VORBAR - REČNIK
(separat)

ća (uzv.) — ća, uzvik kojim se zaprega skreće u desno ∎ vaka karĭe arĭe-nvățu sî tragă la „ća”, sî-nžugă đi đirĭapta, șî kînd trîabĭe abatut karu la đirĭapta, numa sî strîgă „ća” — krava koja ima naviku da vuče na „ća” (udesno), preže se sa desne strane, i kad kola treba da se skrenu u desno, samo se vikne „ća” ♦ supr. ăĭs [Crn.] ♦ rum. cea

ćaĭ (mn. ćaĭurĭ) (i. m.) — čaj, topli napitak od osušenih delova biljaka ∎ lumĭa nuastră a kuļes ĭarbă ńagră, șî ĭarna a fĭert ćaĭ đi tușît șî durut la burtă — naši ljudi su brali nanu, i zimi kuvali čaj protiv kašlja i bolova u stomaku [Crn.] ∎ măĭ bun ćaĭ ĭe đi fluarĭa đi ćiĭ — najbolji čaj je od lipovog cveta [Por.] ♦ up. ćeĭ [Crn.] ćiĭ [Por.] ♦ rum. ceai ♦ etim. < Rus. čai

ćakă (mn. ćake) [akc. ćakă] (i. ž.) — ① nožnica, korice za nož; kanija ∎ nuĭe bun sî puorț kuțîtu fîră ćakă, kî puoț sî ći taĭ — ne valja da nosiš nož bez kanija, jer možeš da se posečeš [Crn.] ② futrola za duguljaste predmete uopšte ∎ ćakă đi dus kuća, đi askuțît kuasa — futrola za nošenje brusa, kojim se oštri kosa (Plavna) [Pad.] ③ (fig.) (vulg.) vagina i anus ♦ var. ćuok [Por.] ♦ rum. teakă ♦ etim. < lat. theca

ćakmă (mn. ćakme) [akc. ćakmă] (i. z.) — ① (zast.) a. žljeb, uzdužni kanal izdubljen u direku kuće „čatmare” ∎ ćakma-n puop s-a skobit ku alat karĭe s-a kĭemat „pruosîk” — žljeb u direku dubio se alatom zvanim „prosek” ∎ kasă în ćakme — čatmara [Crn.] ② (zast.) ćakmă ĭe kasă đi nuĭaļe, ļipită ku imală — ćakma je koliba od pruća, oblepljena blatom (Jasikovo) [GPek] ♦ etim. < srb. čakma < tur. atma — privremeni drveni zid sastavljen od greda, particip od atmak „spojiti, sastaviti, sašiti” (Sursa: Škaljić, exp. Durlić)

ćamă (mn. ćamă) [akc. ćamă] (i. ž.) — strah, strepnja, zebnja ∎ în lume s-a bagat o ćamă đi fuamiće — u narod se uvukao nekakav strah od gladovanja ∎ kopiĭi đi ćamă s-a ļekuĭit ku điskînćik — deca su od straha lečena bajalicama ♦ sin. frikă [Crn.] ♦ rum. teamă

ćame (mn. ćemurĭ) [akc. ćame] (i. ž.) — (anat.) teme, vrh glave ∎ kînd daĭ ku ćamĭa-n grindă, vĭeḑ stîaļe vĭreḑ — kad temenom glave udariš u gredu, vidiš zelene zvezde ∎ întra ćamĭe șî gîtu ĭe parśelu kapuluĭ kare sa kĭamă śafă — između temena i vrata nalaz se deo glave koji se zove potiljak [Por.] ♦ etim. < srb. teme

ćask (mn. ćaskurĭ) [akc. ćask] (i. s.) — pritiskivač kupusa u kaci ili sira u čabru ∎ ćask ĭe fakut đin patru blanuț înkruśișaće, kare sa pun pi varḑă în pućină, da pi ĭaļe sa puńe o pĭatră, să pisaḑă varḑa în apă, să nu fiĭe-n săk — pritiskivač je napravljen od četiri ukrštene daščice, koje se stavljaju na kupus u kaci, a na njih se stavlja jedan kamen, da pritisne kupus u rasol, da ne ostane na suvom (Tanda) ∎ ćasku ĭe o ļaspiđe ńaćidă, skuasă đi la fundu rîuluĭ, ku kare sa pisaḑă varḑa akră în kadă — pritiskivač je jedan gladak pločast kamen, izvađen sa dna reke, kojim se pritiska kiseli kupus u kaci (Rudna Glava) [Por.] ♦ rum. teasc

ćașkă (mn. ćașke) [akc. ćașkă] (i. ž.) — (zast.) šolja ∎ ćaĭu sî bĭa đin ćașkă marĭe — čaj se pije iz velike šolje [Crn.] ♦ rum. ceașcă ♦ etim. < Rus. ceaška

ćeća (mn. ćeće) [akc. ćeća] (i. ž.) — tetka, očeva sestra ∎ ćeća la nuoĭ sa ḑîśe numa la suora lu tata — ćeća se kod nas kaže samo za očevu sestru ∎ uomu lu ćeća ĭe matușuoń — ćećin muž je teča ∎ ćećo, vinu pănă la nuoĭ — ćeća, dođi do nas ∎ la suora lu muma ḑîśem ćeĭkă — majčinoj sestri kažemo tekta [Stig] ∎ ćeće ĭe suora lu tata ș-alu muma — ćeća je majčina i očeva sestra (Zlot, zapadna polovina)

ćeir (mn. ćeire) [akc. ćeir] (i. s.) — čair, ograđeni pašnjak ∎ ćeiru ĭe pașuńe đi viće, îngrađită, pi kare vićiļi pask fara pîkurarĭ — čair je ograđeni pašnjak, na kome stoka pase bez čobanina ♦ sin. gard, săś [Por.] ♦ dij. var. ćair [GPek] ♦ rum. ceair ♦ etim. < tur. čair

ćeĭ (mn. ćeĭi) [akc. ćeĭ] (i. m.) — ① (bot.) lipa (tilia platyphyllos) ∎ đin ļiemnu đi ćeĭ sa fakut blîăń đi loitre đi kar, da fluarĭa đi ćeĭ sî kuļaźe đi ļekuit durĭarĭarĭ la burtă — od lipovog drveta rezale su se daske za kanate na kolima, a lipov cvet se bere za lečenje bolova u stomaku ② lika, potkorni sloj lipovog drveta ∎ ku kuaža supțîrĭe a đi ćeĭ lumĭa đimult a ļagat viĭa — lipovom likom su ljudi nekada vezivali vinovu lozu [Crn.] ♦ dij. var. ćiĭ [Por.] ♦ rum. tei ♦ etim. < lat. tilium

ćeĭkă (mn. ćeĭke) [akc. ćeĭkă] (i. ž.) — tetka ∎ ćeĭkă ĭe suora lu tata ș-alu muma — tetka je očeva i majčina sestra ∎ uomu lu ćeĭka ĭe mutușuoń — tetkin muž je tetak (teča) [GPek] ∎ am ramas sarak đi mik, pî m-a krĭeskut ćeĭkă ku mutușuońu ka pi kopilu luor — ostao sam od malena siroče, pa su me podigli tetka i teča kao svoje dete [Por.] ♦ dij. var. ćeće ∎ ćeće, unđe mutușuońu? — tetka, gde je teča? (Zlot, zapadna polovina) [Crn.] ♦ rum. ceică

ćekĭar (mn. ćekĭarurĭ) [akc. ćekĭar] (i. m.) — šikara, gusta, teško prohodna mlada šuma ∎ în tîlvă a krskut ćekĭar đi nu puoț sî strabaț — na brdu je izrastao čestar, de ne možeš da se probiješ ♦ (augm.) ćekĭariș [Crn.] ♦ dij. var. ćikar ∎ ćikar ĭe o padure maruntă đi nu puoț sî mĭerź pin ĭa — šikara je sitna i gusta šuma da ne možeš da ideš kroz nju [Por.] ♦ rum. cicar

ćemĭa (ĭuo ma ćem, ĭel sî ćamĭe) [akc. ćemĭa] (gl. p. ref.) — ① strahovati, plašiti se, bojati se, strepeti ∎ đi śe ć-aĭ ćemĭa đi moruoń, daka moruoń nu ĭastă? — zašto bi se plašio vampira, ako vampira nema? ∎ saćanu mîĭ mult sî ćamĭe đi sîaśită șî đi pĭatră — seljak najviše strepi od suše i od grada ② biti ljubomoran; prebacivati nekom zbog ljubomore; sumnjičiti nekoga da čini preljubu [Crn.] ∎ đi kînd m-am mîritat, barbatu ma ćamĭe ku Pîătru, kî mĭ-a fuost vrodată baĭat, da ĭuo ku uomu akuma n-am ńimika — od kad sam se udala, muž me sumnjiči zbog Petra, jer mi je nekada bio momak, a ja sa čovekom sada nemam ništa ♦ up. spomînta [Por.] ♦ rum. teme ♦ etim. < lat. timere

Ćerkez [akc. Ćerkez] (i. m.) — (antr.) Ćerkez, vlaško prezime porodice u Šarbanovcu, koje nastalo prema pretku sa nadimkom Ćerkez ∎ Ļikă Ćerkez a fuost bažukuruos uom șî glumeț — Ilija Ćerkez je bio čovek šeret i šaljivdžija [Crn.] ♦ rum. cerchez

ćerlam (mn. ćerlame) [akc. ćerlam] (i. s.) — (ret.) (psih.) čemer, gorčina ∎ traĭu mĭ-a fuost pļin dă ćerlam — život mi je bio pun čemera [Pom.] ♦ dij. sin. amar [Por.] ♦ etim. < srb. čemer (exp. Durlić)

ćesala (ĭuo ćesîăl, ĭel ćasîlă) [akc. ćesala] (gl. p.) — timariti, češljati stoku upotrebom češagije ∎ o vakă arĭe, șî ńiś pi ĭa nu o puaće ćesala kum trîabe — jednu kravu ima, pa ni nju ne može timariti kako valja [Crn.] ♦ dij. var. ĭuo ćesaļeḑ, ĭel ćesaļaḑă [Por.] ♦ rum. cesala

ćesalat (ćesalată) (mn. ćesalaț, ćesalaće) [akc. ćesalat] (prid.) — istimaren, iščetkan i očišćen češagijom ∎ kalu ĭe ćesalat, puoț sî-l înkaļiś șî să pļeś la drum — konj je istimaren, možeš da ga uzjašeš i kreneš na put [Crn.] ♦ rum. ţesălat

ćesală (mn. ćesîăļ) [akc. ćesală] (i. ž.) — (tehn.) češagija, metalni češalj sa drškom kojim se timari krupna stoka ∎ la panađur muara sî kumpîr ćesală nuauă, kî la asta îĭ sa mînkat đințî — na vašaru moram da kupim novu češagiju, jer su se na ovoj izjeli zupci [Crn.] ∎ ku ćesala sa ćesaļaḑă măĭ mult vaśiļi, da s-a ćesalat șî kaĭi, kare ĭ-avut — češagijom su se najviše timarile krave, a timareni su i konji, ko ih je imao [Por.] ♦ rum. cesală ♦ etim. < slov. česalo

ćeșî (ĭuo ćeșîăsk, ĭel ćeșîașće) [akc. ćeșî] (gl. p.) — iskositi, iseći ukoso, napraviti kosi rez ∎ bîtu đi piskuańe đi salkă sî puaće raćeḑa, ore ćeșî — štap za pištaljku od vrbe može se iseći ravno, ili iskositi [Crn.] ♦ rum. teși ♦ etim. < slov. tesati

ćeșîlă (mn. ćeșîļ) [akc. ćeșîlă] (i. ž.) — torbica ∎ în ćeșîlă lukratuori a dus mînkarĭe la lukru — u torbici su radnici nosili hranu na posao [Por.] ♦ rum. teșilă

ćeșît (ćeșîtă) (mn. ćeșîț, ćeșîće) [akc. ćeșît] (prid.) — iskošen, isečen ukoso ∎ kînd oltańeșć, raćeḑu la pĭelț trîabĭe sî fiĭe ćešît — kad kalemiš, rez na pelceru treba da bude iskošen [Crn.] ∎ kînd muĭerļi fak fifă, taĭe țaua la un kîpatîń ćeșît, da alalt ăl lasă astupat — kada žene prave „fifu”, seku otvoreni kraj cevčice ukoso, a drugi ostave da bude zatvoren (Jasikovo) [GPek] ♦ rum. teșit

ćeșîtură (mn. ćeșîturĭ) [akc. ćeșîtură] (i. ž.) — kosina, ukoso isečena površina ∎ în luok sî taĭe bîrna đirĭept, ĭel ĭa fakut ćeșîtură — umesto da iseče gredu pravo, on ju je isekao ukoso [Crn.] ♦ rum. teșitură

ćeză (mn. ćeză) [akc. ćeză] (i. ž.) — čeze, laka kola na dva točka ∎ ćeză n-avut tuot nat, numă găzdoćińļi — čeze nije imao svako, samo bogataši ♦ sin. karuță, kośiĭe ♦ up. kar [Por.] ♦ etim. < mađ. cséza < Fran. chaise (Вујаклија1980) (exp. Durlić)

ćibi [akc. ćibi] (uzv.) — čibe! uzvik kojim se teraju psi ∎ ku „ćibi” sa dudîĭe kîń đ-aĭ măĭ miś șă blînḑ, pi aĭ marĭ ći zbĭerĭ „mîrș” — sa „čibe” se teraju manji i pitomiji psi, a na velike vičeš „marš” [Por.] ♦ rum. marș ♦ etim. < ? srb. čibe

Ćićuoț [akc. Ćićuoț] (i. m.) — (ojk.) Tićevac ∎ Ćićuoțu ĭe sat rumîńesk întra Mlaua șî Muraua — Tićevac je vlaško selo između Mlave i Morave ∎ în Ćićuoț trăĭesk Ćiviśańi — u Tičevcu žive Tičevjani ∎ muĭarĭa dăn Ćićuoț ĭe Ćiviśană, da doă sînt Ćiviśańe — žena iz Tičevca je Tičevjanka, a dve su Tičevjanke [Pom.] ♦ rum. Cicuoț

ćigańe (mn. ćigîăń) [akc. ćigańe] (i. ž.) — tiganj, plitak metalni sud sa drškom koji se upotrebljava za prženje ∎ tuată kasa a avut ćigańe adînkă ku piśuarĭe, karĭe sî puńe pi fuok, ćigańe ku kuada lungă, șî ćigańe mikă ku kuada skurtă — svaka kuća je imala dubok tiganj sa nožicama, koji se stavlja na vatru, tiganj sa dugačkom drškom, i mali tiganj sa kratkom drškom ♦ dij. var. ćigaĭe (Lubnica, Valakonje) [Crn.] ∎ ĭastă duauă fĭelurĭ đi ćigăń: skunđe, fara piśuare, kare s-a pus pi firastău, șî ku triĭ piśuare șî ku kuadă, kare s-a pus pi vatra fuokuluĭ — ima dve vrste tiganja: plitki, bez nogu, koji se stavljao na sadžak, i sa tri noge i drškom, koji se stavaljao na ognjište [Por.] ♦ dij. sin. șarpĭel (Brestovac) [Crn.] ♦ rum. tigaie ♦ etim. < bug. tigan, srb. tiganj

ćigori (ĭuo ćigorĭesk, ĭel ćigorĭașće) [akc. ćigori] (gl.) — ① oskudevati, živeti u nemaštini ∎ am fuost sarak, ș-am ćigorit đi tuaće — bio sam siromah, i uskudevao sam u svemu ② žudeti, želeti ono za čim se oskudeva u nemaštini ∎ nu vor kopiĭi miĭ sî ćigorĭaskă đi ńimika — ne želim da moja deca žude ni za čim [Por.] ♦ rum. tigori

ćigoriĭe (mn. ćigoriĭ) [akc. ćigoriĭe] (i. ž.) — nemaština, oskudacija; tegoba ∎ traĭu-ntrĭeg mĭ-a fuost numa o ćigoriĭe mare, am tras kin șî nakaz ka ńima pi lume — ceo mi je život bio samo jedna velika nemaština, trpeo sam muku u tegobu kao niko na svetu ♦ var. ćigoriĭală [Por.] ♦ rum. tigorie

ćigorit (ćigorită) (mn. ćigoriț, ćigoriće) [akc. ćigorit] (prid.) — oskudan, siromašan život ∎ am krĭeskut fara parinț, șî kopilariĭa-mĭa a fuost ćigorită șî amarîtă — odrastao sam bez roditelja, i moje detinjstvo je bilo oskudno i gorko ∎ mis ćigorit đi tuaće — oskudan sam u svemu [Por.] ♦ rum. tigorit

ćiĭ1 (mn.) (i. m.) — (bot.) lipa, (tilia platyphyllos) ∎ ćiĭu mirusă frumuos — lipa lepo miriše ∎ đin lubarĭ đi ćiĭ pîkurari fak buśin — od lipovog debla pastiri prave rikalo [Por.] ♦ dij. var. ćeĭ [Crn.] ♦ dij. var. ťiĭ [Kmp.] ♦ rum. tei ♦ etim. < lat. *tilium (= tilia)

ćiĭ2 (mn. ćiĭe, ćiĭurĭ) (i. s.) — (tehn.) lika ∎ ćiĭu sa skuaće đin skuarca lu lubarĭ đi ćiĭ — lika se vadi iz kore lipovog drveta ∎ ku ćiĭu sa ļagă snuopi đi grîu — likom se vezuju snopovi žita ♦ up. kurpin [Por.] ♦ rum. tei

ćiĭ pîśuos (sint.) — (bot.) crna lipa (Tilia cordata) ∎ ćiĭ pîśuos ĭî tare ļemn — crna lipa je jako drvo [Por.]

ćik (mn. ćikurĭ) (i. s.) — ① (tehn.) šiljak, oštar završetak na alatkama ∎ am dus piuku la maĭstur kî-ĭ s-a frînt ćiku — odneo sam pijuk majstoru jer mu se polomio šiljak [Crn.] ② (anat.) kljun kod piladi, i malih ptica opšte ∎ puĭi-n kuĭb așćată pi mumî-sa ku ćiku kaskat — ptići u gnezdu čekaju majku sa otvorenim kljunom ∎ puĭu đi gaină are ćik, da gaina șî kokuoșu au ćuok — kokošje pile ima kljunić, a kokoška i petao imaju kljun ③ (fig.) ime od milja za ud muške bebe; pužić ∎ o, mînka-ț-ar mama ćiku! — o, poješće ti baba „pužić”! ♦ up. ćuok [Por.] ♦ rum. tic

ćikai (ĭuo ćikîĭ, ĭel ćikîĭe) [akc. ćikai] (gl. p.) — kljucati, kljuckati ∎ tata a-nćins pĭaļa đi puork în ļiemn, va ćikai pîăsîrļi unsura đi pi ĭa — otac je razapeo svinjsku kožu na drvetu, da ptice iskljucaju masnoću sa nje [Crn.] ♦ dij. sin. ćuokăi, ćokai [Por.]

ćikait, ćikaită (mn. ćikaiț, ćikaiće) [akc. ćikait] (prid.) — (ornit.) iskljucan, pokljucan ∎ pĭaļa đi puork, ś-a-nćinso tata pi gard, tuată ĭe ćikaită đi pîăsîrĭ — svinjska koža, koju je otac razapeo na ogradi, sva je iskljucana od ptica ∎ nuku ĭe pîn le vîr ćikait đi vîrdîărĭ — orah je do vrha iskljucan od detlića [Crn.] ♦ dij. var. ćokait [Por.]

ćikarĭ (mn. ćikarĭe) [akc. ćikarĭ] (i. m.) — šikara, šiprag, zemljište obraslo grmljem ∎ đarîndu pi lînga luok a krĭeskut ćikarĭ đes, đi nu măĭ puoț treśa — svuda oko njive izrasla je gusta šikara, da ne možeš proći [Por.] ♦ rum. cicar

ćiknă [akc. ćiknă] (i. ž.) — (izob.) mir, spokoj; odmor; prijatnost ∎ kopiĭ mulț, kasa pļină, n-aĭ o țîră đi ćiknă pista ḑî đi iĭ — dece mnogo, puna kuća, nemaš ni malo mira preko dana od njih ∎ n-are ćiknă la ođină — nema mira za vreme odmora ∎ (u izr.) fara ćiknă — bez mira, spokoja; neprijatan ♦ / skr. < ćikńală [Por.] ♦ rum. ticnă

ćikńală (mn. ćikńeļ, var. ćikńaļe, ćikńeļe) [akc. ćikńală] (i. ž.) — prijatnost, mir, zadovoljstvo ∎ nu măĭ am ćikńală đi kopilama-sta — nemam mira od ove dečurlije ♦ var. (skr.) ćiknă [Por.] ♦ rum. tihneală

ćikńi (ĭuo ćikńesk, ĭel ćikńașće ) [akc. ćikńi] (gl. p.) (nesvrš.) — prijati, biti po volji, izazivati zadovoljstvo, ugodnost, mir, smirenos t ∎ kînd ăl vîăd kî șîađe la masă, nu-m ćikńașće prînḑu — kad ga vidim da seda za sofru, ne prija mi ručak [Por.] ♦ rum. tihni ♦ etim. < slov. tihnonti

ćimp (mn. ćimpi) [akc. ćimp] (i. m.) — ① vreme, atmosferske prilike tokom godine, naročito u odnosu na vegetabilni ciklus ∎ ćimpu ĭe bun, kî nuĭe prĭa ploĭuos — vreme je dobro, jer nije previše kišovito ∎ dakă va fi șî ćimpo-sta uskaśiu ka al đi an, arĭe sî fiĭe marĭe fuamiće — ako će i ova godina biti sušna kao predhodna, biće velika glad [Crn.] ② godina a. kao deo vremenskog ciklusa ∎ la ćimp, în vrĭamĭa-sta, să ńi gasîm ĭară — dogodine, u ovo vreme, da se nađemo ponovo ∎ ćimp rîău, ńirođituorĭ — loša godina, nerodna b. kao sinonim za leto ∎ a trĭekut ćimpurĭ șî ćimpurĭ đ-atunśa — prošla su leta i leta otada ∎ ćimpol trĭekut — prošlo leto (prošlog leta) ♦ sin. vrĭamĭe, an [Por.] ♦ rum. timp ♦ etim. < lat. tempus

ćimpuriu (ćimpuriĭe) (mn. ćimpuriĭ, ćimuriĭe) [akc. ćimpuriu] (prid.) — ran, prevremen, koji u vegatibilnom ciklusu dozreva pre uobičajenog vremena a. za letinu ∎ grîu ĭe akuma ćimpuriu, pi la Vidum o să ažungă đi sîśerat — pšenica je sada ranije dozrela, oko Vidovdana će stići za žetvu b. za stoku ∎ karĭe a avut mńeĭ ćimpuriĭ, puaće sokoći la vro dobîndă — ko je rano dobio jagnjad, može računati na neku zaradu [Crn.] c. za vegetaciju ∎ mi sa-m pare kă śuaua s-a skimbat pi pomînt: parke akuma padurĭa înverḑîașće măĭ ćimpuriu đi kît kînd am fuost ĭuo kopil mik — čini mi se da se nešto promenilo u svetu: kao da sada šuma ranije ozeleni nego kada sam ja bio malo dete d. a godinu kao vegetabilni ciklus ∎ an ćimpuriu — godina kada letina ranije dozreva ♦ supr. tîrḑîu [Por.] ♦ rum. timpuriu ♦ etim. < lat. temporivus

ćindă (mn. ćinḑ) [akc. ćindă] (i. ž.) — ① trem na kući ∎ koļibiļi đi bîtrîńață n-avut ćindă, đikît numa oźak ș-o suobă or doa — starinske kolibe nisu imale trem, samo odžak i jednu ili dve sobe ② štitnik na kapi ∎ kașketu đinainće are ćindă, șî đi ĭa prinḑ ku mîna kînd dubuorĭ kașkĭetu, or kînd ăl puń în kap — kačket spreda ima štitinik, koji hvataš rukom kad skidaš kačket, ili kad ga stavljaš na glavu ♦ sin. konk [Por.] ♦ dij. var. ťindă [Kmp.] ♦ rum. tindă ♦ etim. < lat. *tenda (< tendere)

ćinîr (ćinîră) (mn. ćinîrĭ, ćińirĭe) [akc. ćinîr] (prid.) — mlad a. za čoveka: na uzrastu između detinjstva i zrelosti ∎ uomu al ćinîr tuot puaće — mlad čovek sve može b. za životinje: na uzrastu između mladunčeta i odrasle životinje ∎ buou sî-nvață la žug pîn ĭe ćinîr — vo se uči da vuče jaram dok je mlad ♦ sin. mik c. a biljni svet (obično za visoko rastinje) : stanje između mladice i zrele biljke ∎ puomu sî oltańašće pîn ĭe ćinîr — voćka se kalemi dok je mlada ∎ padurĭa ćinîră nu să taĭe — mlada gora se ne seče [Crn.] ∎ puoț sî ḑîś kî ĭe mîăru, ka puomu, ćinîr, da đi mară, ka puamă, nu: đi mară atunśa ḑîś kî ĭe krudă — možeš da kažeš za jabuku kao voćku da je mlada, ali za jabuku kao plod, ne: za jabuku tada kažeš da je nezrela ♦ dij. var. ćinăr ∎ a murit uom ćinăr — umro je kao mlad čovek [Por.] ♦ rum. tânăr ♦ etim. < lat. tenerus

ćińeriș (mn. ćińerișurĭ) [akc. ćińeriș] (i. m.) — omladina, mladež, mladi naraštaj ∎ tuot ćińerișu s-a dus în sat la uoră — sva mladež je otišla u selo na igranku ∎ akuma ćińerișu puartă pîăru lung — sada omladina nosi dugu kosu [Crn.] ♦ rum. tineret

ćińerĭață (mn. ćińerĭețurĭ) [akc. ćińerĭață] (i. ž.) — mladost, doba života između detinjstva i pune zrelosti ∎ ćińerĭața ĭe mîndră dakă n-aĭ ńiś o grižă — mladost je lepa ako nemaš nijednu brigu [Crn.] ∎ ćińerĭață ĭuta trĭaśe — mladost brzo prolazi [Por.] ♦ rum. tinerete

ćipsă (mn. ćipsurĭ) [akc. ćipsă] (i. ž.) — (hem.) stipsa ∎ kožokari a mestakat varu ku ćipsă kînd a ștavait fuoĭi đi kožuaśe — ćurčije su mešali kreč i stipsu kad su štavili kože za kožuhe [Crn.] ∎ muĭarĭa kare avut ibomńik, dupa śe s-a đisparțît đi ĭel, ku furiș a dat pi đi źuos ku ćipsa, să nu priśĭapă barbatu k-a fuost đi kurînd ku ibomńiku; ćipsa-ĭa atîta o „strînźe”, đi barbatu ginđașće kă ĭe ĭa înźir đi muĭarĭe — žena koja je imala ljubavnika, kada se rastane s njim, krišom se dole protrlja stipsom, da muž ne primeti kako je skoro bila s ljubavnikom; stipsa je tako „stegne”, da muž pomisli da je ona anđeo od žene [Por.]

ćipsîĭe (mn. ćipsîĭ) [akc. ćipsîĭe] (i. ž.) — tepsija, plići bakreni ili emajlirani sud, okruglog ili četvrtastog oblika, za pečenje helba, mesa i dr. ∎ în ćipsîĭa marĭe am kuopt pîńa, da-n a mikă karńe — u velikoj tepsiji ispekla sam hleb, a u manjoj meso [Crn.] ∎ ćipsîĭa nuĭe vas batrîn, kî aĭ nuoștri aĭ batrîń a șćĭut numa đi vas đi pomînt, șî đi ļiemn: đi uaļă, śirińe, strakină, bļid ... — tepsija nije starinsko posuđe, jer su naši stari znali samo za glineni i dreveni sud: grne, crepulju, kalenicu, bljudu ... [Por.] ♦ rum. tipsie ♦ etim. < tur. tepsi

ćipșînă (mn. ćipșîń) [akc. ćipșînă] (i. ž.) — (bot.) tipac, vijuk, plava trava (Festuca glauca) ∎ ćipșîna nuĭe ńiś đi pașuńe, ńiś đi kuasă — tipac nije ni za pašu, ni za kosu ♦ sin. fufuļiśe (Osnić), stankuță (Šarbanovac)[Crn.], Osanica [Hom.], gilberĭa (Lubnica) [Crn.] ♦ up. tîrsaĭkă, fufuļikă [Por.] ♦ rum. cipcină

ćirik! [akc. ćirik] (uzv.) — (onom.) čirik, cvrkut, zvuk kojim se imitira oglašavanje malih ptica ∎ veńi o pasîrikă la ferĭastă, șă „ćirik-ćirik”, parke vrĭa să-m spună śe s-îm spună — dođe jedna ptičica na prozor, pa „čirik-čirik”, kao da hoće nešto da mi kaže ♦ var. ćićirik!, ćirip! [Por.] ♦ rum. cirip

ćirikai (ĭuo ćirikîĭ, ĭel ćirikîĭe) [akc. ćirikai] (gl.) — (onom.) (ornit.) ① cvrkutati ∎ pîăsîrļi ćirikîĭe, a veńit primovara — ptice cvrkuću, došlo je proloće ② (fig.) čavrljati, džakati, ćaskati, brbljati ∎ nu ćirikai ka koțofana pi gard — nemoj džakati kao svraka na plotu [Crn.] ♦ dij. var. ćićirikai [Por.] ♦ rum. ciricăi

ćirikaĭală (mn. ćirikaĭelurĭ) [akc. ćirikaĭală] (i. ž.) — (onom.) (ornit.) ① cvrkutanje, čijukanje ∎ đin padurĭe s-auđe ćirikaĭală tarĭe — iz šume se čuje glasno cvrkutanje ② (fig.) a. čavrljanje, ćaskanje, brbljanje ∎ s-auđe ćirikaĭală ka la tuors — čuje se čavrljanje kao na prelu [Crn.] b. očijukanje, tepanje, domunđavanje ∎ lasîće đi ćirikaĭală, numa dakă țî drag đi mińe, spuńe đeșkis — mani se „čijukanja”, nego ako me voliš, kaži otvoreno ∎ o sî va ĭasă ćirikaĭala-ĭa pi nas — ima da vam izađe to domunđavanje na nos ♦ dij. var. ćirikaitu [Por.] ♦ rum. ciricăială

Ćirikuavĭe [akc. Ćirikuavĭe] (i. ž.) — (kal.) (ornit.) ptičji praznik, pada u martu, tačno datiranje u Zviždu je nesigurno ∎ Ćirikuavĭa ĭe o ḑîvă în marta, atunśa ĭe nunta păsîrilor — Ćirikova je jedan dan u martu, tada je ptičja svadba ∎ atunśa gaińiļi nu strîź la buobe, numa ļe laș sî sa aduńe sîngure — tada živinu ne vabiš na zrna, nego je puštaš da se skuplja sama ♦ var. Ćirik, Ćirikă, Ćiriku (Neresnica) [Zvizd] ♦ dij. sin. Dragobĭaće, Dragoban [Por.] ♦ dij. sin. Ćirikuva [Crn.]♦ up. Babiļi

Ćirikuva [akc. Ćirikuva] (i. ž.) — (kal.) (ornit.) Dragoban, pričji praznik ∎ Ćirikuva ĭe ḑîua śuarîlor aļi marĭ, șî sî kađe mńerkurĭ pi Saptamîna pistriță, karĭe ĭe înainća saptamîńi ku Muoșî đi pipćeĭ — Ćirikuva je praznik velikih ptica, i pada u sredu Šarene nedelje, koja je pre sedmice sa Pihtijnim zadušnicama ∎ đin tuaće saćiļi pi Vaļa Ćimuokuluĭ, Ćirikuva sî sarbĭaḑă numa în Osńiśa — od svih sela u Crnoj Reci, Ćirikuva se praznuje samo u Osniću [Crn.] ♦ dij. var. Ćirikuave [Zvizd] ♦ dij. sin. Dragobĭaće, Dragoban [Por.]

ćistî (ĭuo ćistîăsk, ĭel ćistîașće) [akc. ćistî] (gl. p. ref.) — (srb.) čistiti ∎ uom vrĭańik șî sîrńik ćistîașće tuot dupa ĭel, nu lasă ńiś o imală — čovek vredan i uredan čisti sve za sobom, ne ostavlja nikakvu prljavštinu ♦ supr. ima [Por.] ♦ etim. < srb. čistiti

ćistît1 (mn. ćistîturĭ) [akc. ćistît] (i. s.) — (srb.) čišćenje ∎ feĭmĭa ĭe ćistuoćiță la șkuală, șî tuot ćistîtu akoluo kađe pi ĭa — ćerka mi je čistačica u školi, i celo čišćenje tamo pada na nju [Por.]

ćistît2 (ćistîtă) (mn. ćistîț, ćistîće) [akc. ćistît] (prid.) — (srb.) čist, očišćen ∎ am ćistît kalumĭa, ș-akuma nu mi rușîńe, kă așćet guoșći ku kasa ćistîtă — čistila sam dobro, i sada me nije stid, jer čekam goste sa čistom kućom ♦ supr. imuos [Por.] ♦ etim. < srb. čist

ćistuoćiță (mn. ćistuoćiț) [akc. ćistuoćiță] (i. ž.) — (srb.) (inov.) čistačica ∎ așćetaĭ tuota ḑîua într-un kuodńik să vină duolturu, la urmă nu veńi duolturu numa veńi o ćistuoćiță șî sa luvă dupa mińe đ-akolo — čekao sam čitav dan u jednome hodniku da dođe doktor, na kraju ne dođe doktor nego dođe jedna čistačica, i otera me odande [Por.] ♦ etim. < srb. čistačica

ćișnă (mn. ćișńe) [akc. ćișnă] (i. ž.) — tišak, mesto u reci gde voda miruje i gde je pogodno za kupanje ∎ kopiĭi s-a învațat sî nuaće, șî sluobîd sa skaldă într-o ćișnă adînkă — deca su naučila da plivaju, i slobodno se kupaju u jednom dubokom tišaku ♦ (demin.) ćișnuță ♦ (augm.) ćișnoćeu ♦ up. gîltînă [Por.] ♦ rum. tihnă

ćivală (mn. ćivĭaļe) [akc. ćivală] (i. ž.) — porub, uska traka koja se zašivala na rukavima, obodima suknji, kecelja i okovratnika kaputa ∎ pi dungă sî kuoș o ćivală ruoșîĭe, sî-m fiĭe krețanu mîĭ mîndru — po obodu da ušiješ crveni porub, da mi suknja bude što lepša [Crn.] ∎ uomo-l žîăļńik ļagă o ćivală ńagră pi lînga gît — čovek u žalosti, vezuje jednu crnu traku oko vrata [Por.] ♦ rum. tiveală

ćivi (ĭuo ćivĭesk, ĭel ćivĭașće) [akc. ćivi] (gl. p.) — porubiti, opšivati rub na nekoj tkanini ∎ oĭ ćivi țîańiku sî nu să đistrîamĭe — porubiću čaršav da se ne opara ∎ kînd vi ćivi mîńika la kîlțan, puot sî-l înbrak — kad budeš porubila rukav na košulji, mogu da je obučem [Crn.] ♦ rum. tivi

ćivigare (mn. ćivigîărĭ) [akc. ćivigare] (i. ž.) — prečanica, verižnjača, motka o koju su okačene verige ∎ ćivigarĭa țîńe lanțu la kamin — prečanica drži verige na kaminu (Osnić) [Crn.] ♦ dij. var. ćivigarĭ (i. m.) — motka o koju se kače verige (D. Marković) ♦ var. ćirigarĭ (Leskovo) [GPek] ∎ ćivigarĭa la kamin țîńe ḑalarĭu — prečanica na kaminu drži verige (Manastirica, Mlava) [Mlava] ♦ dij. sin. ḑalarĭ (Rudna Glava, Crnajka, Tanda) [Por.] ♦ rum. civig

ćivik (mn. ćivikurĭ) [akc. ćivik] (i. m.) — (oron.) proplanak, livadski prostor okružen šumom ∎ pazîașće uoĭļi pi ćivik, koluo în duoso-la — čuva ovce na proplanku, tamo u onoj šumi [Crn.] ♦ dij. sin. (ret.) rariș [Por.] ♦ dij. sin. spartură ∎ spartură ĭe poĭana-n mižluoku duosuluĭ — „spartura” je livada usred šume (Jasikovo) [GPek]

ćivit1 (ćivită) (mn. ćiviț, ćiviće) [akc. ćivit] (prid.) — porubljen, opšiven ∎ kamașa țî ćivită, puoț s-o-nbraś — košulja ti јe porubljena, možeš da je obučeš [Crn.] ♦ rum. tivit

ćivit2 (ćivită) (mn. ćiviț, ćiviće) [akc. ćivit] (prid.) — (color) tamnoplav, modar; plav ∎ vînît ka ćivitu, vînît înkis — plav kao čivit, tamnoplav [Por.] ♦ rum. civit ♦ etim. < tur. čivit

ćivitură (mn. ćiviturĭ) [akc. ćivitură] (i. ž.) — šav, spoj; porub; obrub ∎ kroituorĭu a ćivit ku ață slabă, șî burka mi s-a rupt pi ćiviturĭ — krojač je šio slabim koncem, i kaput mi se pocepao po šavovima [Por.] ♦ dij. var. ćiv ∎ saku ku grîu kurĭe kĭ ĭe rupt pi ćiv — džak sa pšenicom curi jer je iscepan po šavu [Crn.] ♦ rum. tivitură

ćiz (mn. ćiž) (i. m.) — imenjak ∎ ćizu a mĭeu a kapatat poziu đi sud — moj imenjak je dobio poziv za sud [Crn.] ∎ a brĭe ćuzuļe, așa tu vorbĭeșć đi mińe? — a bre imenjače, tako ti govoriš o meni? [Por.] ♦ rum. tiz ♦ etim. < slov. tizŭ

ćizap (i. m.) — ćezap, tuš ∎ uauļi la Pașć sa konđeĭe ku ćizap — jaja se na Uskrs farbaju ćezapom [Mlava] ♦ etim. < tur. kezzap

ćokîrlan (mn. ćokîrlan) [akc. ćokîrlan] (i. m.) — (tehn.) trnokop, alatka sa dva reza od kojih jedan služi za iskopavanje, a drugi za sečenje korenja pri tršenju ∎ askuțîĭ ćokîrlanu đ-amîndoă pîărț, șî akuma ma duk la tîrsît — naoštrio sam obe strane trnokopa, i sada idem na tršenje ♦ dij. var. śokîrlan, krlan [Crn.] ♦ up. śukîrlan [Por.]

ćokńală (mn. ćokńaļe) [akc. ćokńală] (i. ž.) — čukanje, kucanje, lupanje ∎ Śe ćokńală sa va auḑa pi doso-la-n đal? — Kakvo se to čukanje čuje gore u šumi? ∎ kară mirekuț, paza vasurļi đi ćokńală — vozi polako, čuvaj sudove od čukanja ♦ var. ćuakńit [akc. ćuakńit] [Por.] ♦ rum. ciocneală

ćokńi (ĭuo ćokńesk, ĭel ćokńașće) [akc. ćokńi] (gl. p. ref.) (svrš.) — ① čuknuti; kucnuti; lupnuti ∎ aud bińe, ćokńașće śe ćokńașće la ușă toblarĭuluĭ, da kîńi nu latră — čujem dobro, nešto čuka u vrata tora, a psi ne laju ② udarcem, dodirom ili nepažljivim pomeranjem neke stvari ulubiti je, oštetiti, ili odlomiti deo sa nje ∎ a kumparat un krśag đi la olarĭ, șî s-a-nbatat vrunđeva ka kurka; pi drum a kaḑut, șî krśagu s-a ćokńit la un luok, nuĭe măĭ đi trĭabă — kupio je testiju od lončara, pa se negde napio ko ćurka; pao je na putu i testija se očukala na jednom mestu, nije više za upotrebu [Por.] ♦ dij. var. śokńi [Crn.] ♦ rum. ciokni

ćokńit (ćokńită) (mn. ćokńiț, ćokńiće) [akc. ćokńit] (prid.) — ① učukan, čuknut, udaren, oštećen; ulubljen ∎ n-am vasurĭ buńe, tuaće uaļiļi mi sînt ćokńiće — nemam dobre sudove, svi lonci su mi čuknuti ② (fig.) ćaknut, koji nije baš pri sebi ∎ nu măĭ vorbĭașće kum trîabe, parke ĭe ćoknit — ne govori više razumno, kao da je ćaknut ♦ sin. lovit, pļesńit [Por.] ♦ dij. var. śokńit [Crn.] ♦ rum. ciocnit

ćokńitură (mn. ćokńiturĭ) [akc. ćokńitură] (i. ž.) — oštećenje na nekom predmetu nastalo čukanjem ∎ uala are ćokńitură, șî đ-aĭa nu vor s-o kumpîr — lonac ima oštećenje, i zato neću da ga kupim [Por.] ♦ dij. var. śokńitură [Crn.] ♦ rum. ciocnitură

ćoksoĭ (mn. ćoksoaĭe) [akc. ćoksoĭ] (i. s.) — kesa ∎ a pus oo în ćoksoĭ, și s-a dus — stavio jaja u kesu, i otišao ♦ sin. kesoĭ (Prahovo) [Kmp.] ♦ dij. sin. kĭes (Rudna Glava) [Por.]

ćoraļiĭa (mn. ćoraļiĭ) [akc. ćoraļiĭa] (i. ž.) — maštarija, izmišljotna (dečja ili detinjasta) ∎ lasî-ćie đi ćoraļiĭ, kă nuĭeș măĭ kopil mik — mani se maštarija, jer više nisi malo dete [GPek] ♦ etim. < ? srb. čarolija (exp. Durlić)

ću! (uzv.) — tu! uzvik, izraz čuđenja i iznenađenja ∎ ću! ardîće fuoku! — tu! vatra te spalila! [GPek] ∎ ću, brĭe! kum puaće sî fakă așa nîroḑîĭ?! — tu, bre, kako može da pravi takve ludosti?! [Por.]

ćuakă (mn. ćuoś) [akc. ćuakă] (i. ž.) — štap sa kukom kojim se poštapaju stariji ljudi ∎ mĭarźe-n ćuakă — poštapa se ♦ sin. kîržîĭe ∎ ćuaka ĭe fakută đin bît pruost ku kîrļig, da kîržîĭa ĭe bît đi rîḑîmat, fakut frumus, đi maĭsturĭ kîržań — „ćuaka” je napravljena od običnog štapa sa kukom, a „krža” je štap za poštapanje, lepo izrađen od strane majstora „kržana” [Por.] ♦ dij. var. ćuankă (Leskovo) [GPek] (Ranovac) [Mlava] ♦ rum. coacă ♦ etim. < mađ. csonka

ćuakńit (mn. ćuakńiće) [akc. ćuakńit] (i. s.) — (akust.) čukanj, zvuk koji nastaje prilikom čukanja ∎ śe va lukra-n kuzńiță, nu șću, numa șćiu kă đin ćuakńitu-luĭ nu pućem sî durmim — šta li radi u kovačnici, ne znam, samo znam da od njegovih čuknjeva ne možemo da spavamo [Por.] ♦ rum. ciocnet

ćuankă [akc. ćuankă] (i. ž.) ● v. ćuakă [Por.] ♦ rum. coacă

ćući (ĭuo ćućiesk, ĭel ćućiașće) ♦ etim. < srb. čučati

ćumur [akc. ćumur] (i. m.) — ugalj koji se iskopava u rudnicima ∎ đi la maĭdan la Lugńița, am karat ḑîaśe kară đi ćumur đi ars tugla — iz rudnika u Lubnici, dovezli smo desetoro kola uglja za pečenje cigle ♦ var. kimur (Lubnica) [Crn.] ♦ etim. < srb. ćumur < tur. ćumur

ćunk (mn. ćunkurĭ) [akc. ćunk] (i. s.) — čunak, limena cev za peć kroz koju prolazi dim, sulundar ∎ ćunku s-a umplut đi fuńiźină, șî furuna slab îngalḑîașće — čunak je pun gareži, i furuna slabo greje [Por.]

ćuok1 (mn. ćuokurĭ) [akc. ćuok] (i. m.) — (orn.) kljun ∎ tuaće pîăsîrļi au ćuok, șî pi aĭa sî aļeg đin žuavińiļi aļilalće — sve ptice imaju kljun, i po tome se razlikuju od ostalih životinja [Crn.] ♦ dij. sin. ćik [Por.] ♦ rum. cioc

ćuok2 [akc. ćuok] (uzv.) — (onom.) kuc! kljuc! reč kojom se oponaša zvuk čukanja (udaranja čukom) ili kljucanja (udaranja kljunom) ∎ čuok-puok! — kuc-puc! ♦ sin. truonk [Por.] ♦ rum. cioc

ćuok3 (mn. ćuokurĭ) [akc. ćuok] (i. s.) — ① futrola, kutija, korice; navlaka ∎ ćuok đi kuće, o kućiĭe lunguĭată, skobită-n ļiemn, pi kare kosîtuori a duso la brîu; în ĭel a țînut kuća đi askuțît kuasa — futrola za brus (vodijer), duguljasta kutija od izdubljenog drveta, koju su kosci nosili na pojasu; u njoj su držali brus za oštrenje kose ♦ var. ćakă ② vrsta šiljate brade koju su puštali stariji ljudi ∎ muoșu Pîătru ku barba ćuok — čiča Pera sa šiljatom bradom [Por.] ♦ rum. cioc

ćuok đi pulă [akc. ćuok đi pulă] (sint.) — (izob.) nakurnjak ∎ vrodată, kînd n-a dus uamińi izmĭańe supt śuariś, đi ĭarnă a fakut un kĭes, în kare „a-nbrakat” pula, să nu-ngĭață đi frig; ĭ-a ḑîs „ćuok đi pulă” — nekada, kada muškarci nisu nosili gaće ispod pantalona, za zimu su izrađivali jednu kesu, u koju su „oblačili” ud, da se ne smrzne od hladnoće; zvali su ga nakurnjak [Por.]

ćuok4 (mn. ćuokurĭ) [akc. ćuok] (i. m.) — (tehn.) kopica ? ∎ ćuok ĭe sapă mikă, ku kuarńe or fara ĭaļe, đi sapat în bașćauă — kopica je mala motika, sa rogovima ili bez njih, za kopanje u bašti [Por.] ♦ rum. ciuc

ćur! (uzv.) — (onom.) curk! štrc! ∎ „ćur! ćur!” faśe vîžuoĭu đi lapće în gaļiată kînd sa mulg uoiļi — „curk! curk!” pravi mlaz mleka u vedru, kad se muzu ovce [Por.] ♦ rum. ciur

ćurai (ĭuo ćurîĭ, ĭel ćurîĭe) [akc. ćurai] (gl. p.) — (onom.) (ze tečnost) štrcati, izbijati u mlazu; žuboriti; teći ∎ tuamna lapćiļi gruos, numa ćurîĭe đin țîță în gaļiată — ujesen mleko gusto, samo štrca iz vimena u vedro [Por.] ♦ rum. ciurui

ćurk (mn. ćurkurĭ) (i. m.) — prsluk, ćurak ∎ ćurku ĭe un fĭeļ dă țoală kare samînă la burkă fara mîńiś — ćurk je deo odeće koji liči na sako bez rukava ∎ ćurku sa puaće faśa dîn pĭaļe dă uaĭe, atunśa samînă la kožuok — ćurk se može praviti od ovčje kože, tada liči na kožuh ∎ ćurku ĭe țuală omeńaskă șă muĭerĭaskă — ćurk je i muško i žensko odelo [Hom.] ♦ dij. sin. bîĭbarak [Por.] ♦ rum. chiurc ♦ etim. < tur. kürk

ćuș1 (mn. ćușî) (i. m.) — ① (ornit.) ćuk, noćna ptica iz porodice sova (Athene noctua) ∎ ćușu sî kuĭbarĭașće în butuarkă — ćuk se gnezdi u duplji [Crn.] ∎ ćușu ḑîua nu vĭađe ńimika — ćuk danju ne vidi ništa (s. Plavna) [Pad.] ♦ sin. șćuoĭ (Tanda) ② (fig.) (pej.) a. rogonja, čovek koga žena vara ∎ ćušuļe, đeșkiđeț uoki odată, da nu vĭeḑ śe-ț lukră muĭarĭa pin sat? — rogonjo, otvori oči već jednom, zar ne vidiš šta ti žena radi po selu? b. tupavko, priprost, naivan čovek; glupan ∎ bagă sama śe vorbĭeșć, nu fi ćuș — pazi šta pričaš, ne budi glup ♦ (augm.) ćușumau, ćușuman [Por.] ③ (muz.) naziv jedne od vlaških erotskih pesama, koju su pevali stari lautari [Mlava] ♦ rum. ciuf ♦ etim. < mađ. csiuf

ćuș2 (mn. ćușurĭ, akc. ćușurĭ) (i. s.) — (nutr.) a. palačinka, tanka pržena lepinja od pšeničnog brašna, mleka i jaja ∎ aĭa śe ĭe la sîrbĭ „palačinka”, la nuoĭ sa kĭamă „ćuș”, da aĭa śe nuoĭ kemăm „plaśintă”, sîrbi n-au, șî đ-aĭa plaśinta ńiś n-are nume sîrbĭesk — ono što je kod Srba „palačinka”, mi zovemo „ćuš”, a ono što mi zovemo „plačinta”, Srbi nemaju, pa „plačinta” i nema srpski naziv (zas. Blizna, s. Rudna Glava) b. vrsta duguljaste mekike (istočni deo Rudne Glave) ♦ var. ćușka (Crnajka, Tanda) ∎ ćușka sa faśe đin plamad kare ramîńe dupa śe plumađeșć pîńa — ćuška se pravi od testa koji ostaje posle mešenja hleba [Por.] ∎ ćușu faśem dîn fańină, ku kîta brînḑă: mĭastîś, puń în ćipsîĭe șî kuoś în șporĭet — palačinku pravimo od brašna sa malo sira: mesiš, staviš u tepsiju i pečeš u šporetu ∎ alta fuarmă dî ćuș sa faśe dîn fańină mistakată ku kîta apă măĭ multă, puń brînḑă, șî ĭaĭ ku ļingura șî puń în untura kaldă-n ćigańe — druga vrsta palačinke pravi se od brašna pomešanog sa malo više vode, staviš sir, i uzmeš kašikom i staviš u tiganj sa vrelom mašću (s. Medveđica) [Hom.] ♦ dij. sin. gugońaće ∎ la nuoĭ ćuș s-a fakut așa: sparź uou, puń fańină, brînḑă, șî mĭastîś, mĭastîś, șă-l kuoś în ćigańe — kod nas su se palačinke pravile ovako: razbiješ jaje, staviš brašno, sir, i mešaš, mešaš, i pečeš ih u tiganju ∎ asta śe sîrbi kĭamă „palačinke”, n-a fuost đi bîtrîńață, a ĭeșît dupa ratu-sta ku ńamțî; ļi kĭemăm șă pi rumîńașće „palaćinkĭe” — ovo što Srbi zovu „palačinke”, nije bilo kod nas odavnina, pojavile su se posle ovoga rata sa Nemcima; zovemo ih i na vlaškom „palačinke” (Jasikovo) [GPek] ♦ dij. sin. skovĭardă (Majdanpek) [Buf.]

ćușći (ĭuo ćușćesk, ĭel ćușćașće) [akc. ćușći] (gl. ref.) — čučati, šćućuriti se ∎ pļakă odată, pănă kînd vi ćușći akoluo, dupa gardo-la — kreni već jednom, dokle ćeš čučati tamo, iza te ograde ∎ (folk.) uomu kînd îmbătrîńașće, sa ćușćașće la parĭaće, șî la ḑîļe sokoćașće — čovek kad omatori, pored zida se šćućuri i dane prebrojava ♦ sin. pići, stîrśi ♦ v. ćući [Por.] ♦ rum. ciuci ♦ etim. < srp. čučati