Rezultat pretrage:

Br

Vlaški

Rumunski

Srpski

Gnezdo reči

Reč u umotvorinama

Mesto

Vidi

3504

albină ursaskă

bondar

бумбар

albină ursaskă [akc. albină ursaskă] (sint.) — (ent.) bumbar (Bombus terrestois) ◊ albină ursaskă ĭe guangă sîrbaćikă, ńagră, flokuasă, șî măĭ mare đi kît albina domńaskă — bumbar je divlja buba, crna, dlakava, i veća od domaće pčele ◊ albină ursaskă faśe kuĭb pi supt pomînt — bumbar pravi gnezdo pod zemljom ◊ albină ursaskă faśe fagurĭ ku mńare dulśe, ka șî albina domńaskă — bumbar pravi saće sa slatkim medom, kao i domaća pčela ◊ mńarĭa lu albina ursaskă a fuost mare dulśață a păkurarilor — med bumbara bio je velika čobanska poslastica ◊ albina ursaskă are ak ku kare muśkă ka vĭaspĭa, đi măĭ mulće uorĭ, da durĭarĭa ĭe măĭ tare đi kît alu albińiļi domńeșć — bumbar ima žaoku kojom ujeda kao osa, više puta, a bol je jači od ujeda domaćih pčela ◊ aku lu albină ursaskă nu ramîńe în muśkatură, șî ĭa dupa śe muśkă nu muare ka albina domńaskă — žaoka bumbara ne ostaje u ujedu, i on posle ujeda ne umire kao domaća pčela ◊ o kĭamă albină ursaskă kă mńarĭa iĭ măĭ đes a mînkat urșî, fînkă kuĭbu ļ-a fuost skund sapat supt pomînt — zove se medveđa pčela jer su njen med najčešće jeli medveti, pošto im je gnezdo bilo plitko ukopano pod zemljom ♦ sin. bumbarĭ [GPek] ◊ albina ursaskă are kuru galbin — bumbar ima žutu zadnjicu (Tanda) [Por.] ∞ albină

Jasikovo

196

albĭe

albie

корито

albĭe (mn. albĭe) [akc. albĭe] (i. ž.) — 1. belilo, korito za beljenje rublja ◊ albĭe sa kĭamă o karļiță lungă șî largă, skobită în tutuk đi ļiemn, în kare muĭeriļi spală, or albĭesk rufiļi — belilo se zove jedno dugačko i široko korito, izdubljeno u trupcu drveta, u kome žene peru, ili bele rublje 2. valov za pojenje stoke ◊ albĭe đi adapat vićiļi a fuost fakută ka șî albĭa muĭeriluor, numa măĭ lungă șî prinsă ku parĭ đi pomînt sî nu puată vićiļi s-o rastuarńe; în ĭa nu s-a spalat țuaļiļi — valov za pojenje stoke bio je napravljen isto kao i žensko belilo, samo je bio duži i bio je pričvršćen kočevima za zemlju da ne može stoka da ga prevrne; u njemu se nije prala odeća ◊ ĭ-a ḑîs șî adîpatuare đi viće, da șî valău — zvali su ga i pojilo za stoku, a i valov ♦ var. adîpatuarĭe ♦ sin. valîău, žgĭab [GPek] ♦ dij. sin. žgĭab [Kmp.] ∞ alb

Jasikovo

147

arag

hărag

рабош

arag (mn. araź) [akc. arag] (i. s.) — raboš ◊ aragu ĭe un bît, śopļit în patru mukĭe, pi kare ku kuțîtu sa skobĭesk sămńiļi kînd sa masură lapćiļi la baśiĭe — raboš je komad drveta, izdeljan četvrtasto, na kome se nožem urezuju znaci kad se meri mleko na bačiji [GPek] ♦ sin. rabuș [Por.]

Jasikovo

3992

arnaut

arnaut ?

арнаут

arnaut (mn. arnauț) [akc. arnaut] (i. m.) — (bot.) arnaut, vrsta kukuruza ◊ arnaut a fuost o fuarmă đe kukuruḑ gruos ku doaḑăś șî patru đi rîndurĭ đi buobe pi drugă — arnaut je bila vrsta debelolg kukuruza sa dvadeset i četiri reda zrna na klipu ◊ samînța đi arnaut a dus aĭ nuoștri voĭńiś đin Albaniĭa, kînd a trĭekut pista ĭa în rato-l đin tîń — seme arnauta doneli su naši vojnici iz Albanije, kada su je prešli u prvom svetskom ratu ◊ arnautu nu s-a prins la nuoĭ, șî lumĭa s-a lasat đi ĭel — arnaut se nije primio kod nas, i ljudi su ga napustili [Por.] ∞ Arnaut

Jasikovo

109

avramĭasă

avrămeasă

пролевак

avramĭasă [akc. avramĭasă] (i. ž.) — (bot.) prolevak, lekovita biljka iz porodice zevalica (Gratiola officinalis) [GPek]

(ver.) O ĭarbă kare n-o puaće gasî tot-nat; mirusă frumuos, șî uomu ĭuta aduarme đi miruosu iĭ; s-a puvestîașće kă dîă numa la Lokol Mik, în aritu lu Pĭatra Ńagră, la Isîkuva. — Travka koju ne može da nađe svako; miriše lepo, i njen miris brzo uspava čoveka; raste samo u Maloj Njivi u reonu Crnog Kamena, u selu Jasikovo. (Zapis: Durlić, 1987) [GPek]

Jasikovo

3468

bankă

bancă

банка (монета)

bankă (mn. bănś) [akc. bankă] (i. ž.) — (zast.) (mon.) banka, metalna moneta ◊ bankă ĭ-a ḑîs aĭ batrîń la un fĭeļ đi bań kare avut vrĭad ḑîaśe, doaḑăś șî triḑăś đi dinarĭ — bankom su stari zvali jednu vrstu novca koji je imao vrednost deset, dvadeset i trideset dinara ◊ la banu đi ḑaśe dinarĭ ĭ-a ḑîs o bankă, la-l đi doaḑăś ĭ-a ḑîs doă bănś, da la-l đi triḑăś ĭ-a ḑîs triĭ bănś — novčić od deset dinara zvali se jednom bankom, od dvadeset su zvali dve banke, a onog od trideset dinara, tri banke [GPek] ◊ o bankă a fuost ban tare, kî ĭa avut ḑăśe dinarĭ, da ḑîua đi sapat a fuost triĭ dinarĭ — jedna banka je bila jak novac, jer je vredela deset dinara, a dan kopanja bio je tri dinara (Rudna Glava) [Por.] ∞ ban

Jasikovo

786

bîrḑak

puiet

рибље младунче

bîrḑak (mn. bîrḑaś) [akc. bîrḑak] (i. m.) — (iht.) riblje mladunče, mala ribica ◊ în rîu nuostru puoț sî prinḑ numa bîrḑaś — u našoj reci možeš da loviš samo riblju mlađ [GPek]

Jasikovo

117

bîrḑauș

bârzeuș

убрзање

bîrḑauș (mn. bîrḑaușă) [akc. bîrḑauș] (i. m.) — ubrzanje neke radnje, najčešće u vezi sa vatrom ◊ aprinđe fuoku ku bîrḑaușu — potpaljuje vatru na brzinu [GPek] ♦ var. bîrzauș ◊ ațîțĭe fuoku să fĭarbă uala ku bîrzaușu — džara vatru da ubrza kuvanje lonca ♦ / < ? srb. brzo, „na brzaka” [Por.]

Jasikovo

3993

buĭba

îmbuiba

кркати

buĭba [akc. buĭba] (gl.) ● v. înbuĭba [GPek] ∞ înbuĭba

Jasikovo

3502

bumbarĭ

bondar

бумбар

bumbarĭ (mn. bumbarĭ) [akc. bumbarĭ] (i. m.) — (ent.) bumbar (Bombus terrestois) ◊ bumbarĭ ĭe o guangă flokuasă, ńagră, pistriță ku galbin — bumbar je dlakav insekt, crn, išaran žutim [GPek] ♦ dij. sin. albună ursaskă [Por.]

Jasikovo

2806

burćilă

burtilă

трбоња

burćilă (mn. burćiļe) [akc. burćilă] (i. ž.) — (anat.) (pej.) trbonja ◊ burćilă ĭe aăla kare ĭe ku burta mare, kare ĭe burtanuos — burčilo je onaj koji ima veliki stomak, koji je trbušast [GPek] ∞ burtă

Jasikovo

6296

țăńik

țănic

цедиљка

țăńik (mn. țăńiś) [akc. țăńik] (i. m.) — cediljka ◊ țăńik a fuost un parśel đi kîrpă pin kare sa străkurat śanușa — cediljka je bila parče platna kroz koje se cedila ceđ ♦ sin. strîkatuare [Por.]

Jasikovo

2113

dostorî

dostorî

довршити

dostorî (ĭuo dostorîăsk, ĭel dostorîașće) [akc. dostorî] (gl.) — dovršiti, dokrajčiti, dokusuriti, potpuno uništiti ◊ a śerkat sî storaskă guonźiļi ku otrauă, n-a putut, ama avut naruok mare k-a dat źeru, șî źeru ļa dostorît đi tuot — probao je da bube uništi otrovom, nije uspeo, ali je imao veliku sreću da udari mraz, pa ih je mraz dokrajčio ♦ / srb. do + vl. storî [GPek] ∞ storî

Jasikovo

1276

fifă

nai

панова фрула

fifă (mn. fife) [akc. fifă] (i. ž.) — 1. (muz.) fifa, panova frula ◊ kînd muĭerļi a kîntat-n fifă, ińima-n pĭept s-a topit đi milă — kada su žene svirale „fifu”, srce u grudima se topilo od miline [GPek] ◊ dî fifă s-a șćut șî-n Buļećin; aiśa fluĭerļi a fuost fakuće dîn kovragu alu duļeaće — za „fifu” se znalo i u Boljetinu; ovde su se frulice pravile od dulekove vreže (Boljetin) [Por.] 2. (bot.) biljka od koje su se pravile „fife” (Jasikovo) [GPek] ♦ dij. sin. buśińiș (Rudna Glava) [Por.]

(opis) Ĭastă o buĭađe, s-a kĭamă „fifă”, krĭașće pi marźîna traușî, unđe ĭe kam buźakuos, gruasă ĭe ka źeĭśtu; krĭașće vrun mĭetîr șî măĭ śeva, șî are źenunkĭ koļa-koļa. Pin mižluok ĭe țauă guală, da la źanunki-ĭa ĭe înfundată, astupată. Vara muĭerļi o taĭe, o uskă, ș-o skurćaḑă la źanunki-ĭa, să kapiće śinś, șapće or nuauă țăvuță kare au un kîpatîń înfundat, da-lalalt nu. Ļe skurtă să nu fiĭe tuot una đi lunź, numa lunźimĭa întra ĭaļe să krĭaskă kîći kîta, đi la măĭ skurta, pănă la măĭ lungă. Kîpatińo-l đeșkis ăl taĭe poćeșît, șî lukru ĭe gata: fifa ĭe sprimită đi kîntat. Țîăviļi nu-s ļegaće ku ńimika, numa muĭarĭa ļe țîńe-n mîń așa rînduiće, șî suflă-n ĭaļe. A măî skurtă are glas măĭ supțîre, da a măĭ lungă are glas măĭ adînk. A fuost în Vlauļa 1938. un daskîl, rumîn đin Žgobița, Vuoĭa Drobić; ĭel adunat fećamă șî kopilandri, ĭa-nbrakat în puort batrîńesk, ĭa-nvațat sî žuaśe žuok „batrîna pi piśuor”, a dus đi la Gorńana ńișći karabaș, și s-a dus ku iĭ în Biļigrad la vro takmićeńe. A luvat șă pi Marița lu Ćosa, kare a foust în Isîkuvă măĭ sprimită đi fifă, ș-în Biļigrad a fouost măĭ buń pista tuoț, a kîpatat, kum s-ar ḑîśa akuma „prva nagrada”.
—
Ima jedna biljka, zove se „fifa”, raste po obodu dvorišta, gde ima budžaka, debela je kao prst; raste oko metar i nešto, i ima člankove ovde-onde. Po sredini je šuplja cev, a kod onih članaka je zapušena, zatvorena. Žene je leti seku, suše, i krate je kod onih članaka, tako da dobiju pet, sedam ili devet cevčica čiji jedan kraj začepljen, a drugi nije. Krate ih da ne budu iste dužine, nego da dužina među njima postepeno raste, od najkraće, do najduže. Otvoreni kraj seče se koso, i posao je gotov: „fifa” je spremna za sviranje. Cevčice nisu vezane ničim, nego ih žena tako poređane, od najkraće do najveće, drži rukama i duva u njih. Najkraća ima najtanje, a najduža ima najdublji glas. Bio u Vlaolu 1938. jedan učitelj, Vlah iz Žagubice, Voja Drobić; on je okupio mladiće i devojke, obukao ih u starinsku nošnju, naučio ih da igraju kolo „batrna”, doveo iz Gornjana neke gajdaše, i otišao sa njima u Beograd, na neko takmičenje. Poveo je i Maricu Ćosinu, koja je u Jasikovu bila majstor za fife, i u Beogradu su bili najbolji, dobili su, kako bi se danas reklo, prvu nagradu.
(Kaz. Janko Blagojević, Zapis: Durlić, 15. VII 2012. Jasikovo) [GPek]

Jasikovo

1898

fluarĭa suariluĭ

floarea-soarelui

сунцокрет

fluarĭa suariluĭ [akc. fluarĭa suariluĭ] (sint.) — (bot.) suncokret (Helianthus annuus) ◊ rumîńi aĭ batrîń rar a pus fluarĭa suariluĭ; dakă a vi șî puso, a puso pi marźina luokuluĭ, ka un fĭeļ đi gard — stari Vlasi su retko sejali suncokret; ako su ga i sejali, sejali su ga po obodu njive, kao neku vrstu ograde ◊ samînțîļi alu fluarĭa suariluĭ ļ-a uskat, ļ-a fĭert șî ku ĭaļe s-a ļegat la luok unđe sa vi uśis — seme suncokreta se sušilo i kuvalo, i stavljalo kao oblog na ubijeno mesto [GPek] ∞ fluare

Jasikovo

1994

fofoluankă

fofoloancă

пичка

fofoluankă (mn. fofoluonś) [akc. fofoluankă] (i. ž.) — (zast.) (euf.) pička, pizda; vulva ◊ đi źaba ći kinuĭ, ĭ-a pazîașće fofoluanka iĭ bińe, n-o dă la ńima — uzalud se trudiš, ona čuva svoju pizdu dobro, ne daje je nikom ◊ muĭarĭa „fofoluankă” ĭe în alt fĭeļ „pizdoșćină”, kurvă — žena „fofolonka” je drugim rečima „pizdurina”, kurva ◊ l-aļi batrîńe muĭerĭ nu sa ḑîs „fofoluankă”, numa l-aļi măĭ ćińire — stare žene nisu nazivane „fofolonkama”, samo mlađe ♦ var. popoluankă [GPek] ◊ baĭețîlor, țîńețî-va bińe, ăći vińe o fofoluankă mare pista vuoĭ — momci, drž’te se dobro, ide na vas jedna dlakava pizdurina (Rudna Glava) [Por.] ∞ fofoluok

Jasikovo

1899

fomĭa

foma

гладовати

fomĭa (ĭuo fomĭeḑ, ĭel fomĭaḑă) [akc. fomĭa] (gl.) — (ret.) gladovati ◊ grĭeu a fuost puostu kînd a trăbuit fomĭa în vrĭamĭa đi kosît — težak je bio post kada je trebalo gladovati u vreme kosidbe ◊ n-a fomit tuot nat đi vrĭamĭa đi rat — nije gladovao svako za vreme rata [GPek] dij. sin. flomînḑî [Por.] ∞ fuame

Jasikovo

1937

Forfik

Forfic

Маказа

Forfik [akc. Forfik] (i. m.) — (antr.) Makaza, Makazica, nadimak ljudi koji su se bavili oštrenjem makaza ◊ Žarku Forfik a fuost poļikrit pintru kă avut kovaśiĭe, ș-ă a askuțît la saćiań fuarfiśiļi, śe ĭe kam lukru țîgańiesk — Žarko Forfika („makaza”) dobio je takav nadimak jer je imao kovačnicu i oštrio je seljacima makaze, što je pomalo ciganski posao ♦ var. Forfikă [GPek] ∞ fuarfikă

Jasikovo

1805

frekatuor

frecător

трљач

frekatuor (mn. frekatuorĭ) [akc. frekatuor] (i. m.) — 1. trljač, predmet kojim se trlja ◊ ĭară vrunđiva mi s-a pĭerdut frekatuorĭu, dakă no-l gasîăsk, o sî frĭek ku mîń-ļi guaļe păn’ ma ĭa draku — opet mi se negde zagubio trljač, ako ga ne nađem, trljaću golim rukama do me ne odnese đavo 2. (zast.) radnik na trljanju konoplje ◊ ĭerĭa lume sarakă, kare mĭerźa đi la kasă la kasă ku o blană, șî frĭeka la kîńipă, skoća samînța pănă nu sa murĭaḑă kîńipa; ļa ḑîs frekatuorĭ — behu siromašni ljudi, koji iđaše od kuće do kuće sa jednom daskom, i trljaše konoplju, odvajaše seme pre potapanja; zvali su ih „trljači” (Jasikovo) [GPek] ∞ freka

Jasikovo

3457

galbin

galben

дукат

galbin² (mn. galbiń) [akc. galbin] (i. m.) — (mon.) dukat ◊ galbinu a fuost ban skump, ku kapu lu Frańa Ĭosif — dukat je bio vredan novac, sa likom Franje Josifa ◊ kare avut mulț galbiń a purtat kapu-n trastă đi frika uoțîlor — ko je imao mnogo dukata, nosio je glavu u torbu u strahu od hajduka ♦ up. puol [GPek] ∞ ban

Jasikovo

3684

gîf

gâf

коританце

gîf (mn. gîfurĭ) (i. s.) — koritance ◊ gîf ĭe postaviță mikă đe ļemn, în kare s-a spalat mîńiļi înainća prînḑuluĭ — gif je malo drveno korito, u kome su se prale ruke pre jela ♦ sin. postaviță [GPek]

Jasikovo

2495

gîrliță

gârliţă

гушобоља

gîrliță (mn. gîrliț) [akc. gîrliță] (i. ž.) — (vet.) gušobolja, upala grla kod svinja ◊ gîrliță ĭe buală porśaskă — „grlica” je svinjska bolest ◊ puorku bolnau đi gîrliță nu manînkă, nu măĭ mĭarźe, kađe žuos, are fuok, suflă grĭeu, fîrfuanje, șî la urmă ļipsîașće — svinja obolela od „grlice” ne jede, ne kreće se, pada, ima temperaturu, teško diše, krklja, i na kraju lipše ◊ puorśi bolnavi s-a ļikuit ku o buĭađe adînsă, kare a kĭemato „buĭađe đi gîrliță” — bolesne svinje lečile su se posebnom travom, koja se zvala „trava za grlicu” [GPek] ∞ puork

Jasikovo

3998

gîržab

gârjob

грбав

gîržab (gîržabă) (mn. gîržabĭ, gîržabe) (prid.) — (med.) grbav ◊ gîržab ĭe uom kare đin vro buală ĭ-a krĭeskut șauă-n șîaļe, șî ĭel s-a-ngržobat într-o parće — grbav je čovek koji je od neke bolesti dobio grbu na leđima, pa se nakrivio na jednu stranu ♦ var. gîržobat, îngîržobat [GPek] ♦ dij. var. gîžab (Tanda) ♦ dij. sin. kokoșat (Rudna Glava) [Por.]

Jasikovo

4407

gostuoń

?

изјелица

gostuoń [akc. gostuoń] (i. m.) — (augm.) (iron.) izjelica, nezvani gost ◊ gostuońu ĭe uom kare vińe la nuntă ńikemat, numa sî manînśe șî sî bĭa — izjelica je čovek koji dolazi na svadbu nepozvan, samo da jede i da pije ♦ sin. ļingău [GPek] ∞ guost

Jasikovo

3464

gramńik

gramnic

брз

gramńik (gramńikă) (mn. gramńiś, gramńiśe) [akc. gramńik] (prid.) — brz, nagao, naprasan; iznenadan, neočekivan ◊ n-a ḑakut ńiś o ḑî, a murit gramńik — nije bolovao ni dan, umro je naprasno [GPek] ♦ up. grabiuluĭ [Por.] ∞ grabi

Jasikovo

4188

guguńață

gogoașă

крофна

guguńață (mn. guguńeț) [akc. guguńață] (i. m.) — (nutr.) krofna ◊ n-avut muma alta să ńi fakă đi fruștuk, numa ń-a pîržît ńișći guguńeț — nije imala majka šta drugo da nam spremi za doručak, nego nam je ispržila neke krofne ♦ var. guguńaće [GPek] ∞ guagă

Jasikovo

6254

imitra

altmintrelea

другачије

imitra [akc. imitra] (pril.) ● var. aĭmintrĭa

Jasikovo

2799

Isîkovĭan

Isâcovean ?

Јасиковљанин

Isîkovĭan (mn. Isîkovĭeń) [akc. Isîkovĭan] (i. m.) — Jasikovljanin, stanovnik sela Jasikovo u opštini Majdanpek ◊ m-am kunoskut ku un Isîkovĭan ćinîr pi vuoz đi Măĭdan — upoznao sam jednog mladog Jasikovljanina u vozu za Majdanpek ◊ Isîkovĭană — Jasikovljanka ◊ am nuoră Isîkovĭană — imam snajku Jasikovljanku ♦ var. inov. Ĭesîkovĭan [GPek] ∞ Isîkuva

Jasikovo

2798

Isîkuva

Isâcova ?

Јасиково

Isîkuva [akc. Isîkuva] (i. ž.) — (ojk.) Jasikovo, vlaško selo u oštini Majdanpek ◊ Isîkuva ĭe sat răsfirat — Jasikovo je raštrkano selo ◊ la popiso-l đi la urmă (în anu 2011), satu avut 582 đi inș, đin iĭ sîrbĭ 185, da rumîń 363, 34 đi inș n-a spus śe sînt — na zadnjem popisu (2011 godine) selo je imalo 582 stanovnika, 185 Srba i 363 Vlaha; 34 lica se nije izjasnilo šta su ◊ satu ĭe raspînćiku drumuluĭ đi la Măĭdan la Vlauļa, șî đi Lazńița în Omuoļ — selo je raskršće puteva od Majdanpeka za Vlaole, i Laznicu u Homolju ◊ numiļi satuluĭ ĭe srbĭesk, dat dupa ļiemn „ĭasika”, pu rumîńașće „pluop trămuratuorĭ” — ime sela je srpsko, dato prema drvetu „jasika”, na vlaškom „plop tremurator” ♦ var. inov. Ĭesîkova [GPek]

Jasikovo

3994

înbuĭba

îmbuiba

кркати

înbuĭba (ĭuo înbuĭbĭeḑ, ĭel înbuĭbĭaḑă) [akc. înbuĭba] (gl. p. ref.) — (iron) krkati, ždrati, prekomeрno jesтi i piti ◊ o ala flomînźuasă, sa înbuĭbĭaḑă ku mînkare șî bĭare pănă nu pokńașće — ala nezasita, nakrka se hranom i pićem dok ne pukne ◊ să no-l laș la masă, kă nu sa lasă đi mînkare pănă nu sa va înbuĭba ka puorku — da ga ne pustiš za sto, jer neće prestati da jede dok se ne bude naždrao kao svinja [GPek] ♦ sin. îndopa [Por.]

Jasikovo

3711

Ĭesîkova

Isâcova ?

Јасиково

Ĭesîkova [akc. Ĭesîkova] (i. ž.) ● v. Isîkuva [GPek] ∞ Isîkuva

Jasikovo

3710

Ĭesîkovĭan

Isâcovean ?

Јасиковљанин

Ĭesîkovĭan [akc. Ĭesîkovĭan] (i. m.) ● v. Isîkovĭan [GPek] ∞ Isîkuva

Jasikovo

3731

kapută

capută ?

торић

kapută (mn. kapuće) [akc. kapută] (i. ž.) — torić, manji tor ili obor za ovce ◊ kapută ĭe oborĭel înainća lu ușa strunźi, unđe s-adună uoiļi ș-așćată să vină la rînd đe muls — kaputa je mali obor ispred ulaza u tor, gde se skupljaju ovce i čekaju da dođu na red za mužu [GPek] ♦ sin. oborĭel [Por.] ∞ kap

Jasikovo

3450

karpin

carpen

граб

karpin (mn. karpiń) [akc. karpin] (i. m.) — (bot.) grab, crni grab (Carpinus betulus) ◊ karpin ĭe ļemn tare, bun đi fakut držăļe, alaturĭ kare au dĭelurĭ đi ļemn, șî tare bun ļiemn ĭe đi fakut fuoku — grab je jako drvo, dobro za izradu držalja i alata koji imaju drvene delove, i jako je dobro drvo za loženje vatre ♦ up. sfińak [GPek]

Jasikovo

3702

katușă

cătușă

клапуша

katușă (mn. katuș) [akc. katușă] (i. ž.) — klapuša, držač jarma ◊ katușa ĭe un parśel đi fĭer înstrînbat, prins đi vîru lu proțapu karuluĭ or alu tînžală, kare țîńe źugu — klapuša je iskrivljeni komad metala, pričvršćen za vrh kolske rude ili potegljice, koji drži jaram [GPek] ◊ katușa đe bîtrîńață a fuost fakută đi ļiemn, șî prinsă đe proțap k-o tăńikĭauă đi fĭer — starinska klapuša bila je izrađena od drveta, i pričvršćena za rudu metalnim prstenom (Tanda) ◊ abĭa sa țîńe minće kă vrodată în luok đi katușă a fuost o gužbă đi kurpiń, or đi ćiĭ — jedva se pamti da je nekad, umesto klapuše, bila gužva od lijana ili like (Rudna Glava) ♦ up. tînžală, źug [Por.] ∞ kar

Jasikovo

4006

kăpiĭa

căpia

брљавити

kăpiĭa (ĭuo ma kăpiĭeḑ, ĭel sa kăpiĭaḑă) [akc. kăpiĭa] (gl. p. ref.) — (vet.) (o ovcama) brljaviti, pobrljaviti, oboleti od brlja ◊ kîća uoĭ la baśiĭe a kăpiĭat ĭuta, ama n-a fost mărveńak apruape, șî uoĭļi a ļipsît — nekoliko ovaca je na bačiji brzo pobrljalo, ali veterenira nije bilo u okolini, pa su ovce lipsale [GPek]

Jasikovo

4004

kăpiĭală

căpială

брљ

kăpiĭală (mn. kăpiĭeļ) [akc. kăpiĭală] (i. ž.) — (vet.) brlj, brljavost, ovčja bolest (Cenuroza, Vertigo) ◊ uaĭa bolnauă đe kăpiĭală uđașće đe kîrd, pașće sîngură șî đes sa suśașće în luok — ovca obolela od brlja zaostaje za stadom, pase sama i često se okreće u mestu ◊ aĭ batrîń uaĭa kăpiĭată a taĭat ku briśu la kap, șî ĭ-a skuos đin kriĭir vro guangă, gaura a uns ku său ș-a-nkiso ku katran — stari su brljivim ovcama otvarali lobanju brijačem, iz mozga vadili neku bubu, ranu mazali lojem i zatvarali je katranom ♦ var. kăpiĭatură [GPek] ♦ dij. var. kîpiĭatură [Por.] ∞ kăpiĭa

(opis)
KUM A ĻIKIUT AĬ BATRÎŃ UOĬĻI ĐE KĂPIĬATURĂ?

Uaĭa kăpiĭată s-a kunoskut kă a uđit đe kîrd, a paskut sîngură, șî đes s-a suśit în luok, ka kînd śeva o țîńe đe kap. Muoșî atunśa a prinso, a katat luok muaļe la truakă, đi parća-ĭa în kare uaĭa s-nvîrćit măĭ mult, loko-la la tuns đe lînă, șă ku briśu a fakut gaură pi-ńel, ș-a skobit pănă đin kapu uoĭi n-a skuos vro guangă ... Taĭatura-ĭa a mînžîto ku său, ș-astupato ku katran. Dupa kîta vrĭame, la uaĭe a trekuit.
—
KAKO SU STARI LEČILI OVCE OD BRLJA?

Ovca obolela od brlja poznavala se po tome što je kasnila za stadom, što je pasla sama i često se okretala u mestu, kao da je nešto držalo za glavu. Starci su je tada hvatali, tražili meko mesto na lobanji sa one strane na koju se ovca najviše okretala, to mesto su šišali od vune i brijačem kroz njega pravili otvor, kroz koji su čeprkali dok nisu iz ovčje glave izvukli nekakvu bubu ... Ranu su mazali lojem, a otvor zatvarali katranom. Posle nekog vremena, ovca je ozdravila. (Kaz. Janko Blagojević, r. 1934, Jasikovo, zapis: Durlić, 30. XI 2016.) [GPek]

Jasikovo

3574

kăpriĭață

căprăriște

козарица

kăpriĭață (mn. kăpriĭeț) [akc. kăpriĭață] (i. ž.) — kozarica, kozarnik ◊ kăpriĭață ĭe koćeț, adîns fakut lînga strungă, în kare să bășkuĭe kapriļi đin stînă uoilor — kozarica je ograda, posebno podignuta kraj tora, u koju se odvajaju koze iz ovčjeg stada ◊ kapriļi sa-nkid în kăpriĭață kî bat uoiļi, ļi-npung ku kuarńiļi, ļi muśkă đi urĭekĭ, șî uoĭļi nu puot în paśe mînka đi ĭaļe — koze se odvajaju u kozarnik jer biju ovce, bodu ih rogovima, ujedaju za uši, i ovce ne mogu na miru jesti od njih [GPek] ♦ dij. var. kîpriĭață (Rudna Glava) ◊ uoĭļi s-a puot țîńa șă supt plășć kă au lînă, da kapriļi n-au șă đ-aĭa ĭe kîpriĭața înkisă ka toblarĭu — ovce se mogu držati pod sklonom jer imaju vunu a koze nemaju, pa se zato kozarnik gradi zatvoren kao tor (Topolnica) [Por.] ∞ kapră

Jasikovo

3691

kăśular

căciular

капаџија

kăśular (mn. kăśularĭ) [akc. kăśular] (i. m.) — (zast.) kapadžija ◊ kăśular ĭe uom kare faśe șă vinđe la kaśuļ — kapadžija je čovek koji izrađuje i prodaje kape [GPek] ∞ kaśulă

Jasikovo

3110

kîńipă

cânepa

конопља

kîńipă (mn. kîńipĭ) [akc. kîńipă] (i. ž.) — (bot.) konoplja (Cannabis) ◊ kîńipa ĭe buĭađe kare mult s-a sîmanat, kă đin ĭa a fuost mare dobîndă la țăsatură — konoplja je biljka koja se mnogo sejala, jer od nje bilo velike koristi u tkanju [GPek] ◊ kînd sa kuaśe, kîńipa sa žumuaļe, pî sa bagă în topilă sî sa murĭaḑă — kada sazri, konoplja se čupa i na topilu potapa u vodi ♦ up. in [Por.]

(opis) Kîńipa măĭ întîń sa murĭaḑă, pă dupa śe sa uskă, sa baće-n proțap, pî sa traźe pin drîgļiaće; aśi sa faśe fuĭuor, kare-l țîń în mînă, da-n đințî lu drîgļiaće ramîn zgrĭabińiļi, đin kare sa fak pîăturĭ. — Konoplja se najpre kiseli u vodi, pa se posle sušenja provlači kroz greben; tu se dobija povesmo, koju držiš u ruci, a u zupcima grebena ostaje kučina, od koje se prave ponjave. (Kaz. Janko Blagojević, Jasikovo, zapis: Durlić) [GPek]

VORBARĬU AĻIES ALU KÎŃIPĂ
Izabrani rečnik konoplje

◊ aldan — letnja konoplja
◊ drîgļiaće — greben
◊ fuĭuor — povesmo
◊ kîlț — kučina
◊ kîńepișće — konopljište
◊ mura (murĭaḑă) — potopiti; kiseliti
◊ nabuoĭńik — prakljača, nabojnik ?
◊ pazdărĭ — pozder
◊ proțap — trlica ?
◊ stupă — smotuljak povesma?
◊ topilă — topilo
◊ zgrĭabîn — paškulj (sursa: JakšaDinić, s. 561), grebenac

Jasikovo

3585

koćeț

coteţ

котац

koćeț (mn. koćață) [akc. koćeț] (i. s.) — kotac, ograđeno mesto za manje domaće životinje ◊ koćeț đi mńiĭ s-a fakut în kuotu koļibi, șî oĭari đi vrĭamĭa ĭerńi a trait la un luok ku mńiĭi — kotac za jagnjad pravio se u kutku kolibe, i ovčari su u vreme zime živeli zajedno sa jagnjićima ◊ koćeț s-a fakut șî-n strungă, șî-ńel a bagat mńiĭi kînd ĭ-a bășkuit đi uoĭ mulgatuare — kotac se pravio i u toru, i u njega su terali jagnjad kad su je odvajali od muznih ovaca [GPek] ◊ koćeț đi mńiĭ — kotac za jagnjad [Por.] ∞ kuot

Jasikovo

4227

kokaĭe

cocaie

кокаја

kokaĭe (mn. kokăĭ) (i. ž.) — kokaja, velika kuka za držanje kotla na vatri ◊ kokaĭa ĭe o krĭangă țapînă ku o kukă đ-o parće — kokaja je jaka grana sa kukom na strani ◊ kokaĭe fak păkurari la munće kînd trăbe să fĭarbă koļașă — kokaju prave čobani u planini kad treba da skuvaju kačamak ◊ păkurari la munće îngruapă kokaĭa în pomînt șî lîngă ĭa fak fuok — čobani u planini ukopavaju kokaju u zemlju i kraj nje lože vatru ◊ pi kokaĭe sa atîrnă kaldarĭa đi fakut koļașă — na kokaju se kači kotao za spremanje kačamaka ◊ kokaĭa fak păkurari la munće kînd sînt ku uoĭļi đepartaț đe baśiĭe, șî fak đi mînkare unđe-ĭ prinđe vĭasta — kokaju izrađuju pastiri u planini kad su sa stokom udaljeni od bačije pa spremaju hranu gde se zateknu ◊ pi kokaĭe a fakut koļașa șî uoțî, kare a fuźit în padure đi vrĭamĭa đi turś or alu bugarĭ — na kokaji su pravili kačamak i hajduci, koji su se odmetnuli u šumu u vreme Turaka ili Bugara ♦ / (augm.) < kukă [Por.] ∞ kukă

Jasikovo

3997

korńet

cornet

остењак

korńet (mn. korńeturĭ) [akc. korńet] (i. s.) — (geogr.) ostenjak, kamena golet oštrog vrha ◊ korńet ĭe vîr askuțît pi kļanțu kîrși — ostenjak je oštri vrh na steni krša ◊ pi korńeće nu dau kuorńi, korńetu ĭe đarîndu golaĭe petruasă, fara ļiamńe, kîrșîĭe guală — na ostenjacima ne raste drenje, ostenjak je svuda goli kamenjar, bez rastinja, goli krš ♦ up. kļanț [GPek] ∞ kuorn

Jasikovo

3621

krîstaș

scârtaș

черенац

krîstaș [akc. krîstaș] (i. m.) ● v. skîrtaș [GPek]

Jasikovo

3685

krop

crop

кроп

krop (mn. kropurĭ) [akc. krop] (i. s.) — (zast.) krop, vrela voda ◊ krop ĭe vuorbă batrînă, așa s-a kĭemat apa fĭartă, ku kare s-a ļimpeḑît vasurļi or țuaļiļi — krop je stara reč, tako se zvala vrela voda kojom su se ispirali sudovi ili odeća [GPek] ♦ dij. var. klop (Češljeva Bara) [Bran.]

Jasikovo

3686

kropîĭa

cropia ?

испирати

kropîĭa (ĭuo kropîĭ, ĭel kropîĭe) [akc. kropîĭa] (gl. p. ref.) — (zast.) ispirati, kropiti ◊ sa kropîĭe vasurļi or țuaļiļi, fiva ku apă fĭartă, fiva ku apă rîaśe, totuna — ispiraju se sudovi ili odeća, bilo vrelom, bilo hladnom vodom, svejedno ♦ var. kropiĭa ◊ s-a dus la rîu să kropiĭaskă rufiļi — otišli su na reku da ispiraju rublje [GPek] ∞ krop

Jasikovo

3467

ļiu

leu

леј

ļiu (mn. ļiĭ) [akc. ļiu] (i. m.) — (mon.) lej ◊ ļiĭ sînt bań duș đin Rumîńiĭe, ama, pin povĭeșćiļi lu aĭ batrîń, ku iĭ s-a kumparat ș-aiśa, în Sîrbiĭe — leji su novci doneti iz Vlaške, ali, prema pričanju starih, sa njima se trgovalo i ovde, u Srbiji ◊ un ļiu avut doaḑăś đi parîaļe — jedan lej je imao dvadeset para [GPek] ♦ dij. var. ļau (Bran.) ∞ ban

Vezi măi mult/Vidi više: ļau

Jasikovo

3700

ļеșîĭе

leșie

цеђ

ļеșîĭе (mn. ļеșîĭ) [akc. ļеșîĭе] (i. ž.) — ceđ ◊ ļеșîĭa ĭe śanușă, străkurată pin țăńik đi sak, șî topită în apă fĭartă — ceđ je pepeo, proceđen kroz cedilo od tkanine, i potopljen u vrelu vodu ◊ ku ļeșîĭa s-a spalat vasurļi, rufiļi șî lumĭa, pănă nu s-a izaflat sapunu — ceđom su se prali sudovi, rublje i ljudi, dok se nije otkrio sapun [GPek]

Jasikovo

5641

mîńekarĭ

mânecar

горњак ?

mîńekarĭ (mn. =) [akc. mîńikarĭ] (i. s.) — gornjak ? ◊ mîńekarĭ ĭe țuală skurtă muĭerĭaskă ku mîńiś lunź, făra guļir, śe sa-nkĭaptură la pĭept — gornjak je kratak ženski haljetak sa dugim rukavima bez kragne, koji se zakopčava na grudima ◊ mîńikarĭu sa faśe đe pînḑă đe kîńipă, kă sa puartă kînd ĭe frig pista kimĭașă da supt băĭbarak — gornjak se izrađuje od konoplje, jer se nosi kad je hladno preko košulje, a ispod prsluka ♦ var. mîńekarĭ ♦ sin. bluză, rĭeklă [Por.] ♦ dij. var. mîńiśarĭ (Lubnica) [Crn.] ∞ țuală

Jasikovo

4104

Munț-aĭ albĭ

Carpaţi

Карпати

Munț-aĭ albĭ [akc. Munț-aĭ albĭ] (i. m.) — (top.) Karpati; Bele planine ◊ moș-aĭ batrîń sa uĭta đe la vîru Vîrtăś-aĭ marĭ kîtra Rumîńiĭe, șî spuńa kă vîrurļi supt zapadă kare s-a vaḑut pin sańin, sînt Munț-aĭ albĭ, lu kare sîrbi ĭ-a ḑîs „Karpaț” — starci su gedali sa vrha Velikog vrteča prema Rumuniji, i govorili da vrhovi koji se bele pod snegom u daljini, jesu Bele planine, koje Srbi zovu Karpati [GPek] ◊ pi Karpaț aĭ batrîń ĭ-a kĭemat Munț-aĭ albĭ kă đe la Vizak ĭ-a vaḑut supt zapadă — Karpate su stari zvali Bele planine jer su ih sa Vizaka viđali pod snegom (Tanda) ♦ dij. sin. Munț-aĭ karunț (Rudna Glava) [Por.] ∞ munće

Jasikovo

3689

oćitul

dascăl

учитељ

oćitul [akc. oćitul] (i. m.) ● v. daskîl [GPek] ∞ șkuală

Jasikovo

3690

oćituluaĭkă

dăscăliță

учитељица

oćituluaĭkă [akc. oćituluaĭkă] (i. ž.) ● v. dîskaļiță [GPek] ∞ șkuală

Jasikovo

2882

pașćauă

pască

ускршња причест

pașćauă (mn. pașćiaļe) [akc. pașćauă] (i. ž.) — (rel.) 1. uskršnja pričest ◊ pașćaua ĭe mistakatură đi urḑîkă, uou fĭert, fluare đi kuorn, pîńe șî vin, fakută într-un par — uskršnja pričest je mešavina koprive, kuvanog jajeta, drenovog cveta, hleba i vina, spravljena u jednoj čaši ◊ pașćaua sa ĭa đi triĭ uorĭ pi gļiĭe, pusă đinuntru dupa pragu kășî — uskršnja pričest uzima se tri puta, na busenu trave stavljenog sa unutrašnje strane kučnog praga ◊ faś kruśe, ĭaĭ pașćaua ku ļingura șă ći-ntuorś pi gļiĭa-ĭa đi la đirĭapta la stînga; așa faś đi triĭ uorĭ — prekrstiš se, uzmeš uskršnju pričest kašikom i okreneš se na busenu s leva udesna; tako učiniš tri puta ◊ kînd ĭaĭ pașćaua șă ći-ntuorś a triļa uorĭ, sărĭ đi pi gļiĭe pista prag kît puoț măĭ mult, să-ț mĭargă tuot înainće — kad uzmeš uskršnju pričest i okreneš se treći put, skočiš sa busena preko praga koliko možeš više, da ti sve ide u napredak 2. uskršnji kolač ◊ pașćaua sa plumađiașće sîmbîta, înainća lu Pașć — uskršnji kolač se mesi u subotu pre Uskrsa ◊ pașćaua are śerk, pi kolak ĭe pusă kruśa ku un uou fîrbuit în tuot kîmpu, da-n mižluok ĭe pus un uou pruaspîd — uskršnji kolač ima obruč, na kolaču je krst sa po jedim ofarbanim jajetom u svakom polju, i jednim sirovim jajetom u sredini ◊ pașćaua în ḑîua Pașćuluĭ sa dă đi pomană la Ḑîna lu Pașć, la Dumńeḑîu, la Maĭka Prĭastîśe șî la Isukrst — uskršnji kolač se na dan Uskrsa namenjuje Boginji Uskrsa, Gospodu Bogu, Majci Prečistoj i Isusu Hristu ◊ pașćaua sa manînkă a triĭļa ḑî dupa Pașć, kînd sa dă kîta đin ĭel șî la viće — uskršnji kolač jede se treći dan po Uskrsu, kada se od njega malo nakrmi i stoci [Por.] ∞ Pașć

Jasikovo

23

pîtpalak

pitpalac

препелица

pîtpalak¹ (mn. pîtpalaś) [akc. pîtpalak] (i. m.) — (ornit.) (onomat.) prepelica (Coturnix communis) ◊ pîtpalaku fuźe pin ļivađe, n-o-l prinḑ fara pușkă — prepelica beži po livadi, ne možeš je uloviti bez puške [GPek] ◊ pîtpalaku ĭe o pasîrĭe mikă, sa kuĭbarĭaḑă prăn ļiveḑ — prepelica je mala ptica, gnezdi se po livadama (Boljetin) ◊ đemult s-a adunat uauļi lu pîtpalak, a fuost ļak đi ńiskaĭ buaļe kopilarĭeșć — nekad su se skupljala prepeličina jaja, bila su lek za neke dečje bolesti (Tanda) ♦ sin. potrńiśe [Por.] ♦ dij. var. piptălakă (Mala Kamenica) [Dun.]

Lingvistički atlas
Vidi/vĭeḑ/vezi: potrńiśe

Jasikovo

2800

pluop trămuratuorĭ

plop tremurător

јасика

pluop trămuratuorĭ (mn. pluopĭ trămuratuorĭ) [akc. pluop trămuratuorĭ] (sint.) — (bot.) jasika (Populus tremula) ◊ pluop trămuratuorĭ ĭe un fĭeļ đi pluop, la kare frunḑa trămură șî la vîntol măĭ slab — jasika je vrsta topole kojoj lišće treperi i na najmanjem vetru ♦ up. Isîkuva [GPek] ∞ pluop

Jasikovo

3857

ponou

polen

полен

ponou¹ (mn. ponoave) [akc. ponou] (i. s.) — (bot.) (zast.) polen ◊ ponou ĭe pulbur galbin kare-l fak fluoriļi primovara, da albińiļi ăl adună đi mńare — polen je žuti prah koji prave cvetovi u proleće, a pčele ga sakupljaju za med [Por.]

Jasikovo

4229

ponou

ponov

берићет

ponou² (mn. ponoave) [akc. ponou] (i. s.) — (agr.) (zast.) berićet, rod; prinos; prihod; korist ◊ anu a fuost săkuos, șî a dat slab ponou — godina je bila sušna, i dala je slab rod ◊ lukru fara ponou — rad bez koristi ♦ sin. birekĭet [GPek]

Jasikovo

3485

ruabă

roabă

колица

ruabă¹ (mn. ruabe) [akc. ruabă] (i. ž.) — (tehn.) kolica ◊ ruabă ĭe karuț đi ļemn ku o ruată mikă đinainće, ku kotur mik la mižluok, șî ku doĭ kraś la urmă, kare iĭ țîń in mîń kînd trăbe să-npinź ruaba — drvena kolica su kolica sa jednim točkom spreda, sa malim sandukom na sredini, i sa dve drške pozadi, koje držiš rukama kada guraš kolica ◊ ku ruaba a dus ĭarbă đi puorś, a karat tuor pi luok, ș-a dus alt tovar kare a fuost grĭeu đi dus în șîaļe — kolicima se vozila trava za svinje, razvozilo se đubre po njivi, i vozio se drugi teret koji je bio težak da se nosi na leđima ♦ sin. (inov.) karuță [GPek] ◊ ruaba đi ļiemn a fuost grĭa șî ĭa, da șî lukru kare s-a lukrat ku ĭa, kă ruata ĭ-a fuost pusă đipartat înainće, șî tuota greotaća a kaḑut pi pućarĭa uomuluĭ — drvena kolica bila su sama teška, kao i posao koji se sa njima radio, jer je točak bio stavljen daleko napred, pa je sav teret padao na snagu čoveka (Rudna Glava) ♦ var. roabă [Por.]

Jasikovo

4635

sfiĭală

sfială

устручавање

sfiĭală (mn. sfiĭaļe) (i. ž.) — (zast.) ustručavanje, stidljivost; sumnja ◊ babiļi a puvestît kă la-ĭ muorț ĭe mare sfiĭală să primĭaskă pomana kînd ļ-o dă vro insă kare nu ĭe đin ńemeńa lor apruape — babe su pričale da je kod mrtvih veliko ustručavanje da prime pomanu kad im je namenjuju osobe koje nisu iz bliskog srodstva [GPek] ∞ sfiĭi

Jasikovo

4634

sfiĭi

sfii

устручавати се

sfiĭi (ĭuo ma sfiĭĭesk, ĭel sa sfiĭĭașće) [akc. sfiĭi] (gl. ref.) — (folk.) ustručavati se, snebivati se ◊ kînd muĭarĭa kare puartă rîndu nuĭe đin ńam apruape ku al muort, ĭa kînd iĭ nîmeńașće pomana sa ruagă đe ĭel „s-o primĭaskă, să nu sa sfiĭaskă” pintru śe o dă însă strină — kad žena koja vodi obred nije blizak rod sa pokojnikom, ona ga pri namenjivanju pomane moli da je „primi, da se ne ustručava” što je namenjuje nesrodnik [GPek]

Jasikovo

4636

sfiĭuos

sfios

стидљив

sfiĭuos (sfiĭuasă) (mn. sfiĭuoș, sfiĭuasă) [akc. sfiĭuos] (prid.) — (zast.) stidljiv, sramežljiv ◊ đi mikă a-nvațato să fiĭe sfiĭuasă întra lume ńikunoskută, sî sa uĭće-n pomînt, sî takă, să nu sa rîdă — od malih nogu su je učili da bude stidljiva među nepoznatim ljudima, da gleda u zemlju, da ćuti, da se ne smeje [GPek] ∞ sfiĭi

Jasikovo

4553

sîbarît

soborât

килав

sîbarît (sîbarîtă) (mn. sîbarîț, sîbarîće) [akc. sîbarît] (prid.) — (med.) kilav ◊ đe uom lu kare mațîļi đen burtă kad în kuaĭe, sa ḑîśe kî ĭe sîbarît, kă are kilă — za muškarca kome se creva iz trbuha spuštaju u muda, kaže se da je kilav, da ima kilu [Por.]

Jasikovo

4452

skobituare

scobitoare

чачкалица

skobituare (mn. skobituorĭ) [akc. skobituare] (i. ž.) — čačkalica ◊ skobituarĭa a fuost fakută đin bîćiśel supțîrĭe đi ļemn uskat, a fuost skurtă șă askuțîtă la un kap — čačkalica je bila napravljena od tankog štapića suvog drveta, bila je kratka i zašiljena na jednom kraju ◊ ku skobituarĭa s-a skobit đințî dupa mînkare — sa čačkalicom su se čačkali zubi posle jela ◊ tot nat în kasă avut skobituarĭa luĭ — svako je u kući imao svoju čačkalicu ◊ skobituariļi s-a țînut înțapaće într-un kĭes, atîrnat la kamin, lînga aragu đi mîsurat lapćiļi — čačkalice su se držale ubodene u kesu, okačenu kod kamina, pored raboša za merenje mleka ♦ var. skoabiță (Tanda)[Por.] ∞ skuabă

Jasikovo

2179

skradă

scradă

длакави шаш

skradă (mn. skrădurĭ) [akc. skradă] (i. ž.) — (bot.) dlakavi šaš (Carex pilosa) ◊ skradă ĭe ĭarbă kare dîă pintra pĭetre pi kîrșĭe șî pin padure la munće, ș-akolo unđe ĭastă skradă sa mînă uoĭļi la pașuńe — dlakavi šaš je trava koja raste između kamenova po kršu i po šumi u planini, i tamo gde ona raste teraju se ovce na pašu [GPek] ♦ dij. sin. ĭarbă foĭuasă (Rudna Glava, Tanda) [Por.] ∞ ĭarbă

Jasikovo

4747

stîngaśe

mamită

левакиња

stîngaśe (mn. stîngăś) [akc. stîngaśe] (i. ž.) — (vet.) levakinja, ovca obolela od upale vimena, mastitisa ◊ stîngaśe ĭe uaĭa kare a perdut o țîță ku lapće — levakinja je ovca koja je izgubila mleko na jednom vimenu ♦ up. stîngaśit [GPek] ∞ stîng

Jasikovo

4437

stîrńak

miriște ?

стрњак

stîrńak (mn. stîrńeś) [akc. stîrńak] (i. m.) — (geog.) strnjak; kamenjar ◊ stîrńaku ĭe luok petruos ku kļanțurĭ șî padure, fara luokurĭ — strnjak je kamenjar sa ostenjacima i šumom, bez njiva ◊ la nuoĭ ĭastă mulće stîrńaśe ku nume — kod nas ima mnogo strnjaka kao zvanih mesta [Gpek] ◊ stîrńak ĭe petriș ĭarbuos, luok ńemuśituorĭ, bun numa đe kapre — strnjak je kamenjar zaraso u travu, neobradivo mesto, dobro samo za koze (Tanda) [Por.]

Jasikovo

1837

stragĭață

străgheaţă

подливено млеко

stragĭață (mn. stragĭeț) [akc. stragĭață] (i. ž.) — 1. (nutr.) podliveno, podsireno mleko ◊ stragĭața ĭe lapćiļi în kare ĭe pus kĭagu, șî trîabe sî sa strîngă sî sa fakă kaș — „stragjaca” je mleko u koje je stavljena maja, i koje treba da se stegne da bi se dobila kaša [GPek] ◊ stragĭața ĭe lapćiļi kînd s-apukă sî să-nkĭaźe — „stragjaca” je mleko kad počne da se siri (Luka) ◊ șî la nuoĭ ĭe stragĭață tot aĭa, lapćiļi-nkĭegat — i kod nas je „stragjaca” isto, podliveno mleko (Krivelj) [Crn.] 2. (med.) lek za oči ◊ stragĭața a fuost ļak đi uokĭ — podliveno mleko korisitlo se kao lek za oči (Blizna) 3. kaša sapuna ◊ kînd s-a fĭert sapunu, la fundu kaldări a ramas śir, la kĭmat stragĭață, ku ĭel s-a spalat pănă nu sa do slait sapunu tuot — kad se kuvao sapun, na dnu bakrača ostajala je kaša, zvala se stragjaca, njome se pralo dok se ne bi stego sav sapun (Tanda) [Por.]

(opis) Stragĭață ĭe lapćiļi înkĭegat, kînd lapćiļi sa-nkĭagă, stragĭața sa străkură pin străkatuare, șî sa faśe kaș, kare ăl atîrń sî sa străkure đi ḑîăr, șî đin ĭel pĭe urmă taĭ faļiĭe đi brînḑă, kare ļi puń în śubăr. — „Stragjaca” je podliveno mleko, kad se siri mleko, „stragjaca” se cedi kroz cediljku i dobije se kaša, koju okačiš da se iscedi surutka, i koju posle isečeš na kriške i dobiješ sir koji staviš u čabar. (Kaz. Janko Blagojević, zapis: Durlić, Jasikovo, 20. I 2013). [GPek]

Jasikovo

3737

strașlă

sperietoare

страшило

strașlă [akc. strașlă] (i. ž.) ● v. strașură [GPek]

Jasikovo

3575

strungă

strungă

тор

strungă (mn. strunź) [akc. strungă] (i. ž.) — tor, obor za stoku; struga ◊ strungă ĭe gard đi vurgiń, în kare sa-nkid uoiļi — tor je ograda od greda, u koju se zatvaraju ovce ◊ strunga are kapută, unđe s-adună uoiļi pănă nu tună-n strungă, ușă kare sa măĭ kĭamă șî mulgatuare, gard ku źamińe đi krușăță đi sare, șî plastă, supt kare uoiļi ḑak — tor ima oborče, gde se skupljaju ovce pre ulaska u tor, vratnice koje se zovu još i muznica, ogradu sa račkama za krupice soli, i sklon pod kojim ovce planduju [GPek]

Jasikovo

3106

stružńiță

strujniţă

стругара

stružńiță (mn. stružńiț) [akc. stružńiță] (i. ž.) — (zast.) (teh.) strugara ◊ stružńița a fuost firiz mare, kare pista dolap șî kurao l-a mînat apa đi pi ĭarugă — strugara je bila velika testera koju je preko dolapa i kaiša pokretala voda sa jaruge [GPek] ♦ up. firizană

Jasikovo

3482

śerkănat

cercănat

обељен

śerkănat (śerkănată) (mn. śerkănaț, śerkănaće) [akc. śerkănat] (prid.) — obeljen; u vidu obruča obeljena kora na stablu drveta ◊ ļemn śerkănat a fuost ļemn gruos șî nalt, aļes đi trînćit, kuĭ ku sakurĭa ĭ-a kurațat o kurauă đi kuažă đi pi tutuk, la o držală đi sakure đi la pomînt — obeljeno drvo je bilo debelo i visoko stablo, određeno za obaranje, kome je sekirom oguljen pojas kore sa debla, na jedno držalje sekire od zemlje ◊ ļemnu s-a śerkănat în padure kare a trăbuit tîrsîtă, đi sî sa đeșkidă kîmpiĭe đi luok or đi pašćiuńe — drvo se belilo u šumi koja je trebalo da se otrsi, da bi se otvorilo polje za njivu ili pašnjak [GPek] ∞ śerk

Jasikovo

4101

śerui

cerui

увоштити

śerui (ĭuo śeruĭ, ĭel śeruĭașće) [akc. śerui] (gl. p.) — (tehn.) uvoštiti ◊ sa śeruĭașće śeva kînd sa traźe pin śară topită — uvoštava se nešto kad se provlači kroz istopljeni vosak ◊ spatarĭu ku ață śeruită a ļegat đințî la spată đi razbuoĭ — brdar je uvoštenim koncem vezivao zupce na brdu razboja [GPek] ◊ Mila Pļeșî dîn Lazńița ĭe rumîna dăntîń kare a-nśeput să fakă lumanărļi raĭuluĭ ku ață śeruită — Mila Pavlović iz Laznice je prva Vlajna koja je počela da radi rajske sveće od uvoštenog konca (Laznica) [Hom.] ∞ śară

Jasikovo

3459

taļir

taler

талир

taļir (mn. taļirĭ) [akc. taļir] (i. m.) — (mon.) talir ◊ taļiru a fuost ban đi arźint, ku kapu lu Mariĭa Tereziĭa pi față — talir je bio srebrni novac sa likom Marije Terezije na aversu ◊ kare avut fĭaće marĭ, adunat taļirĭ șî ļ-a dat să-ĭ puarće la gît pi salbă kînd a ĭeșît în sat pi la vro visaļiĭe — ko je imao ćerke udavače, skupljao je talire i davao im da ih nose na niski oko vrata kada su izlazile u selo na neku svetkovinu [GPek] ∞ ban

Jasikovo

1554

traĭan

troian

траг

traĭan (mn. traĭań) [akc. traĭan] (i. m.) — trag ◊ traĭanu ĭe urma kare ramîńe dupa śeva śe trĭaśe pin fîn ńikosît, or pin grîu — trajan je trag koji ostaje iza nečega što prođe kroz nekošenu travu, ili žito ◊ traĭan ĭe urma dupa ruoț đi kar, kînd ĭe pomîntu muaļe — trajan je trag u mekoj zemlji iza kolskih točkova ♦ sin. povuoĭ (Jasikovo) [GPek] ♦ dij. var. troĭan (Osnić) [Crn.] ◊ în Porĭeśa asta vuorbă nuĭe kunoskută; aiśa urma pin fîn or pin grîu sa kĭamă povuoĭ — u Poreču ova reč nije poznata; ovde se trag u travi ili žitu zove povoj (Rudna Glava, Tanda) [Por.]

Jasikovo

3576

turmă

turmă

стадо

turmă (mn. turme) [akc. turmă] (i. ž.) — (zast.) stado, krdo, buljuk ◊ uńi đin aĭnuoștri aĭ batrîń, a veńit în Omuoļ đin Munța-ĭ Albĭ, mĭergînd dupa turmiļi lor đi uoĭ — neki od naših starih, došli su u Homolje sa Karpata, idući za svojim stadima ovaca ♦ sin. stînă, kîrd, buļuk [GPek] ◊ turmă đi uoĭ, turmă đi kapre, turmă đi vaś — stado ovaca, stado koza, krdo krava [Por.]

Jasikovo

3580

uaĭe

oaie

овца

uaĭe (mn. uoĭ) [akc. uaĭe] (i. ž.) — (zool.) ovca (Ovis aries) ◊ anuaștre uoĭ đe bîtrîńață a fuost miś, ku lînă lungă șă aspură — naše starinske ovce bile su male, sa dugom i oštrom dlakom ◊ uoĭļi nuaștre a putut mult sî rabđe fara mînkare, fara apă șî fara sare — naše ovce su mogle dugo da trpe bez hrane, vode i soli ◊ uńi avut șî uoĭ țîgaĭe, ku lînă muaļe, ama măĭ golańe đikît anuaștre — neki su imali i ovce cigaje, sa mekom vunom, ali su je imale manje nego naše [GPek] ◊ uoĭļi nuaștre a paskut șî pi zapadă: ku buotu șî ku piśuoru a rîkait zapada, ș-a ažuns pănă la ĭarbă đe paskut — naše ovce su pasle i po snegu: njuškom i nogom razgrtale su sneg, i dolazile do trave za pašu ◊ blînd ka uaĭa — pitom kao ovca (Rudna Glava) ◊ sa rîs aĭ batrîń kă uoļi nuaștre avut țîță ka la mîță — stari su zbijali šalu da naše ovce imaju vimena kao mačke (Tanda) [Por.] ◊ uoĭļi nuaștre a-nśeput sî sa pĭardă kînd komuńișći a dus „merinizațiĭe”, pi lînga anu 1958 — naša sorta ovaca počela je da se gubi, kada su komunisti uveli „merinizaciju” oko 1958. godine (Jasikovo) [GPek]

(kom.) Gata tuata uaĭa are numiļi iĭ, kare dau pîkurari đispre aĭa kum ĭe uaĭa fakută. Ăće un șîr đi nume đin saćiļi nuaștre.

Buļećin: Mîndra, Buka, Mika, Baluța, Lăkrămuța, Liru, Maĭdańanța.

Tanda: Bobośika, Bukalaĭe, Bumńița, Okișana, Lukița, Șkĭuapa, Śula, Kurta, Ńagra, Korńița, Uļa, Dinka, Gigă, Koțîța (=ku o țîță), Batrîna, Zăpiśita (=a ramas mikă), Pinćina ...

Isîkuva: Ļisa, Bĭelka, Fluarĭa, Bîkalaĭa, Kļepana (ku urĭekĭ marĭ), Pistra (pistriță, ku pĭaće pi buot), Guala (golană, ku lînă mikă șî rară), Iță (< oiță), Bobolmik, Gîșu (berbĭek), Zăpiśită ...

Jasikovo

3688

ućitankă

sală de clasă

учионица

ućitankă (mn. ućitănś) [akc. ućitankă] (i. ž.) — (inov.) (ret.) učionica ◊ ḑîua đi întîń mama m-a dus la șkuală șî m-a dat la oćitulu kare ma bagă în ućitankă, șî mĭ-arată în śe klupă trăbe sî șăd — prvog dana baba me je odvela u školu i predala učitelju koji me je uveo u učionicu, i pokazao u koju klupu treba da sednem ◊ șkuala nuastră avut doa ućitănś marĭ, ku apruape o sută đi șkolarĭ — naša škola je imala dve velike učionice, sa oko sto učenika [GPek] ∞ șkuală

Jasikovo

4111

Urḑîkuońi

Urziconi

Урзикићи

Urḑîkuońi [akc. Urḑîkuońi] (i. m.) — (antr.) Urzikići ◊ stramuoșî a Urḑîkuońilor în Ĭesîkuva a veńit đin Gradskuva lînga Zaĭśerĭ — preci Urzikića iz Jasikova došli su iz Gradskova pored Zaječara ◊ ńișći Urḑîkuoń đin Ĭesîkuva s-a mutat în Ļiskuauă, da alțî în Arnaglaua — neki Urzikići su se iz Jasikova preselili u Leskovo a neki u Rudnu Glavu [GPek] ∞ urḑîkă

Jasikovo

3507

viće

deja ?

већ

viće [akc. viće] (pril.) — već ◊ ĭuo, viće, kînd am ažuns fată mare, aăla ađet s-a pĭerdut — kad sam ja već odrasla kao devojka, taj se običaj izgubio [GPek]

Jasikovo

1701

viskul

viscol

мећава

viskul (mn. viskuļe) [akc. viskul] (i. s.) — mećava, vejavica ◊ s-a dus ĭarna ku vićiļi la munće, șî kînd s-a pus viskulu, ĭa-ngețat đi frig akolo — otišla je zimi sa stokom u planinu, i kada je nastala mećava, ona se tamo smrzla od hladnoće [GPek] ♦ dij. var. viskuol [akc. viskuol] (Krivelj) [Crn.] ♦ dij. var. visk (Rudna Glava) [Por.] ∞ viskuļi

Jasikovo

2019

viskuļi

viscoli

вејати

viskuļi (ĭuo viskul / viskuļeḑ / viskuļesk, ĭel viskulă / viskuļaḑă / viskuļașće) [akc. viskuļi] (gl.) — (za vetar) vejati, nositi sneg, stvarati mećavu ◊ ńinźe șî baće vîntu, ļesńe puaće-fi kă sa viskuļaḑă zapada șî ńi kutrupĭesk namĭețî — pada sneg i duva vetar, lako može da nastane mećava i da nas zatrpaju smetovi ♦ sin. spulbura [GPek] ◊ afară rău viskuļe — napolju jako veje (Šipikovo) [Tim.]

Jasikovo

2628

vurgină

vîrghină

греда

vurgină (mn. vurgiń) [akc. vurgină] (i. ž.) — (tehn.) greda, motka nastala cepkanjem stabla ◊ vurgină sa faśe đin ļiemn lung, kare-l sparź ku sakurĭa în triĭ-patru țapăńiț, șî ku ĭaļe faś gard pi lînga koļibă, or țark pi lînga klańe — vurgina se dobija od dužeg drveta, koji se sekirom iscepa na tri-četiri cepanice, od kojih se pravi ograda oko kuće, ili senik oko stoga [GPek]

Jasikovo

Uneta reč: Jasikovo * Svega reči: 82

Lista kazivača iz mesta: Jasikovo

Id	Ime	Prezime	Nadimak	Godište	Zanimanje	Selo	Oblast	Telefon

4	Janko	Blagojević		1934	penzioner	Jasikovo	Gornji Pek



189	Janko	Janković		1938	penzioner	Jasikovo

... NASTAVAK PRETRAGE PO OBLASTIMA USMENE KNJIŽEVNOSTI ?

aa

ăă

bb

țț

čč

ćć

dd

ḑḑ

ğğ

đđ

ďď

ee

ff

gg

hh

ii

îî

ĭĭ

kk

ll

ļļ

mm

nn

ńń

oo

pp

rr

ss

şş

śś

tt

ťť

uu

vv

zz

žž

źź