VORBAR - REČNIK
(separat)

ă (uzv.) (demin.) — ① evo (eno, eto) ∎ ă, kolo — evo (eno, eto) tamo ♦ / skraćeni oblik < ăće — evo (eno, eto) ② izraz čuđenja, iznenađenja ∎ ăăă, kît ĭe đi marĭe!? — ooo, koliko je veliki!? [Por.] ♦ rum. ă

ăće [akc. ăće] (part.) — evo, eno, eto ∎ ăće-ma, vin — evo me, dolazim ∎ ăće, aĭa kolo trăbe mutat în alt luok — eno, ono tamo treba pomeriti na drugo mesto ♦ var. ăći, îće, ĭeće ∎ ăći, vaḑuș akuma ku uoki tiĭ — eto, video si sada svojim oćima [Por.] ♦ etim. < bug. eto

ăĭs (var. îăĭs, akc. îăĭs) (uzv.) — ojs, uzvik kojim se zaprega u kojoj vuku krave ili volovi, skreće na levo ∎ ku „ăĭs” întuorś buoĭi-n źug la stînga, da ku „ća” la đirĭapta — sa „ojs” okrećeš volove u jarmu na levo, a sa „ća” na desno [Por.] ♦ rum. hăis

ăl (uzv.) (demin.) — eno (evo, eto) ga ∎ ăl kolo, stă pitulat — eno ga tamo, krije se ∎ ăl, zbură! — eno ga, odlete! ♦ / skraćeni oblik < ăćel [Por.] ♦ rum. ăl ♦ etim. < lat. illum, illa

ăla (mn. ăĭa) [akc. ăla] (zam.) — onaj ∎ ăće, ăla uom vrĭa să vină la nuoĭ — eno, onaj čovek hoće da dođe kod nas [GPek] ♦ rum. ăla ♦ etim. < lat. illum, illa

ăma [akc. ăma] (uzv.) — evo (eto/eno) me ∎ ăma, veńiĭ — evo me, stigoh ♦ var. ĭakîma [Por.]

ăn (predl.) — u, na ∎ „în” șî „ăn” ĭe tuot una, ama ĭastă lume pin saće kare măĭ đies vorbĭașće ku „ăn” đikît ku „în” — „în” i „ăn” je isto, ali ima ljudi po selima koji češće govore „ăn” umesto „în” ∎ uńi ḑîk „înkauśa”, alțî „ănkuaśa”, uńi ḑîk „s-a dus înđial”, alțî: „s-a dus ănđial” — jedni kažu „înkauśa” („ovamo”), drugi „ănkuaśa”, jednu kažu „s-a dus înđial” („otišao na gore”), drugi „s-a dus ănđial” ♦ var. ăm ∎ întrîabe / îmtrîabe : ăntrîabe / ămtrîabe — treba mi [Por.]

ănćins (ănćinsă) (mn. ănćinș, ănćinsă) [akc. ănćins] (prid.) — prostrt, dug ∎ La kapu pomîntuluĭi, / Ierĭa ńeșća astaļe ănćinsă. — Na kraju sveta / Behu sofre rasprostrte. (Stih iz pesme „Đeđu”) [Crn.] ♦ dij. var. înćins [Por.] ♦ rum. întins

ăntrăuna [akc. ăntrăuna] (pril.) ● v. întruuna [Por.]

ăntulćișat (ăntulćișată) (mn. ăntulćișaț, ăntulćișaće) [akc. ăntulćișat] (prid.) — unakrst, poprečno ∎ a dîrîmat frunḑă, șă nu faśe brațu botur la botur, numa krĭanźiļi brățuĭe ăntulćișat — kresao je lisnik i ne slaže naramak peteljku na peteljku, nego granje slaže unakrst [Stig] ♦ dij. var. ăntolćișat (Tanda), întulćișat (Rudna Glava) ♦ dij. sin. ănkruśișat [Por.]

ăńi1 [akc. ăńi] (uzv.) — evo smo, evo nas, eto nas ∎ ăńi, doveńirăm kumva — evo smo, stugosmo nekako ∎ ăńi, pă faśeț ku nuoĭ śe vi vuoĭa — evo smo, pa činite sa nama šta vam je volja [Por.]

ăńi2 [akc. ăńi] (br.) — jedan (u dečjoj brojalici) ∎ ăńi, unu în o žukariĭe kopilarĭaskă — jedan, u jednoj dečjoj igri ♦ var. uńi < unu — jedan [Por.]

ăroplan (mn. ăroplańe) [akc. ăroplan] (i. s.) — (zast.) (tehn.) aeroplan, avion ∎ đi vrĭamĭa đi mńamț, odată a trekut atîća ăroplańe, đi śĭerĭu nu s-a vaḑut đi iĭ — za vreme Nemaca jednom je prošlo toliko aeroplana, da se nebo nije videlo od njih ∎ am putut sî ma kar ku ăroplanu, numa đi frikă n-am kućeḑat — mogao sam da se vozim aeroplanom, ali od straha nisam smeo ♦ var. iroplan, aroplan ♦ sin. aviuon [Por.] ♦ rum. aeroplan ♦ etim. < srb. aeroplan, < Fran. aeroplane

ărpiĭa [akc. ărpiĭa] (gl.) ● v. arpiĭa [Por.] ♦ rum. arpiia

ăsta (mn. ășća) [akc. ăsta] (zam.) — ovaj, ova, ovo ∎ ăsta lukru nuĭe grĭeu — ovaj posao nije težak ♦ / skr. < aăsta [GPek] ♦ dij. var. asta [Por.] ♦ rum. ăsta

ășke (mn. ășki) [akc. ășke] (i. ž.) — iver, treska ∎ kînd s-a ćopļit la muort stingiĭi đe s-a pus la groapă, atunća a dat fok la ășki și ļ-a dat đe pomană — kad su se tesale grede koje su se stavljale u raku, tada se iverje palilo i namenjivalo pokojniku [Tim.] ♦ dij. var. așkie [Kmp.] ♦ dij. var. ĭașkĭe [Por.] ♦ rum. așchie

ătă [akc. ătă] (part.) — evo, eno ∎ ătă-l uomu, vińe la ușă — evo ga čovek, dolazi na vrata ♦ sin. ăće [Mlava] ♦ rum. iată ♦ etim. < bug. eto