad.] ◊ bătătură [Kmp.] ◊ traușă ◊ tunarăm în traușă — uđosmo u dvorište (Radenka) [Zvizd] ◊ obuoru ĭe tuot înokuol, da întraușă ĭe aĭa aproape dă ușa kășî (Rašanac) [Mlava] ◊ traușa ĭe luok aproape dă ușa kășî; obuoru ĭe tuot înokuol, da dă prîvaļiĭe n-am auḑît (Ševica) [Zvizd] ◊ traușă ĭe o parće dă kasă, pi sîrbĭașće sar ḑîśe „trem” (Laznica) [Hom.] ◊ avļiĭe — dvorište ◊ obuor, gard dă viće ◊ în traușă — ispred kuće (Rečica) [Stig] | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 5151 | aș | aș | бих | aș (gl. pom.) — bih, bi ◊ aș veńi, ama nu ma lasă parințî — došao bih, ali me ne puštaju roditelji ◊ aș kînta, kînd aĭ vrĭa tu, or ar vrĭa ĭa să kîntaț ku mińe — pevao bih, kad bi hteo ti, ili bi htela ona da pevate sa mnom [Por.] ♦ dij. var. raș (Rašanac) [Mlava] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 1878 | bruont | cangrenă | гангрена | bruont (mn. bruonturĭ) [akc. bruont] (i. s.) — (med.) gangrena; bront ◊ s-a-nbrukat în piruoń ruźińit, șî piśuoru ĭ-a luvat bruont — ubo se na zarđali ekser, i nogu mu je zahvatila gangrena ♦ var. bluont (Tanda) [Por.] ◊ bruont ĭe karńe viĭe — bront je živa rana (Rašanac) [Mlava] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 1283 | dă | dă | од | dă (predl.) — a. od ◊ a pļekat dă la noĭ — pošao je od nas ◊ vińe dă la rîsarit — dolazi od istoka b. sa ◊ vińe dă la źuok — dolazi sa igranke [Zvizd] ◊ să koboare dă la munće — silazi sa planine (Rašanac) [Mlava] ◊ pi vorba „dă” sa kunosk ungurĭeńi — po reči „dă” poznaju se Ungurjani [Zvizd] ♦ var. dî ◊ dî la nuoĭ atîta, dî la vuoĭ ńiś atîta — od nas toliko, od vas ni toliko [Bran.] [Zvizd] [Mlava] ♦ dij. var. đi, đe [Por.] [Crn.] | Voluja | [Vidi] | |||||||
| 5507 | dăspoĭa | despoia | свлачити се | dăspoĭa (ĭuo dăspoĭ, ĭel dăspoaĭe) [akc. dăspoĭa] (gl. p. ref.) — (folk.) svlačiti se, skidati odeću ◊ luvă puopa să dăspoaĭe, nu sa ćame k-o sî ploaĭe — poče popa da se skida, ne plaši se on od kiše (iz narodne pesme) [Mlava] ♦ dij. sin. đizbraka [Por.] | Rašanac | [Vidi] | |||||||
| 1208 | dîrză | dârză | одећа | dîrză [akc. dîrză] (i. ž.) — odeća a. iznošena, pocepana, odrpana odeća; dronjci ◊ am fuost sarak, n-am avut țuaļe nuoĭ, numa-m mĭers în ńiśći dîrză — bio sam siromah, nisam imao novo odelo, nego sam išao u nekim dronjcima ♦ sin. rîză, trĭanță, zdrĭanță [Por.] b. (zast.) devojačka sprema, odeća koju je mlada unosila u mladoženjin dom na dan svadbe; dar ◊ dîrză a kuprins țuaļiļi đi purtat, kapatîńe, așćernut șî astrukamînt — devojačka sprema je obuhvatala radnu odeću, jastuke, prostirku i pokrivače [Crn.] ◊ la nuntă, guovĭa a skuos dîrzîļi a iĭ tuaće, să ļi vadă lumĭa — na svadbi, mlada je iznosila sve svoje darove, da ih ljudi vide [GPek] | Raspînđitu vuorbi KRAJINA [Kmp.] ♦ nepoznato: Dupljana, PADURENI [Pad.] Jabukovac, Plamna, Malajnica POREČ [Por.] ♦ nepoznato: Topolnica ♦ dronjci, stara odeća: Rudna Glava, Crnajka, Tanda GORNJI PEK [GPek] ♦ mladini darovi: Jasikovo, Leskovo CRNA REKA [Crn.] ♦ mladini darovi: Topla, Bučje, Bor, Osnić MLAVA [Mlava] ♦ mladini darovi: Rašanac, Ranovac ZVIŽD [Zvizd] ♦ mladini darovi: Duboka HOMOLJE [Hom.] ♦ dronjci, stara odeća: Medveđica ĆUPR. MORAVA [Mor.] ♦ dronjci, stara odeća: Beljajka STIG [Stig] ♦ nepoznato: Rečica | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 1888 | dîsžgina | desghina | расцепити (се) | dîsžgina (ĭuo ma dîsžgin, ĭel sa dîsžgină) [akc. dîsžgina] (gl. p. ref.) — rascepiti (se), rasturiti (se) cepanjem, odvajanjem delova, lomljenjem ◊ pazîa să nu kaḑ pră gĭață, șî să će dîsžgiń tuot — pazi da ne padneš na ledu, i da se sav rasturioš [Hom.] ♦ dij. var. đežgina, đižgina [Por.] ♦ dij. var. dăžgina (Rašanac) [Mlava] | Sige | [Vidi] | |||||||
| 1307 | durai | hurui | грмети | durai (ĭuo durîĭ, ĭel durîĭe) [akc. durai] (gl. p.) — (onom.) grmeti ♦ / < (onom.) dur! ◊ durîĭe-n śĭerĭ — grmi na nebu ◊ durîĭe șî sfulđiră în tuaće părțîļi, așćetăm ku frikă să veđem unđe o să trasńaskă — grmi i seva na sve strane, čekamo sa strahom da vidimo gde će da udari grom [Por.] ♦ dij. var. dudai (ĭuo dudîĭ, ĭel dudîĭe) / < (onom.) du! ◊ la zavĭrńit a nuvarat șî dudîĭe în śerĭ, mînă uoiļi în strungă sî nu ļi prindă pluaĭa — na zapadu se naoblačilo i grmi, teraj ovce u tor da ih ne uhvati kiša ♦ dij. sin. urla (Osnić) [Crn.] | (kom.) Za grmljavinu, kao jeku posle udara groma, Vlasi istočne Srbije imaju više izraza. S obzirom da je reč o onomatopeji, saradnici Vorbara tražili su od kazivača da prevedu izraz "grmi na nebu". Evo liste: I Porečka Reka (cela): ◊ durîĭe în śĭerĭ II Crna Reka ◊ dudîĭe în śĭerĭ — Osnić (sin. urlă) ◊ durîĭe în śĭerĭ — Krivelj (sin. urlă, tîrîĭe) III Homolje ◊ durîĭe în śĭerĭ — Laznica ◊ dudîĭe în śerĭ — Medveđica ◊ źiame în śĭerĭ — Sige, Žagubica ◊ urlă în śĭerĭ — Žagubica III Mlava ◊ dudîĭe în śĭerĭ — Rašanac ◊ źamĭe în śĭerĭ — Manastirica, Mlava ◊ urlă în śerĭ — Ranovac IV Resava ◊ źiame în śĭerĭ — Bobovo, Subotica ◊ urlă în śĭerĭ — Jasenovo V Braničevo ◊ źiame în śĭerĭ — Žitkovica ◊ urlă în śĭerĭ — Doljašnica VI Krajina a. kîmpeńi ◊ dudăĭe în čerĭ — Samarinovac, Dupljane b. padureńi ◊ durîĭe în śĭerĭ — Plavna VII Morava - Ćuprija ◊ źiame în śĭerĭ (Isakovo) [Mor.] VIII Zvižd ◊ urlă în śĭerĭ — Duboka, Voluja [Zvizd] IX Timočeni ◊ urăĭe în čerĭ — Halovo, Gradskovo, Mali i Veliki Jasenovac i Šipikovo [Tim.] | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 1604 | đežgina | dejdina | расцепити | đežgina (ĭuo đežgin, ĭel đežgină) [akc. đežgina] (gl. p. ref.) — rascepiti (se), polomiti (se), odlomiti (se), naročito za granu koja se savijanjem prelomi na mestu gde izrasta iz stabla ◊ apļakăm krĭanga ku śerĭașă, numa bagă sama să nu sa đežgińe đi la ļiemn — savij mi granu sa trešnjama, ali pazi da se ne odlomi od stabla [Por.] ♦ dij. var. dîsžgina (Sige) [Hom.] ♦ dij. var. dăžgina (Rašanac) [Mlava] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 1589 | đispoĭa | despoi | распасати | đispoĭa (ĭuo ma đispuoĭ, ĭel sa đispuaĭe) [akc. đispoĭa] (gl. p. ref.) — (zast.) raspasati se, razgolititi se; razgrnuti odeću ◊ nu ći đispoĭa întra lume — nemoj se razgolititi pred ljudima ♦ sin. đizbraka [Por.] ♦ dij. var. dîspoĭa (Rašanac) [Mlava] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 1586 | đizbraka | dezbrăca | свлачити | đizbraka (ĭuo đizbrak, ĭel đizbrakă) [akc. đizbraka] (gl. p. ref.) — svlačiti, skidati odeću sa sebe ili nekog drugog ◊ nu ći đizbraka, kî ĭe afară înga frig — nemoj se skidati jer je napolju još uvek hladno ◊ đizbrakă kopiĭi, vrĭamĭa ĭe đi kulkuș — skini decu, vreme je za spavanje ♦ sin. đișćiĭa ♦ supr. înbraka [Por.] ♦ dij. var. dăspoĭa (Rašanac) [Mlava] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 2397 | ferĭastă | ferastră | прозор | ferĭastă (mn. ferĭeșć) [akc. ferĭastă] (i. ž.) — (tehn.) prozor ◊ ferĭasta ĭe gaura-n parĭaće pin kare tună viđiarĭa — prozor je otvor u zidu kroz koji ulazi svetlost ◊ kînd lumĭa a trait ăn borđiĭe, n-așćut đi ferĭeșć — kada su ljudi živeli u zemunicama, nisu znali za prozore ◊ kînd s-a dus turśi, a-nśeput sî fakă bîrnarĭață, ku ferestuĭś miś, la kare în luok đi stîklă a pus pĭaļe đi ĭed, kare a raso, a raso pănă nu s-a supțîĭat atîta đi s-a vaḑut pin ĭa — kada su Turci otišli, počeli su da dižu brvnare, sa malim prozorima, na koje je se stavljala jareća koža, koju su drali, drali dok se nije istanjila toliko da je postala providna ◊ la ferĭastă astăḑ sa pun feruanke — na prozor se danas stavljaju zavese ◊ a dat ku pĭatra, a spart ferĭasta — bacio kamen, razbio prozor ◊ ferĭasta đeșkisă, ferĭasta înkisă — prozor otvoren, prozor zatvoren ◊ sa uĭtă pi ferĭastă — gleda kroz prozor ◊ ḑînḑîĭe đi frig supt ferĭastă, kă ńima no-l lasă înuntru — cvokoće od hladnoće pod prozorom, jer ga niko ne pušta unutra [Por.] | (opis) Ferĭasta are darak (1), fakut đin patru blăń măĭ gruasă, înkeĭaće la vîrurĭ, puaće să aĭbă un uokĭ or duauă (3); uokĭu ĭe fakut đin źam (2), źamu ĭe fakut đi blanuță, kare pi đinuntru au žgĭab în kare sa puńe stîkla (4). Pănă n-a ĭeșît stîkla, ferĭasta a fuost astupată ku pĭaļe đi ĭed, rasă đi măĭ mulće uorĭ pănă nu s-a provaḑut. Đi să nu tună uoțî, găžđiļi la ferĭeșć a pus fĭară înkruśișaće. Źamurļi a fuost prinsă în darak ku țîțîńe,(6) da s-a-nkis la mižluok ku laĭber. Đi la o vrĭame înkuaśa, kuolțurļi s-a-ntarit ku pļekurĭ, taĭaće-n vinglă. (5) — Prozor ima štok (1), izrađen od četiri deblje daske, užljebljene na krajevima; može da ima jedno ili dva krila (okna) (3); krilo je izrađeno od rama (2), a ram od letvica, koje iznutra imaju žljeb u koji se uglavljuje staklo (4). Dok se nije pojavilo staklo, prozor je bio pokriven jarećom kožom, koja se drala više puta dok ne bi postala providna. Od nekoga vremena na ovamo, przorski ram se ojačavao metalim vinglama.(5) Da ne bi ušli lopovi, bogatiji su na prozore stavljali unakrsne rešetke. Krila su bila prikačena na ram pomoću šarki, (6) a zatvarala su se rajberom. (Kaz. Mihajlo Germanović, zapis: Durlić, 9. VIII 2013.) [Por.] ◊ ğam (Prahovo) [Kmp.] ◊ ğamb (Rtkovo) [Dun.] ◊ pĭenđiră [akc. pĭenđiră] (Ranovac) [Mlava], (Duboka) [Zvizd], (Osnić) [Crn.]◊ pĭenđeră (mn. pĭenđerĭ) (Neresnica) [Zvizd] ◊ pĭenđer (Svinjarevo) [Pom.] ◊ pĭenđir (Isakovo, Bigrenica) [Pom.] ◊ ferĭastă (Manastirica, Rašanac) [Mlava], (Plavna, Malajnica) [Pad.] ◊ ferĭastră (Davidovac) [Dun.] | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 75 | furśiļi pomîntuluĭ | furcile pământului | сохе земаљске | furśiļi-pomîntuluĭ [akc. furśiļi-pomîntuluĭ] (i. ž.) — (mitol.) furśiļi pomîntuluĭ sînt ńiskar ļamńe marĭ, raklaće la vîr, kare țîn Pomîntu să nu sa suduamă. Pi ĭaļe s-a pus Draku să ļi ruadă, mîńiuos pi Dumńeḑîu, ku kare a fuost fîrtat pănă s-a fakut Pomîntu. Ļ-ar vi dorođa ĭel, șî pomîntu ar kađa, șî lumĭa s-ar zatri tuată, numa kînd vińe vrĭamĭa la ńikruśatu să rađiśe kapu, să vadă śe sa-ntîmplă pi pomînt, vĭađe muĭeriļi kum înkonđeĭe uauļi đi Pașć, șî pănă ĭel înbļezńașće în lukro-la muĭerĭesk - furśiļi pomîntuluĭ sa mîldarĭesk, șî lumĭa skapă đi la storăńe pănă la Pașćiļi alalalt. Furśiļe-ļa sa mîldarĭesk șî ku rugamînće. Đ-aĭa aĭ nuoștri aĭ batrîń la prazńik s-a-nkinat pintru furśiļi pomîntuluĭ, da pi la pomeń babiļi ļ-a nîmeńit șî kîći un kolak, adîns fakut đ-așa trĭabă ka o krĭanguță ku o furkiță la vîr. — Sohe zemaljske su nekakva drveta velika, sa račvama na vrhu, koja drže Zemlju da se ne prevrne; na njih se okomio Đavo da ih pregrize, ljut na Boga s kojim je bio ortak dok se stvarala Zemlja. Oglodao bi ih on, i Zemlja bi pala i ljudi bi se zatrli, da ne diže glavu da osmotri šta se zbiva na zemlji, baš u vreme kada žene šaraju uskršnja jaja. Dok on tako zblenuto gleda šta žene rade, sohe se podmlade, i ljudski rod se spasi do sledećeg Uskrsa. Sohe se obnavljaju i molitvama ljudi. Zato su naši stari metanisali na slavi za zemaljske sohe, a babe su im na daćama namenjivale poseban kolač, izrađen u obliku grančice sa račkom na vrhu. [Por.] (Prema različitim kazivačima iz Porečke Reke, zapis: Durlić, poč. XXI veka.) up. skărîļi pomîntuluĭ ∞ furkă |
(zdrav.) - Aj să bijam un par prîntu nuverj grijej, ape tulbure, vînturi să đia šî să nje okoljaskă. Aj să bijam prîntu furśilji pomîntuluj: să cînă Binje, să skutură Rîaljilji, să vină Binjilji ka albinjilji. — Hajde da popijemo za tmurne oblake, za mutne vode: vetrovi neka dunu i neka ih raznesu, da nas zaobiđu! Hajde da popijemo i za sohe koja drže zemlju: da drže Dobro a da stresu Zlo, neka nam Dobro dođe kao roj pčela! (s. Rašanac) [Mlava] (Odlomak, Demić, „Viminacium”). | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 2301 | glugă | glugă | копа | glugă (mn. gluź) [akc. glugă] (i. ž.) — 1. kopa, stog šaše ◊ glugă ĭe gramada dă tuļeĭ, kare sa faśe dupa kuļiesu kukuruḑuluĭ — kopa je gomila tuluzine, koja se pravi posle berbe kukuruza [Mlava] ◊ kînd kuļieź kukuruḑu, taĭ tuleńi șî faś măldarĭ; măldari ļeź ku nuĭaļe, șî-ĭ aduń ăn glugă — kad obereš kukuruz, posečeš stabljike i napraviš snop; snopove vežeš vrbljikom, i sakupiš ih u kopu (Topla) [Crn.] ◊ gluźiļi đi pi luok, traź la kasă șă ļi grămađieșć — kope sa njive dovezeš kući, i sadeneš (Tanda) ◊ kîć-o dată, gluźiļi ramîn pi luok, șă kînd înśiape să ńingă — ponekad, kope ostanu na njivi i kad počne da pada sneg (Crnajka) ♦ dij. sin. stup (Rudna Glava), țuță (Topolnica) [Por.] ♦ dij. sin. țoță (Malajnica), țuță (Plavna) [Pad.] 2. smotuljak, umršena gužva nečega ◊ vĭek nu măĭ đizvîrḑășć gĭemo-sta, kî l-a-nvîrḑît mîțu tuot, l-a fakut glugă — nećeš nikad rasplesti ovo klube, jer ga je mačka svog umrsila (Rudna Glava) [Por.] | Rašanac | [Vidi] | |||||||
| 2621 | krumpĭel | crumpănă | кромпир | krumpĭel (mn. krumpiĭ) [akc. krumpĭel] (i. m.) — (bot.) (nutr.) krompir ◊ krumpĭelu ĭe o bukată đi mînkare kare sa samînă în građină — krompir je jestiva biljka koja se seje u bašti ♦ var. krîmpĭel, mn. krîmpiĭ (Tanda) ♦ sin. bruobdă, mn. bruobđe, (Gornjane) [Por.] ♦ dij. var. krumpir, mn. krumpi (Samarinovac) [Kmp.] ♦ dij. var. krumpĭer, mn. krumpĭerĭ (Sige) [Hom.] (Rašanac) [Mlava] (Kobilje) ♦ dij. var. krompĭer, mn. krompĭerĭ (Rečica, Požarevac) [Stig] ♦ dij. var. krîmpĭel, mn. krîmpiĭ (Krivelj) ♦ dij. var. krumpĭel, mn. krumpĭerĭ (Brestovac) ♦ dij. var. krumpĭer, mn. krumpĭerĭ (Valakonje) ♦ dij. var. grămpĭer, mn. grămpĭerĭ (Dobro Polje)[Crn.] | ♦ krampĭel (mn. krampiĭ) (Radenka) [Zvizd] ♦ krumpĭer (mn. krumpĭerĭ) (Krivača, Žitkovica) [Bran.] | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 2965 | kurĭańik | curelnic | кокошарник | kurĭańik (mn. kurĭańiś) [akc. kurĭańik] (i. m.) — kokošarnik, kokošinjac ◊ kurĭańik ĭe koćeț đi gaiń, kulkuș, kasuță în traușă, fakută đi blăń, đi bîrńe, or înplećită đi nuĭaļe — kokošarnik je kutak za kokoške, legalo, kućica u dvorištu izgrađena od dasaka, greda, ili ispletena od pruća ◊ đimult, lumĭa n-a fakut kurĭańiśe, kă gaińiļi vor să duarmă sus, pi krĭanźiļi lu vrun puom, în aritu kășî — nekada, ljudi nisu pravili kokošarnike, jer kokoške hoće da spavaju gore, na granama neke voćke, u blizini kuće [Por.] ◊ ńiś în kurĭańik gaińiļi nu duorm žuos, numa pi bîće, țînîndu-sa ku gĭarîļi đi ĭeaļe — ni u kokošinjcu kokoške ne spavaju dole, već na prečkama, držeći se kandžama za njih ◊ koćețu kurĭańikuluĭ ku kuĭburļi, unđe gaińiļi uauă, đisparțît ĭe đi kulkuș, or ĭe la o parća lu kurĭańik, or ĭe supt puodu luĭ — deo kokošarnika sa gnezdima, u koja koke nose jaja, odvojen je od legala, ili je sa strane kokošarnika, ili je pod njegovim krovom ◊ vulpĭa a tunat în kurĭańik, ș-a mînkat gaińiļi — lisica je upala u kokošarnik, i pojela kokoške [GPek] ♦ dij. var. kuńerik (Voluja) [Zvizd] ♦ sin. kulkuș ♦ up. gaină [Por.] | I - Ključ ◊ kurĭańik (Davidovac) II Krajina ◊ gainarĭ, gainarńik (Prahovo) III Padurenji ◊ kulkuș (Jabukovac) IV Porečka Reka ◊ kurĭańik (Rudna Glava) V Majdanpek (Bufani) ◊ kurĭaļńik VI Gornji Pek ◊ kurĭańik (Jasikovo, Leskovo) VI Homolje ◊ kuńerik (Sige) VII Zvižd ◊ kuńerik (Voluje) ◊ kurĭańik (Radenka) VIII Mlava ◊ kurĭańik (Rašanac)◊ kuńerik (Ždrelo) IX Stig ◊ kureńik (Rečica) IX Crna Reka ◊ kurĭańik (Osnić, Krivelj) ◊ kurĭaļńik (Lubnica) X Pomoravlje ◊ kurĭańik (Isakovo) XI Timok ◊ kočină de gaiń (Šipikovo) | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 3166 | kuzńiță | fierărie | ковачница | kuzńiță (mn. kuzńiț) [akc. kuzńiță] (i. ž.) — 1. kovačnica ◊ dĭedî-mĭu a fuost kovaś, avut kuzńiță într-o kośuabă lînga kasă — deda mi je bio kovač, imao je kovačnicu u jednoj straćari pored kuće ◊ în kuzńița lu tata a fuost fuaļiļi, ńikovala șî alat în tuot fĭeļu — u kovačnici moga oca bio je meh, nakovanj i alat svake vrste ♦ sin. kovaśiĭe [Por.] 2. radionica ◊ kuzńiță sa ḑîśe la odaĭe unđe sa lukră ku alatu, măĭ mult pi la fĭer — kuznjica se zove odaja u kojoj se radi sa alatom, najviše na gvožđu (Topla) [Crn.] 3. dim; pušnica; zadimljena prostorija ◊ țîn minće, muma zbera: lălă, sa umplu kasa dă fum, sa faku kuzńiță-n kasă! — sećam se, majka je vikala: lele, napuni se kuća dima, napravila se pušnica u kući! (Voluja) [Zvizd] | Kuzńiță = kovačnica Kunoskut: I Porečka Reka ◊ Rudna Glava, Tanda II Padureni ◊ Plamna III Crnorečje ◊ Topla, Krivelj Ńikunoskut: I Mlava ◊ Rašanac, Ranovac II Krajina ◊ Prahovo, Samarinovac III Stig ◊ Rečica | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 2848 | laptar | lăutar | виолиниста | laptar (mn. laptarĭ) (i. m.) — (muz.) violonista ◊ Milan Rașanțanu dîn Mlaoa a fuost măĭ kunoskut laptar, l-a șćut tuoț dăn Stig pănă-n Omuoļ — Milan Rašančanin iz Mlave bi je najpoznatiji violinista, znali su ga svi, od Stiga do Homolja ♦ dij. var. lîutarĭ [Por.] ∞ laută | Rašanac | [Vidi] | |||||||
| 2847 | laptă | lăută | виолина | laptă (mn. lăpț) [akc. laptă] (i. ž.) — (muz.) violina ◊ înga dă mik m-a tras doru dupa laptă — još od malena me je vukla ljubav prema violini [Mlava] ♦ dij. var. laută [Por.] ∞ laută | Rašanac | [Vidi] | |||||||
| 3155 | nană | nană | бата ? | nană (mn. nań) [akc. nană] (i. m.) — bata; oslovljavanje starijeg brata ◊ șî suroriļi aļi măĭ ćińirĭe, șî frațî aĭ măĭ ćinîrĭ, ḑîk la frațî luor aĭ măĭ batrîń nană — i mlađe sestre i mlađa braća oslovljavaju svoju stariju braću sa „nana” ♦ skr. var. na ◊ kînd vorbĭesk ĭuta or sa mîngîĭe, nu ḑîk „nană” numa „na”, șî în luok đi nana Lazîr ḑîk na-lazîr, în luok đi nana Ĭanku ḑîk na-Ĭanku, ș-așa ramîńe păn’ la muarće — kada govore brzo, ili se maze, ne kažu „nana” nego samo „na”, i umesto nana Lazar, kažu na-Lazar, umesto nana Janko, kažu na-Janko, i tako ostaje sve do smrti ◊ suora mĭa are duoĭ nań — moja sestra ima dva starija brata ♦ var. nano, nańi ♦ up. dadă (Rudna Glava) ◊ nană sa ḑîśe șî la vrun uom strin, kare ĭe đ-o vrstă ku nana-l tĭeu — „nana” kažeš i stranom čoveku, ako je vršnjak sa tvojim starijim bratom (Tanda) [Por.] ∞ ńam | I - Porečka Reka ◊ nană II - Gornji Pek ◊ nană (Jasikovo) III - Crna Reka ◊ nană (Krivelj, Osnić, Slatina) IV - Negotinska Krajina [Kmp.] ◊ naĭkă (sestra starijem bratu, Prahovo) V - Mlava [Mlava] ◊ śuśe (Rašanac) ◊ śuĭkă (Ranovac) VI - Homolje ◊ nană, skr. na- (Sige, Žagubica, Laznice, Selište) VII - Braničevo ◊ nană (Žitkovica) VIII - Zvižd ◊ nană (Ševica) IX - Stig ◊ nană (Kobilja) X - Banat ◊ nană (Vojvodinci, Straža) ◊ ćaće (ciace) (Vladimirovac, Sutjeska) | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 24 | pîtpalak | liliac | слепи миш | pîtpalak2 (mn. pîtpalaś) [akc. pîtpalak] (i. m.) — (ornit.) slepi miš (Plecotus auritus, Nyctalus noctula) ◊ pîtpalaśi traĭesk pin pĭeșćire, ḑîua duorm da sara ĭasă șî zbuara să prindă mușć — slepi miševi žive po pećinama, danju spavaju a uveče izlaze i lete da hvataju mušice (Rudna Glava, Crnajka) [Por.] up. iļiļak, potrńiśe | Lingvistički atlas S r b i j a Ključ [Dun.] ◊ piftalak (Korbovo) ◊ pîtpalak (neka kladovska sela) Padureńi [Pad.] ◊ iļiļak (Plamna, Jabukovac) ◊ plutogarĭ (Plamna) Poreč [Por.] ◊ pîtpalak (Rudna Glava, Crnajka, Klokočevac, Topolnica) ◊ iļiļak (Tanda) ◊ potlogarĭ (Boljetin) Gornji Pek [GPek] ◊ pîtlaźan (Leskovo) ◊ iļiļak (Debeli Lug) Homolje [Hom.] ◊ potlogarĭ (Sige) ◊ liliak (Laznica) Crna Reka [Crn.] ◊ potlogarĭ (Krivelj, Brestovac, Šarbanovac) ◊ iļiļak (Lubnuca, Topla, Dobro Polje, Osnić) ◊ șokîće uorb (Bučje) Mlava [Mlava] ◊ potlogarĭ (Ranovac, Kladurovo) ◊ potlagarĭ (Rašanac) Braničevo [Bran.] ◊ potlogarĭ (Snegotin, Doljašnjica) Zvižd [Zvizd] ◊ potlogarĭ (Turija, Radenka, Voluja) ◊ putlogarĭ (Neresnica) Stig [Stig] ◊ îrće kĭuor (Vrbnica) ◊ potlogarĭ (Porodin) Resava [Res.] ◊ îrće uorb (Jasenovo) ◊ ļiļak (Bobovo) Morava [Mor.] ◊ bradîăț kĭuor (Vlaška) R u m u n i j a ◊ pâtpălac (Borloveni Vechi, Almăj) / dr Petrica Zamelca B u g a r s k a, V i d i n ◊ lililiu (Rabova) / Danail Bricău | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 45 | potrńiśe | potârniche | препелица | potrńiśe (mn. potrńiś) [akc. potrńiśe] (i. ž.) — (ornit.) prepelica (Lat. Coturnix communis) ◊ potrńiśe ĭe pasîrĭe mikă ka golîmbu, nume kunoskut în Arnaglaua șî Țîrnaĭka — prepelica je ptica mala kao golub, ime je poznato u selima Rudna Glava i Crnajka [Por.] ♦ sin. pîtpalak | Lingvistički atlas Poreč [Por.] ◊ potrńiśe (Rudna Glava, Crnajka) Padurenji [Pad.] ◊ potîrńik (Jabukovac) Gornji Pek [GPek] ◊ pîtpalak (Leskovo) Mlava [Mlava] ◊ pîtpălak (Ranovac, Kladurovo, Rašanac) Crna Reka [Crn.] ◊ pîtpălak (Krivelj) ◊ pîtpalak (Slatina, Bor; Šarabanovac) ◊ pitpalak (Lubnica, Osnić, Gamzigrad, Dobro Polje) ◊ gainușă (Brestovac, Bor) Braničevo [Bran.] ◊ pitpalak (faśe pit-pit!) (Snegotin) Stig [Stig] ◊ pitpalak (Porodin) Bugarska, Vidin ◊ prepeliță, pituliče (Rabova) | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 5508 | raș | aș | бих | raș (gl. pom.) — bih, bi ◊ ĭuo raș vrĭa kal kuminśuor, să ma dukă miriuor — ja bih hteo mirnog konja, da me nosi polagano (iz narodne pesme) [Mlava] ♦ dij. var. aș [Por.] ∞ aș | Rašanac | [Vidi] | |||||||
| 6233 | rîmașît | nenorocit | проклет | rîmașît (rîmașîtă) (mn. rîmașîț, rîmașîće) [akc. rîmașît] (prid.) — proklet, jadan ◊ rîmașîto-la đi kopil, ĭară a fuźit đi la kasă — prokleto dete, opet je pobeglo od kuće [Por.] ♦ dij. var. romașît (Rašanac) [Mlava] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 5509 | smîntînă | smântână | кајмак | smîntînă (mn.) [akc. smîntînă] (i. ž.) — (nutr.) kajmak ◊ smîntînă ĭe o kuažă dulśe kare sa faśe pi lapće, lasat în vrun vas să šća măĭ mult — kajmak je slatka pokorica koja se stvara na mleku, ostavljeno u nekom sudu duže da odstoji ♦ var. zmîntînă (Topolnica), zîmîntînă (Tanda) [Por.] | ◊ zmîntînă: Poreč: Topolnica Mlava: Rašanac (u folk.) Crna Reka: Lubnica, Osnić Morava: Bigrenica Kmpenji: Radujevac | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 2036 | strań | strani | губер | strań (mn. strańe, străń) [akc. strań] (i. m.) — guber, grubo tkan vuneni pokrivač ili prostirka ◊ strańu ĭe fakut dă lînă, ăl țîasă babiļi pră bît — guber je izrađen od vune, tkaju ga babe „na štapu” ◊ fata a kaḑut, luvată dă vînturĭ, ș-a ḑakut pră strań pănă noĭ am źukat pră lînga ĭa s-o pumeńim — devojka je pala, obuzeta vetrom, i ležala je na guberu, dok smo mi igrale oko nje da je povratimo (Busur) ◊ pomeńiļi dă bătrîńață s-a-nćins źuos, pră strań — daće su se nekada postavljale na zemlji, na guberu (Rašanac) [Mlava] | Busur | [Vidi] | |||||||
| 2764 | śerśel | cercel | минђуша | śerśel (mn. śerśiĭ) [akc. śerśel] (i. m.) — minđuša ◊ am avut șasă ań, kînd muma mĭ-a pus śerśiĭ în urĭekĭ — bilo mi je šest godina, kada mi je majka stavila minđuše u uši [Por.] | ♦ śerśel: Orljevo [Mlava], Proštinac [Res.] ♦ śarśel: Vlaška [Mor.] ♦ śorśel: Isakovo [Mor.], Subotica [Res.], Rašanac [Mlava], Porodin [Pom.] | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 3398 | uzuoń | torenţială ? | пљусак | uzuoń (mn. uzuańe) [akc. uzoń] (i. s.) — pljusak ◊ a lălă, kată kum ploaĭe uzuoń, tuornă ka ku gaļata — lele, vidi kakav pljusak, kao da sipa vedricom [Pom.] ◊ dîntr-odată s-a pus un uzuoń ku tuot, șî tuoț s-a udat fļuarkă — odjednom je udario jak pljusak, i svi su pokisli do gole kože (Ranovac) ◊ s-a lasat dă kosît, k-a veńit un uzuoń tare prăsta ĭeĭ — prekinuli su košenje, jer je udario na njih jedan jak pljusak (Rašanac) [Mlava] ◊ dăsńață a fuost mare uzuoń — jutros je bio jak pljusak (Isakovo) [Mor.] ∞ pluaĭe | Vrbnica | [Vidi] | |||||||
Lista kazivača iz mesta: Rašanac
 Id | Ime | Prezime | Nadimak | Godište | Zanimanje | Selo | Oblast | Telefon |
| 31 | Anđelka | Aleksić | domaćica | Rašanac | Mlava | |||
| 32 | Dragan | Demić | Rašanac | Mlava | |||
| 141 | Tomislav | Draguljević | 1959 | Rašanac | Mlava | 0693542500 | |
| 142 | Danislav | Aleksić | 1955 | Rašanac | Mlava | 012/340 119 | |
| ||||||||
|
aa ăă bb țț čč ćć dd ḑḑ ğğ đđ ďď ee ff gg hh ii îî ĭĭ kk ll ļļ mm nn ńń oo pp rr ss şş śś tt ťť uu vv zz žž źź |
||||
 |
 |
|||
|
|
||||
 |
||||