Rezultat pretrage:
| Br | Vlaški | Rumunski | Srpski | Gnezdo reči | Reč u umotvorinama | Mesto | Vidi | ||||||
| 108 | avļiĭe | avlie | авлија | avļiĭe (mn. avļiĭ) [akc. avļiĭe] (i. ž.) — avlija, dvorište ◊ la loko-l batrîn, unđe ń-a fuost kasa, am avut măĭ mare avļiĭe — na starom mestu, gde nam je bila kuća, imali smo veće dvorište ♦ sin. traușă, pîrvaļiĭe, prîvaļiĭe, obuor ◊ avļiĭa îngrađită s-a kĭemat șî la nuoĭ đemult obuor, ș-a fuost obuoru kășî, oboru puorśilor, obuoru vićilor — ograđeno dvorište se i kod nas nekada zvalo obor, pa je bio kućni obor, obor svinjca, stočni obor [Por.] ♦ dij. sin. bătătură (Samarinovac, Prahovo) [Kmp.] | Pojmovi za dvorište, i njihov areal (obrada u toku) ◊ avļiĭe, traușă, pîrvaļiĭe, obuor [Por.] ◊ avļiĭe (Majdanpek) [Buf.], Porodin [Pom.] ◊ prăvaļiĭe — dvorište ◊ traușă: aĭa śe ĭe măĭ apruape đi kasă kînd ĭeș în prăvaļiĭe (Topolnica) [Por.] ◊ prăvăļiĭe — dvorište, traușă — predvorje ◊ mătur întraușă (Tanda) [Por.] ◊ obuor: Ranovac, Rašanac [Mlava], Krepoljin [Hom.], Osnić [Crn.], Isakovo [Mor.], Debeli Lig [GPek] ◊ traușă: uodma aśiĭa, kum pașășć đin kasă afară (Leskovo) [GPek] ◊ prăvăļiĭe i obuor: Malajnica [Pad.] ◊ prăvaļiĭe ◊ đi traușă n-auḑît (Urovica) [Pad.] ◊ pîrvaļiĭe — dvorište ♦ sin. avļiĭe ◊ traușă — predvorje, prostor neposredno uz vrata kuće ◊ obuor ĭe numa luok îngrađit đi viće (Plavna) [Pad.] ◊ bătătură [Kmp.] ◊ traușă ◊ tunarăm în traușă — uđosmo u dvorište (Radenka) [Zvizd] ◊ obuoru ĭe tuot înokuol, da întraușă ĭe aĭa aproape dă ușa kășî (Rašanac) [Mlava] ◊ traușa ĭe luok aproape dă ușa kășî; obuoru ĭe tuot înokuol, da dă prîvaļiĭe n-am auḑît (Ševica) [Zvizd] ◊ traușă ĭe o parće dă kasă, pi sîrbĭașće sar ḑîśe „trem” (Laznica) [Hom.] ◊ avļiĭe — dvorište ◊ obuor, gard dă viće ◊ în traușă — ispred kuće (Rečica) [Stig] | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 926 | bagram | salcâm | багрем | bagram (mn. bagramĭ) [akc. bagram] (i. m.) — (bot.) bagrem (Rabinia pseudacacia) ◊ bagramu ĭe ļiemn tarĭe, bun đi mulće trabuĭaļe — bagrem je tvrdo drvo, dobro za razne potrebe ◊ fluarĭa đi bagram ĭe bună đi albiń — bagremov cvet je dobar za pčela (medonosan) ♦ var. floran (Lubnica, Gamziograd) [Crn.] ♦ dij. var. salkim [akc. salkim] ♦ var. bagrĭem [Por.] ♦ dij. var. salkîm (Prahovo) [Kmp.] ♦ dij. sin. druog (Velika Kamenica, Grabovica) [Dun.] | Terenski zapisi:
| Osnić | [Vidi] | ||||||
| 532 | brățîșuară | brăţișoare | загрљајче | brățîșuară (mn. brățîșuarĭе) [akc. brățîșuară] (i. ž.) — (demin.) (folk.) „zagrljajče”, nežan izraz za naručje ◊ vinu la naĭka-n brățîșuară — (dosl.) dođi dragom u „naručence”, (fig.) dođi da te nežno zagrlim [Por.] ∞ braț | (stih) A mă naĭkă, naĭka-l mĭeu, Kă miĭe mi s-a urît Kîpatîĭe tuot ku rînd, Ș-așćernutu premećind, Đi la umbră păn-la suare P-ĭa-ļi daĭki brățîșuarĭe. — Ah moj dragi, dragi moj, Meni je već dojadilo Jastučiće sve po redu, I prostirku da premeštam Iz hlada na svetlo sunca U nežnome svom naručju. (Stihovi iz pesme „Sus în sus la gîrńiśuară”, pevala grupa žena iz Topolnice, opština Majdanpek, zapis: etnomuzikolog Miljković, 1980, obrada teksta i prevod: Durlić) [Por.] | Topolnica | [Vidi] | ||||||
| 1896 | buonț | bulz | шароње | buonț (mn. buonțurĭ) [akc. buonț] (i. s.) — 1. (nutr.) šaronje,1) šaruljća,2) parče toplog kačamka, sa uvaljanim sirom ◊ buonțu ĭe măĭ dulśe kînd un parśiel đi brînḑă tare șî sarată baź într-un vîžmîk đi koļașă kaldă, fakută đin kukuruḑ alb, șî laș kîta sî șćia pănă brînḑa-ĭa nu sa muaĭe — „bonc” je najslađi kada krišku slanog i tvrdog sira uvaljaš u parče toplog kačamka, naopravljenog od belog kukuruza, i pustiš malo da stoji dok se sir ne smekša ♦ sin. popuțoĭ (Tanda), pupuțuoĭ (Topolnica) [Por.] ♦ dij. sin. kukoluoș (Leskovo) ♦ dij. sin. puțuoĭ (Jasikovo) [GPek] ♦ dij. sin. guguluoĭ (Slatina, Bor) ♦ sin. pupuoĭ (Topla) [Crn.] ♦ dij. sin. gîskă (Šipikovo) [Tim.] 2. (psih.) ljutito dete, koje se duri ◊ la kopilo-sta śeva nuĭe pi vuoĭe, prĭa mult stă buonț în kuot, șî nu vorbĭașće ku ńima — ovom detetu nešto nije po volji, dugo stoji u ćošku nadureno i ne govori ni sa kim [Por.] | (kom.) 1)šaronje, izraz preuzet od Srba iz golubačkog sela Dobra, kojima je ova poslastica poznata, 2)šaruljća - izraz preuzet iz timočkog dijalekta srpskog jezika (шаруљћа ж комад средине хлеба и сира сједињен гњечењем у шаци (Јакша Динић, Тимочки дијалекатски речник, Београд, 2008, s.v.) Sursa: JakšaDinić | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 1546 | buș | floricele | кокице | buș1 (mn. bușî) (i. m.) — kokice, pečena i raspukla zrna kukuruza ◊ bușî la nuoĭ să fak dîntr-o suartă dă kukuruḑ da-l galbin ku buobu mik — kokice se kod nas prave od jedne vrste žutog kukuruza sa sitnim zrnom [Hom.] [Bran.] ♦ dij. sin. kokuoș (Rudna Glava) ♦ var. kokuașă (Topolnica) [Por.] ♦ dij. sin. śubenśi (Malajnica) [Pad.] ♦ dij. sin. kokodań (Velika Kamenica) [Dun.] ∞ kukuruḑ | Sige | [Vidi] | |||||||
| 2729 | țambalău | tămbălău | гужва | țambalău (mn. țambalăĭ) [akc. țambalău] (i. s.) — gužva, haos ◊ ńișći bĭețîuoș la bîlś s-a luvat la bataĭe, uńi a sarit să-ĭ đispartă, alțî sî sa bată, șî s-a fakut un țambalău ku tuot đi žîndari abĭa la spart — neke pijanice su se potukle na vašaru, jedni su skočili da ih razdvoje, drugi da se biju, pa se stvorila opšta gužva koju su žandari jedva rasturili (Tanda) ♦ var. țîmbalău (Rudna Glava) ♦ var. tămbalău ◊ asară la uoră s-a luvat la gîlśao ńișće baĭaț, a fakut tămbalău ș-a strîkat visaļiĭa — sinoć su se na igranci posvađali neki momci, napravili su gužvu i pokvarili veselje (Topolnica) [Por.] | Tanda | [Vidi] | |||||||
| 6436 | țîmboĭa | îmbufna | дурити се | țîmboĭa (ĭuo ma țîmbuoĭ, ĭel sa țîmbuaĭe) (gl. ref.) — duriti se ◊ urît narau are kopilu kare sa țîmbuaĭe đî fiĭe śe śe nu-ĭ pi vuoĭe — ružnu narav ima dete koje se duri za bilo ta što mu nije po volji ♦ sin. înbufna [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 1038 | țîmboĭat | îmbufnat | љутит | țîmboĭat (țîmboĭată) (mn. țîmboĭaț, țîmboĭaće) (prid.) — a. ljutit, naduren, natmuren, namrgođen ◊ śе ć-aĭ înțîmboĭat atîta? — što si se toliko nadurio? (Topolnica) b. iskrivljen, koji se krevelji, beči (Rudna Glava) ◊ kum ĭe kopilo-sta đi țîmboĭat, parke ĭe fiu drakuluĭ — kakvo je ovo dete izbečeno, kao da je đavolov sin c. ♦ var. înțîmboĭat ◊ uom înțîmboĭat — nadmen, naduvan, prepotentan (Tanda) [Por.] ∞ țîmboĭa | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 1051 | țuțur | ţuţur | точур | țuțur (mn. țuțurĭe) [akc. țuțur] (i. s.) (prid.) — I. (i. s.) 1. točur; česma, slavina ◊ la țuțur kurĭe apa, moara sî kumparăm nuou — na slavini curi voda, moramo da kupimo novu (s. Topolnica) 2. visuljak; ledenica ◊ s-a fakut țuțurĭe supt strĭeșîna kășî — napravile su se ledenice ispod nadstrešnice II. (prid.) (nepr.) 1. šiljat, oštar predmet; šiljast ◊ bagă sama, să nu ći-nbruś în țuțuro-la — pazi, da se ne nabodeš na taj šiljak 2. (za položaj) uspravan, čvrst; štrkljast ◊ stă țuțur — štrči; stoji uspravno ♦ (augm.) țuțuruoĭ [akc. țuțuruoĭ] ♦ (demin.) țuțurĭel [akc. țuțurĭel] ♦ up. śuśur (Rudna Glava) [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 3790 | dălaśiță | dâraciţă ? | притискавац | dălaśiță [akc. dălaśiță] (i. ž.) ● v. dîraśiță [Por.] ∞ dîraśiță | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 1351 | dîraśiță | drăcilă ? | притискавац | dîraśiță (mn. dîraśiț) [akc. dîraśiță] (i. ž.) — (ent.) pritiskavac, osica (? Poloster gallica ili Allantus cinctus) ◊ dîraśiță ĭe o guangă mikă, ńagră, ku ăripĭ ka muska, ńiś albină, ńiś vĭaspĭe, kare vara, pin zapușală, kînd ći trĭaśe apa, sa bagă supt kimĭașă, șî uomu kînd śarkă ku mîna s-o skuată, or s-omuare, ĭa-l muśkă așa đi rîău đi-ĭ sa-m pare kî l-a-nbrukat ku fĭer fĭerbinće — pritiskavac je mala buba, crna, sa krilcima kao muva, ni osa, ni pčela, koja leti, kada je zapara, kad te probije znoj, ulazi pod košulju, i čovek kada pokuša rukom da je izvadi ili ubije, ona ga ujede tako gadno da mu se čini da su ga uboli vrelim gvožđem (Rudna GLava) ♦ dij. var. dalaśița ◊ dalaśița mușkă numa pĭ-aĭ ļenuoș, k-aĭ vrĭańiś lukră, miśkă tuoata vrĭamĭa, șî muska-ĭa nu puaće sî sa prindă đi iĭ — pritiskavac ujeda samo lenjivce, jer vredni ljudi rade, mrdaju sve vreme pa ta muva ne može da se uhvati za njih (Debeli Lug) [GPek] | (kom.) Pritiskavac je naziv za ovaj insekt kod Srba u okolini Golupca [Bran.] (kaz. Janković), kao i u Stigu, Braničevu i Požarevačkoj Moravi (kaz. D. Jacanović); u Lužnici (selo Bežište, Bela Palanka) insekt zovu zuna (akc. na „a”, kaz. Jovica Ćirić), u crnorečkim selima Jablanici, Mirovu i Ilinu zovu je pritiska (zapis: F. Paunjelović). Reč je o jednoj vrsti zolje (vespa vulgaris) koja živi u zemlji i pada na kožu čoveka da pije znoj, i tada ne ujeda, već ujeda samo kada se pipne, odnosno pritisne. Exp: Durlić, 2012. POREČKA REKA [Por.] ♦ dîraśiță (Rudna Glava) ♦ dălăćiță (Tanda) ♦ dălaśiță (Topolnica) GORNJI PEK [GPek] ♦ dîlaśiță (Jasikovo) ♦ dalaśiță (Debeli Lug) CRNA REKA ♦ draśiță (Osnić, Lubnica, Gamzigrad, Šarbanovac, Valakonje) ♦ dărăśiță (Krivelj) ZVIŽD [Zvizd] ♦ draśiță (Voluja) HOMOLJE [Hom.] ♦ dîlaśița (Laznica) | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 1208 | dîrză | dârză | одећа | dîrză [akc. dîrză] (i. ž.) — odeća a. iznošena, pocepana, odrpana odeća; dronjci ◊ am fuost sarak, n-am avut țuaļe nuoĭ, numa-m mĭers în ńiśći dîrză — bio sam siromah, nisam imao novo odelo, nego sam išao u nekim dronjcima ♦ sin. rîză, trĭanță, zdrĭanță [Por.] b. (zast.) devojačka sprema, odeća koju je mlada unosila u mladoženjin dom na dan svadbe; dar ◊ dîrză a kuprins țuaļiļi đi purtat, kapatîńe, așćernut șî astrukamînt — devojačka sprema je obuhvatala radnu odeću, jastuke, prostirku i pokrivače [Crn.] ◊ la nuntă, guovĭa a skuos dîrzîļi a iĭ tuaće, să ļi vadă lumĭa — na svadbi, mlada je iznosila sve svoje darove, da ih ljudi vide [GPek] | Raspînđitu vuorbi KRAJINA [Kmp.] ♦ nepoznato: Dupljana, PADURENI [Pad.] Jabukovac, Plamna, Malajnica POREČ [Por.] ♦ nepoznato: Topolnica ♦ dronjci, stara odeća: Rudna Glava, Crnajka, Tanda GORNJI PEK [GPek] ♦ mladini darovi: Jasikovo, Leskovo CRNA REKA [Crn.] ♦ mladini darovi: Topla, Bučje, Bor, Osnić MLAVA [Mlava] ♦ mladini darovi: Rašanac, Ranovac ZVIŽD [Zvizd] ♦ mladini darovi: Duboka HOMOLJE [Hom.] ♦ dronjci, stara odeća: Medveđica ĆUPR. MORAVA [Mor.] ♦ dronjci, stara odeća: Beljajka STIG [Stig] ♦ nepoznato: Rečica | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 1252 | dovļaće | dovleac | дулек | dovļaće (mn. dovļeț) [akc. dovļaće] (i. m.) — (bot.) dulek, bundeva (Cucurbita pepo) ◊ a rođit dovļețî, kîće tri la un vrĭež — rodili duleci, po tri na jednoj vreži [Crn.] ♦ dij. var. duļaće (mn. duļeț) [akc. duļaće] ♦ var. duļiaće ◊ ĭastă duauă fuarme đi duļeț: porśĭeșć, șî turśĭeșć; ku aĭ porśĭeșć îngraș puorśi, da aĭ turśĭeșć, kare sînt albĭ, lunguĭaț, manînkă șî lumĭa — ima dve vrste duleka: svinjski i turski; sa svinjskim dulecima toviš svinje, a turske, koji su beli i duguljasti, jedu i ljudi ◊ un fĭeļ đi duļeț ĭe șî pĭapinu, ama ĭel la nuoĭ rar s-a prins — jedna vrsta duleka je i dinja, ali ona je kod nas retko uspevala (Rudna Glava) [Por.] | (opis) Rîu Poreśi ĭe înparțît, Arnaglaua ḑîśe duļaće/duļiaće, da alalće saće: dovļaće, or dovļeće (Țrnajka, Tanda, Gorńana, șî saćiļi kîtra Dunîrĭe: Topuoļńița, Klokośuouțu, Muosna). — Porečka Reka je podeljena, Rudna Glava govori duljaće/duljiaće, a ostala sela: dovljaće, ili dovljeće (Crnajka, Tanda, Gornjane, i sela prema Dunavu: Mosna, Klokočevac, Topolnica, u ovom poslednjem samo u istočnom delu, u zapadnom, koji je bliži Rudnoj Glavi, govori se duļaće. Zapis: Durlić). (Vidi kartu Porečke Reke) (opis) Đi mult rar a fuost duļeț turśeșć, șî lumĭa a mînkat duļeț porśeșć: taĭ duļiaćiļi-n duauă, șă-l puń la vatra fuokuluĭ, ku gura-n źuos, șî-l astruś ku spuḑă; kînd sa kuaśe, sa manînkă așa, or ku lapće, kî ĭe mîăĭ dulśe; kînd sa kađe vro pomană, s-a dat șî la muorț đi pomană. — Nekada je manje bilo turskih duleka, pa su ljudi jeli svinjske duleke: isečeš dulek na pola, i staviš ga u vatru kamina sa otvorom na dole i pokriješ žeravicom; kad se ispeče, pojedeš ga tako, ili sa mlekom, što je mnogo slađe. (Kaz. Aleksija Trailović, zas. Blizna, Rudna Glava, zapis: Durlić, 2012) [Por.] | Osnić | [Vidi] | ||||||
| 1900 | flomînd | flămând | гладан | flomînd (flomîndă) (mn. flomînḑ, flomînđe) [akc. flomînd] (prid.) — gladan ◊ saraku ĭe flomînd đi tuaće — siromah je gladan svega ◊ la-l flomînd sînt uoki marĭ — u gladnog su velike oči ◊ flomînd ka lupu — gladan kao vuk [Por.] ♦ dij. sin. ńemînkat (Slatina) [Crn.] ∞ fuame | I Porečka Reka ◊ flomînd (Rudna Glava) ◊ flămînd (Tanda) ◊ flamînd (Crnajka, Topolnica, Boljetin) II Crna Reka ◊ flomînd (Zlot, Osnić, Šarbanovac, Lubnica, Dobro Polje) ◊ flămînd (Krivelj, Valakonje, Slatina) ◊ flamînd (Šarbanovac, Gamzigrad, Metovnica, Mali Izvor, Podgorac) III Mlava ◊ flamînd (sva sela ?) IV Homolje ◊ flamînd (Sige) IV Braničevo ◊ flămînd (Žitkovica) V Negotinska Krajina ◊ flămînd (Prahovo) VI Gornji Pek ◊ flamînd (Jasikovo) ◊ flomînd (Leskovo) VII Zvižd ◊ flamînd (Voluja, Duboka) VIII Padurenji ◊ flamînd (Plavna) IX Ključ ◊ flămînd (Davidovac) | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 75 | furśiļi pomîntuluĭ | furcile pământului | сохе земаљске | furśiļi-pomîntuluĭ [akc. furśiļi-pomîntuluĭ] (i. ž.) — (mitol.) furśiļi pomîntuluĭ sînt ńiskar ļamńe marĭ, raklaće la vîr, kare țîn Pomîntu să nu sa suduamă. Pi ĭaļe s-a pus Draku să ļi ruadă, mîńiuos pi Dumńeḑîu, ku kare a fuost fîrtat pănă s-a fakut Pomîntu. Ļ-ar vi dorođa ĭel, șî pomîntu ar kađa, șî lumĭa s-ar zatri tuată, numa kînd vińe vrĭamĭa la ńikruśatu să rađiśe kapu, să vadă śe sa-ntîmplă pi pomînt, vĭađe muĭeriļi kum înkonđeĭe uauļi đi Pașć, șî pănă ĭel înbļezńașće în lukro-la muĭerĭesk - furśiļi pomîntuluĭ sa mîldarĭesk, șî lumĭa skapă đi la storăńe pănă la Pașćiļi alalalt. Furśiļe-ļa sa mîldarĭesk șî ku rugamînće. Đ-aĭa aĭ nuoștri aĭ batrîń la prazńik s-a-nkinat pintru furśiļi pomîntuluĭ, da pi la pomeń babiļi ļ-a nîmeńit șî kîći un kolak, adîns fakut đ-așa trĭabă ka o krĭanguță ku o furkiță la vîr. — Sohe zemaljske su nekakva drveta velika, sa račvama na vrhu, koja drže Zemlju da se ne prevrne; na njih se okomio Đavo da ih pregrize, ljut na Boga s kojim je bio ortak dok se stvarala Zemlja. Oglodao bi ih on, i Zemlja bi pala i ljudi bi se zatrli, da ne diže glavu da osmotri šta se zbiva na zemlji, baš u vreme kada žene šaraju uskršnja jaja. Dok on tako zblenuto gleda šta žene rade, sohe se podmlade, i ljudski rod se spasi do sledećeg Uskrsa. Sohe se obnavljaju i molitvama ljudi. Zato su naši stari metanisali na slavi za zemaljske sohe, a babe su im na daćama namenjivale poseban kolač, izrađen u obliku grančice sa račkom na vrhu. [Por.] (Prema različitim kazivačima iz Porečke Reke, zapis: Durlić, poč. XXI veka.) up. skărîļi pomîntuluĭ ∞ furkă |
(zdrav.) - Aj să bijam un par prîntu nuverj grijej, ape tulbure, vînturi să đia šî să nje okoljaskă. Aj să bijam prîntu furśilji pomîntuluj: să cînă Binje, să skutură Rîaljilji, să vină Binjilji ka albinjilji. — Hajde da popijemo za tmurne oblake, za mutne vode: vetrovi neka dunu i neka ih raznesu, da nas zaobiđu! Hajde da popijemo i za sohe koja drže zemlju: da drže Dobro a da stresu Zlo, neka nam Dobro dođe kao roj pčela! (s. Rašanac) [Mlava] (Odlomak, Demić, „Viminacium”). | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 2301 | glugă | glugă | копа | glugă (mn. gluź) [akc. glugă] (i. ž.) — 1. kopa, stog šaše ◊ glugă ĭe gramada dă tuļeĭ, kare sa faśe dupa kuļiesu kukuruḑuluĭ — kopa je gomila tuluzine, koja se pravi posle berbe kukuruza [Mlava] ◊ kînd kuļieź kukuruḑu, taĭ tuleńi șî faś măldarĭ; măldari ļeź ku nuĭaļe, șî-ĭ aduń ăn glugă — kad obereš kukuruz, posečeš stabljike i napraviš snop; snopove vežeš vrbljikom, i sakupiš ih u kopu (Topla) [Crn.] ◊ gluźiļi đi pi luok, traź la kasă șă ļi grămađieșć — kope sa njive dovezeš kući, i sadeneš (Tanda) ◊ kîć-o dată, gluźiļi ramîn pi luok, șă kînd înśiape să ńingă — ponekad, kope ostanu na njivi i kad počne da pada sneg (Crnajka) ♦ dij. sin. stup (Rudna Glava), țuță (Topolnica) [Por.] ♦ dij. sin. țoță (Malajnica), țuță (Plavna) [Pad.] 2. smotuljak, umršena gužva nečega ◊ vĭek nu măĭ đizvîrḑășć gĭemo-sta, kî l-a-nvîrḑît mîțu tuot, l-a fakut glugă — nećeš nikad rasplesti ovo klube, jer ga je mačka svog umrsila (Rudna Glava) [Por.] | Rašanac | [Vidi] | |||||||
| 5335 | ĭepuri | iepuri | зечарити | ĭepuri (ĭuo ĭepurĭesk, ĭel ĭepurĭașće) [akc. ĭepuri] (gl.) — (zast.) zečariti, ići u lov na zečeve ◊ vînatuori aĭ batrîń kînd s-a dus să prindă la ĭepurĭ, a spis kă sa duk să ĭepurĭaskă — stari lovci kad su išli u lov na zečeve, govorili su da idu da zečare [Por.] ∞ ĭepur | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 3574 | kăpriĭață | căprăriște | козарица | kăpriĭață (mn. kăpriĭeț) [akc. kăpriĭață] (i. ž.) — kozarica, kozarnik ◊ kăpriĭață ĭe koćeț, adîns fakut lînga strungă, în kare să bășkuĭe kapriļi đin stînă uoilor — kozarica je ograda, posebno podignuta kraj tora, u koju se odvajaju koze iz ovčjeg stada ◊ kapriļi sa-nkid în kăpriĭață kî bat uoiļi, ļi-npung ku kuarńiļi, ļi muśkă đi urĭekĭ, șî uoĭļi nu puot în paśe mînka đi ĭaļe — koze se odvajaju u kozarnik jer biju ovce, bodu ih rogovima, ujedaju za uši, i ovce ne mogu na miru jesti od njih [GPek] ♦ dij. var. kîpriĭață (Rudna Glava) ◊ uoĭļi s-a puot țîńa șă supt plășć kă au lînă, da kapriļi n-au șă đ-aĭa ĭe kîpriĭața înkisă ka toblarĭu — ovce se mogu držati pod sklonom jer imaju vunu a koze nemaju, pa se zato kozarnik gradi zatvoren kao tor (Topolnica) [Por.] ∞ kapră | Jasikovo | [Vidi] | |||||||
| 2802 | kișiță | chișiţă | зглоб | kișiță (mn. kișiț) (i. ž.) — (anat.) zglob ◊ am skļinćit piśuoru đin kișiță — uganuo sam nogu iz zgloba ♦ sin. nođiț ♦ sin. înkeĭatură [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 2302 | marak | marac | бедан | marak (marakă) (mn. maraś, maraśe) [akc. marak] (prid.) — bedan, veoma siromašan ◊ (u izr.) sarak-marak — jadan-bedan ◊ Tu ǐeș akuma, maǐko, sarak-marak, da la doǐ, triǐ ań kînd ći duś đ-alta držao, aǐ să fiǐ ăć-așa, muǐkă, ăć-așa! — Ti si sada, majkino, jadan-bedan, a za dve tri godine, kad odeš u drugu državu, imaš da budeš samo tako, majkino, samo tako! ♦ up. sarak [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 3408 | napastă | năpastă | клевета | napastă (mn. napașće) [akc. napastă] (i. ž.) — kleveta, lažna optužba ◊ napastă ĭe kînd a ĭevi baź vina la vrunu kare nuĭe đevină — kleveta je kada javno okriviš nekog ko nije kriv ◊ đi napașće grĭaļe șî la sud amunka đi apirĭ — od teških kleveta i na sudu se s mukom braniš (Rudna Glava) ◊ napasta ĭe măĭ rîa đikît ś-o faś — kleveta je teža od dela (Topolnica) [Por.] ∞ napastî | Tanda | [Vidi] | |||||||
| 5246 | napastî | năpasti | клеветати | napastî (ĭuo napăstuĭ, ĭel napăstuĭe) [akc. napastî](gl. p.) — klevetati ◊ iĭ drag să napăstuĭe pi alțî, da kînd va napăstui vrunu pi ĭa, o să vadă kît ĭe aĭa đi urît— voli da kleveće druge, a kad bude neko oklevetao nju, videće kako je to ružno [Por.] ∞ napastă | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 5242 | napustî | năpustî | кидисати | napustî (ĭuo ma napustăsk, ĭel sa napustîașće) [akc. napustî] (gl. ref.) — kidisati, sjuriti se, napasti ◊ muma paduri fakută ka porkuońu a trĭekut pi kulme, da kîńi s-a napustît la ĭa, latrînd ka naruoḑî — šumska majka je prolazila kosom pretvorena u stog sena, a psi su kidisali na nju, lajući kao ludi ◊ ĭel s-a napustît ku buata la mińe, ĭo ĭ-am dat ku pumnu în buot — on se sjurio sa motkom na mene, ja sam ga tresnuo pesnicom u nos ♦ sin. slubaḑî [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 2056 | nămituorĭ | nămitor | најамник | nămituorĭ (mn. nămituorĭ) [akc. nămituorĭ] (i. m.) — (zast.) najamnik, unajmljenik, čovek angažovan za neki privremeni posao; nadničar ◊ nămituorĭu ĭe sîpatuorĭ kare sapă kukuruḑu înprumut: ĭel sapă la mińe, ĭuo sîăp la ĭel — najamnik je radnik koji okopava kukuruz u zajam: on kopa kod mene, ja kopam kod njega ♦ var. ńimituorĭ ◊ đimińață îm vin ńimituori la sapat la kukuruḑ — sutra ujutru mi dolaze nadničari na okopavanje kukurza [Por.] ♦ dij. var. nimituorĭ [akc. nimituorĭ] (Plavna) [Pad.] ∞ năĭmi | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 3552 | nođiț | nodiţ | глежањ | nođiț (mn. nođiță) [akc. nođiț] (i. s.) — (anat.) gležanj; skočni zglob ◊ nođițu ĭe înkeĭatură kare ļagă talpa ku fluiru piśuoruluĭ — gležanj je zglob koji povezuje stopalo sa cevanicom noge ◊ a skļinćit piśuoru đin nođiț — uganuo je nogu u gležnju ♦ / (demin.) < nuod ♦ sin. kișiță (Topolnica) [Por.] ∞ nuod | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 5549 | ńiļiu | nelei | велики левак ? | ńiļiu (mn. ńiļiĭ) [akc. ńiļiu] (i. m.) — veliki levak ◊ ńiļiu ĭe tolśerĭ mare đi ļemn, fakut ka postaua ku țauă la fund, șî ku ĭel sa împlă butuoĭ mare ku vin or ku rakiu — veliki levak je napravljen od drveta u obliku korita sa cevkom na dnu, i služi da se u veliko bure sipa vino ili rakija [Por.] ♦ dij. var. ńeleĭ (Korbovo) [Dun.] ∞ tolśerĭ | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 5220 | pătrînșăl | pătrunjel | першун | pătrînșăl (mn. pătrînșăĭ) [akc. pătrînşăl ] (i. m.) — (bot.) peršun (Petroselinum crispum) ◊ pătrînșăl sa krĭașće pin građină, kă ĭe bun đi mînkare — peršun se gaji u bašti, jer je dobar za jelo [GPek] ♦ dij. var. perșîn (Topolnica) [Por.]ș | Leskovo | [Vidi] | |||||||
| 4125 | peļag | peleag | ћелав | peļag (peļagă) (mn. peļaź, peļaźe) [akc. peļag] (prid.) — ćelav, bez kose ◊ peļag ĭe uom fara păr, or ku păru rar — ćelav je čovek bez kose, ili sa retkom kosom ♦ var. pipiļag (Topolnica) ♦ sin. pļeșîu [Por.] | Crnajka | [Vidi] | |||||||
| 5243 | piroćală | piroteală | поспаност | piroćală (mn. piroćiaļe) [akc. piroćală] (i. ž.) — pospanost, umor ◊ l-a prins piroćala grĭa pintru kă n-a durmit doă nuopț — uhvatila ga je teška pospanost jer nije spavao dve noći ♦ sin. obosală [Por.] ∞ piroći | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 24 | pîtpalak | liliac | слепи миш | pîtpalak2 (mn. pîtpalaś) [akc. pîtpalak] (i. m.) — (ornit.) slepi miš (Plecotus auritus, Nyctalus noctula) ◊ pîtpalaśi traĭesk pin pĭeșćire, ḑîua duorm da sara ĭasă șî zbuara să prindă mușć — slepi miševi žive po pećinama, danju spavaju a uveče izlaze i lete da hvataju mušice (Rudna Glava, Crnajka) [Por.] up. iļiļak, potrńiśe | Lingvistički atlas S r b i j a Ključ [Dun.] ◊ piftalak (Korbovo) ◊ pîtpalak (neka kladovska sela) Padureńi [Pad.] ◊ iļiļak (Plamna, Jabukovac) ◊ plutogarĭ (Plamna) Poreč [Por.] ◊ pîtpalak (Rudna Glava, Crnajka, Klokočevac, Topolnica) ◊ iļiļak (Tanda) ◊ potlogarĭ (Boljetin) Gornji Pek [GPek] ◊ pîtlaźan (Leskovo) ◊ iļiļak (Debeli Lug) Homolje [Hom.] ◊ potlogarĭ (Sige) ◊ liliak (Laznica) Crna Reka [Crn.] ◊ potlogarĭ (Krivelj, Brestovac, Šarbanovac) ◊ iļiļak (Lubnuca, Topla, Dobro Polje, Osnić) ◊ șokîće uorb (Bučje) Mlava [Mlava] ◊ potlogarĭ (Ranovac, Kladurovo) ◊ potlagarĭ (Rašanac) Braničevo [Bran.] ◊ potlogarĭ (Snegotin, Doljašnjica) Zvižd [Zvizd] ◊ potlogarĭ (Turija, Radenka, Voluja) ◊ putlogarĭ (Neresnica) Stig [Stig] ◊ îrće kĭuor (Vrbnica) ◊ potlogarĭ (Porodin) Resava [Res.] ◊ îrće uorb (Jasenovo) ◊ ļiļak (Bobovo) Morava [Mor.] ◊ bradîăț kĭuor (Vlaška) R u m u n i j a ◊ pâtpălac (Borloveni Vechi, Almăj) / dr Petrica Zamelca B u g a r s k a, V i d i n ◊ lililiu (Rabova) / Danail Bricău | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 3586 | plastă | plastă | склон | plastă (mn. plășć) [akc. plastă] (i. ž.) — sklon, deo tora pod kojim se sklanjaju ovce ◊ plastă ĭe luok în strungă kare ĭe austrukat ku tobļe kostîșaće, astrukaće ku paĭe, fĭarigă or pomînt șă propćiće ku źamińe măĭ gruasă — sklon je mesto u ogradi obora koje je natkriljeno iskošenim cepanicama, pokrivenim slamom, papratom ili zemljom i poduprtim podebljim račvama ◊ plasta ĭe đeșkisă kă uoĭļi au lînă șî puot durmĭa șî-n zapadă — sklon je otvoren jer ovce imaju vunu i mogu spavati i u snegu ♦ up. strungă, obuor [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 5236 | pogară | arsură | пожаревина | pogară (mn. pogărĭ) [akc. pogară] (i. ž.) — (izob.) požarevina ◊ pogară ĭe padurĭe rară fakută ku pîržuol, đi sî sa fakă luok unđe să đa ĭarba đi paskut vićiļi — požarevina je šuma proređena požarom, da bi se stvorilo mesto gde će nići trava za napasanje stoke ♦ sin. arsură [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 5240 | poluoșće | poloște | појата | poluoșće (mn. poluoșć) [akc. poloșće] (i. ž.) — pojata ◊ poluoșća kuprinđe konaśiļi đi uamiń ș-aļi đi viće, la moșîĭe đipartată đi sat — pojata obuhvata konake za ljude i za stoku, na imanju udaljenom od sela ♦ sin. toprak [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 2094 | pragarĭ | prăgar | надвратник | pragarĭ (mn. pragare) [akc. pragarĭ] (i. m.) — nadvratnik, gornja greda okvira za vrata ◊ kopilu ț-a krĭeskut, numa śe n-a lovit în pragarĭ — dete ti je izraslo, samo što nije udarilo u nadvratnik [Por.] ∞ prag | (izr.) Kînd prĭamult rađiś nasu, daĭ în pragarĭ, șî vĭeḑ unđi ĭe pragu. — Kad previše digneš nos, udariš u nadvratnik, i vidiš gde je prag. (Zapis: Durlić, Rudna Glava 2013) [Por.] | Topolnica | [Vidi] | ||||||
| 2803 | ruonț | ronţ | хрскавица | ruonț (mn. ruonță) [akc. ruonț] (i. s.) — (anat.) hrskavica ◊ s-a mînkat ruonțu în kișiță — ojela se hrskavica u zglobu ♦ var. ronț [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 5291 | sarak-marak | sărac-mărac | убоги сиромах | sarak-marak [akc. sarak-marak] (sint.) — ubogi siromah ◊ sarak-marak ka ńima pi lume — ubogi siromah kao niko na svetu [Por.] ∞ sarak | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 3567 | sîrman | sârman | сирома | sîrman (sîrmană) (mn. sîrmań, sîrmańe) [akc. sîrman] (prid.) — siroma, sirotan, jadnik ◊ sîrmanu kopilo-la, a ramas șî fara tată, șî fara mumă — siroto ono dete, ostalo je i bez oca, i bez majke ◊ sîrmanu đi ĭel, nu măĭ are pi ńima — siroma on, nema više nikog ♦ sin. sarak [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 5509 | smîntînă | smântână | кајмак | smîntînă (mn.) [akc. smîntînă] (i. ž.) — (nutr.) kajmak ◊ smîntînă ĭe o kuažă dulśe kare sa faśe pi lapće, lasat în vrun vas să šća măĭ mult — kajmak je slatka pokorica koja se stvara na mleku, ostavljeno u nekom sudu duže da odstoji ♦ var. zmîntînă (Topolnica), zîmîntînă (Tanda) [Por.] | ◊ zmîntînă: Poreč: Topolnica Mlava: Rašanac (u folk.) Crna Reka: Lubnica, Osnić Morava: Bigrenica Kmpenji: Radujevac | Rudna Glava | [Vidi] | ||||||
| 2681 | stîrmină | strămină | стрмина | stîrmină (mn. stîrmiń) [akc. stîrmină] (i. ž.) — (geog.) strmina, nizbrdica, padina ◊ śuośiļi nuaștre sînt numa stîrmiń guaļe — naša brda su samo gole strmine ◊ n-am kosît đ-arîndu, unđ-a fuost stîrmină am lasat fîn đi viće — nisam kosio svuda, gde je bila padina, ostavio sam travu za stoku (Topolnica) ♦ sin. pađină, kuastă, nîvaļiș, tîvaļiș, rîpă, rușć [Por.] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 4025 | șļau | șleau | друм | șļau (mn. șļaurĭ) [akc. șļau] (i. s.) — drum, put; glavni put ◊ s-a rupt tuot pin padure đasă, pănă n-a ĭeșît la șļau — sav se odrao kroz gustu šumu, dok nije izašao na put ◊ pi vaļa Șășki trĭaśe șļau đi la Măĭdan kîtra Ărnaglaua — dolinom Šaške prolazi put iz Majdanpeka za Rudnu Glavu ◊ mut sa mĭarźe pe drum đe kar pista Kraku Vuĭeńi, pănă nu sa kubuare la șļau — dugo se ide kolskim putem preko Vujanove kose dok se ne siđe na glavni put (Topolnica) ♦ sin. drum [Por.] | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 5238 | śopîr | ciopor | чопор | śopîr (mn. śopîrĭe) [akc. śopîr] (i. s.) — čopor ◊ śopîr đi lupĭ s-a bagat în strungă, ș-a zatrit stîna-n trĭagă — čopor vukova upao je u obor, i zatro celo stado ◊ un śopîr đi uoĭ s-a rupt đin stînă, ș-a rîtaśit în ļivađa lu komșîĭe — čopor ovaca odvojio se od stada, i zalutao u susedovu livadu ♦ sin. kîrd, gramadă [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 3871 | śuśur | cĭucĭur | точур | śuśur (mn. śuśurĭe) [akc. śuśur] (i. m.) — točur ◊ śuśuru ĭe un žgĭab đi ļemn, pus pi ńiskaĭ pruopće la ogaș, sî mĭargă apa pi ĭel — točur je drveni žljeb, postavljen na potoku na neki oslonac, da ide voda preko njega ◊ apa śurîĭe pi ĭel, șî đ-aĭa sa kĭamă śuśur — voda točura preko njega, i zato se zove točur ♦ up. țuțur (Topolnica) [Por.] ∞ śurai | Rudna Glava | [Vidi] | |||||||
| 5239 | tuoblă | toblă | цепаница | tuoblă (mn. tuobļe) [akc. tuoblă] (i. ž.) — cepanica, drvena polutka ◊ tuoblă ĭe o țapańiță đin ļemn spart în žumataće, șă skurtat la lunźime đestulă đi rîđikat toblarĭu đi viće — tobla je cepanica od polutke drveta, skraćena na dužinu dovoljnu da se podigne tor za stoku ◊ đin tuobļe s-a faśe toblarĭu — od cepanica se gradi tor ◊ ușa śurĭeḑî a fuost înkisă numa ku tuobļe — vrata sibare bila su zatvorena samo cepankama ♦ v. toblarĭ [Por.] | Topolnica | [Vidi] | |||||||
| 22 | umbrĭel | umbrelă | кишобран | umbrĭel (mn. umbrĭelurĭ) [akc. umbrĭel] (i. m.) — kišobran, suncobran ◊ umbrĭelu ĭe lukru domńesk, aĭ nuoștri aĭ batrîń n-așćut đi ĭel — kišobran je gospodska stvar, naši stari za njega nisu znali [Por.] ♦ var. umbrarĭ (Slatina, Bor) [Crn.] ♦ dij. sin. parazol [Buf.] ♦ dij. sin. čedîr [Tim.] ∞ umbră | (izr.) Ĭarna ńiśkînd fara mînkarĭe, vara ńiśkînd fara umbrĭel! ― Zimi nikad bez hrane, leti nikad bez kišobrana! (=zimi čovek može da zapadne u smetove i ostane danima zavejan, pa mu je hrana neophodna da bi preživeo, a leti uvek može da ga uhvati neki iznenadni pljusak, i da pokisne bez kišobrana, zato ga valja uvek nositi sa sobom.) [Por.] (Rudna Glava, zapis: Durlić, 1982). | Topolnica | [Vidi] | ||||||
Lista kazivača iz mesta: Topolnica
 Id | Ime | Prezime | Nadimak | Godište | Zanimanje | Selo | Oblast | Telefon |
| 29 | Goran | Petrović | dipl. pravnik | Topolnica | Porečka Reka | |||
| 187 | Trandafir | Jovanović | 1932 | Topolnica | Poreč | 0638423556 | |
| ||||||||
|
aa ăă bb țț čč ćć dd ḑḑ ğğ đđ ďď ee ff gg hh ii îî ĭĭ kk ll ļļ mm nn ńń oo pp rr ss şş śś tt ťť uu vv zz žž źź |
||||
 |
 |
|||
|
|
||||
 |
||||