VORBAR - REČNIK
(separat)

ļagîn (mn. ļagîńe) [akc. ļagîn] (i. m.) — (tehn.) ① kolevka ∎ kopiĭi rumîńeșć a kreskut în ļagîńe đi ļemn, kare mumîn-ļi ļ-a dus în șîaļe — vlaška deca rasla su u drvenim kolevkama, koje su majke nosile na leđima ② kovčeg ∎ kînd uomu muare, ăl îngruapă în ļagîn, fakut đi blăń kare tot stapînu a pastrat numa đ-așa trĭabă — kad čovek umre, ukopaju ga u kovčegu, sklopljenog od dasaka koje svaki domaćin čuva samo za takvu priliku [Por.] ♦ rum. leagăn

ļaspiđe (mn. ļaspiḑ) [akc. ļaspiđe] (i. ž.) — ploča, obično kamena; pljoska ∎ ļaspiđa ĭe pĭatră lată, spuțîrĭe șî totîrlată— ploča je pljosnat, širok i okrugao kamen ∎ mormînțî aĭ batrîń, a fuost astrukaț ku ļaspiḑ — stari grobovi bili su pokriveni kamenim ploča [Por.] ♦ rum. lespede ♦ etim. < lat. lapidis ?

ļau (mn. ļeĭ) [akc. ļau] (i. m.) — ① (mon.) lej, rumunska nacionalna moneta ∎ nu vreaduĭe ńiś un ļau — ne vredi ni jedan lej ② (fig.) (u izr.) o svom trošku; za svoj groš; po svom ćefu ∎ mă duk unđe vreau dă ľau mieu — idem gde hoću za svoj groš ∎ s-a-nbatat șî kată să-ĭ kînće una numa dî ľau luĭ — napio se, i traži da mu otpeva jednu samo po njegovom ćefu [Bran.] ♦ dij. var. ļiu [GPek][Por.] ♦ rum. leu

ļaźe (mn. ļeź) (i. ž.) — zakon ∎ đi un fĭeļ đi uamiń parke nu ĭe ńiś o laźe — za jednu vrstu ljudi kao da nema zakona ∎ ļaźa ĭe bună numa dakă ĭe đi tuoț bîrabar, șî dakă ĭe strînsă — zakon je dobar ako je za sve jednak, i ako je strog [Por.] ♦ rum. lege ♦ etim. < lat. lex, legis

ļega (ĭuo ļeg, ĭel ļagă) [akc. ļega] (gl. p. ref.) — vezati, spojiti ∎ baba a ļegat saku ku ață slabă, șî grîu s-a varsat — baba je vezala džak slabim koncem, pa se žito prosulo ∎ aĭa trăbe ļegat strîns, țapîn — to treba vezati čvrsto, jako ∎ aĭa śe nuĭe ļegat bun, sa đizļagă ĭuta — ono što nije vezano dobro, razveže se brzo ♦ var. ļigutuĭa ♦ supr. đizļega [Por.] ♦ rum. lega

ļegana (ĭuo ļagîn, ĭel ļagînă) [akc. ļegana] (gl. p. ref.) — ljuljati, njihati ∎ muma ļagînă kopilu în ļagîn să-l adoarmă — majka ljulja dete u kolevci da ga uspava ∎ vîntu ļagînă krĭanźîļi în ļemn — vetar njiše grane na drveću ∎ uomo-l bĭețîuos traźe piśuariļi dupa ĭel șî sa ļagînă kînd mĭarźe — pijan čovek vuče noge za sobom i ljulja se dok ide ♦ var. ļigana [Por.] ♦ rum. legăna ♦ etim. < lat. liginare

ļegat (ļegată) (mn. ļegaț, ļegaće) [akc. ļegat] (prid.) — ① vezan ∎ vaka pașće ļegată đi par — krava pase vezana za kolac ∎ ļegat țapîn, nu puaće skapa — čvrsto je vezan, ne može uteći ② (mag) impotentan ∎ ļegat ĭe đi ibuomńikă, kare ĭ-a fakut momuaće ku vrîžîtuoriļi, sî nu puată avĭa ńimika ku alće muĭerĭ — vezan je od strane ljubavnice, koja ga je začarala sa vračarama, da ne može imati ništa sa drugim ženama ♦ supr. đizļegat [Por.] ♦ rum. legat

ļegatuorĭ (ļegatuarĭe) (mn. ļegatuorĭ, ļegatuarĭe) [akc. ļegatuorĭ] (prid.) — vezivač ∎ ļegatuorĭ măĭ đes a fuost lukratuori la săśerat, kare a ļegat la snuopĭ dupa săśeratuorĭ — vezivači su najčešće bili radnici na žetvi, koji su za žeteocima vezivali snoplje [Por.] ♦ rum. legător

ļegin (mn. ļegiń) [akc. ļegin] (i. m.) — (mobil.) lavor, posuda za umivanje i pranje, od metala ili plastike ∎ ļeginu ku apă — lavor sa vodom (s. Zlot) ♦ / < tur. liğen, legen [Crn.] ♦ dij. var. ļigĭan [Kmp.] ♦ rum. lighean ♦ etim. < tur. liğen, legen

ļegumĭe (mn. ļegumĭ) [akc. ļegumĭe] (i. ž.) — (nutr.) varivo; čorba, čorbasta hrana ∎ ļegumĭe ĭe tuot fĭeļu đi mînkare kare sa fĭarbe-n uală — varivo je svaka vrsta jela koja se kuva u loncu [Por.] ♦ rum. legumă ♦ etim. < lat. legumen

ļeĭkă (mn. ļeĭś) [akc. ļeĭkă] (i. ž.) — (srod.) (izob.) jetrva, naročito starija ∎ muĭerĭ mîritaće dupa fraț, una la alta ḑîk ļeĭkă — žene udate za braću oslovljavaju se sa „lejka” (Rudna Glava, Tanda) ♦ var. ļieĭkă [Por.] ♦ dij. var. ļaĭkă [akc. ļaĭkă] (Slatina, Bor) [Crn.] ♦ rum. leică ♦ etim. < bug. lĕlka

ļekuituorĭ (mn. ļekuituoĭr) [akc. ļekuituorĭ] (i. m.) — (ret.) (med.) lečnik, vidar ∎ dakă uomu n-are ḑîļe, ńiś un ļekuituorĭ nu-ĭ ažută — ako čovek nema dane, ni jedan lečnik mu ne pomaže ♦ var. ļikuituorĭ ♦ sin. duoptur [Por.] ♦ rum. lecuitori

ļekuĭală (mn. ļekuĭaļe) [akc. ļekuĭală] (i. ž.) — (ret.) (med.) (iron.) lečenje ∎ ku așa ļekuĭală n-o sî tragă mult — sa takvim lečenjem neće dugo ∎ ļekuĭala babilor a fuost măĭ bună đikît alu duopturĭ — bapsko lečenje bilo je bolje od lekarskog [Por.] ♦ rum. lecuială

ļemn2 (mn. ļemńe) [akc. ļemn] (i. s.) — kovčeg, pogrebni sanduk ∎ pĭ-al mort ăl pun ăn ļemn, șă-l îngroapă — pokojnika stavljaju u kovčeg, i sahranjuju ♦ sin. sanduk (Podvrška), săndîk (Kladušnica) [Dun.] ♦ dij. sin. ļagîn [Por.] ♦ rum. lemn ♦ etim. < lat. lĭgnum

ļemn1 (mn. ļamńe) [akc. ļemn] (i. s.) — (bot.) drvo ∎ ļemnu krĭașće în padure — drvo raste u šumi ∎ ļemn vĭarđe — zeleno drvo ∎ ļemn uskat — suvo drvo ∎ ļemn înalt — visoko drvo ∎ saćanu ĭarna sa-ngalḑîașće ku ļamńe — seljak se zimi greje na drva ∎ đi ļemn — od drveta, drven [Por.] ♦ dij. var. ļamn (Bukovska) [Zvizd] ♦ rum. lemn ♦ etim. < lat. lignum

ļemnariĭe (mn. ļemnariĭ) [akc. ļemnariĭe] (i. ž.) — drvenarija ∎ la firizană, ļemnariĭe sprînžîtă în tuaće părțîļi — na strugari, drvenarija razbacana na sve strane [Por.] ♦ rum. lemnărie

ļemnuos (ļemnuasă) (mn. ļemnuoș, ļemnuasă) [akc. ļemnuos] (prid.) — drven, drvenast ∎ ļemnuos ĭe tuos śi ĭe fakut đi ļemn — drveno je sve što je napravljeno od drveta [Por.] ♦ rum. lemnos

ļenoșa (ĭuo ma ļenoșăḑ, ĭel sa ļenoșaḑă) [akc. ļenoșa] (gl. ref.) — olenjiti se ∎ pĭerduĭ vuoĭa đi lukru, ma ļenoșaĭ ka ńima — izgubio sam volju za posao, olenjio sam se kao niko ∎ baće kopilu kînd vĭeḑ kî sa ļenoșaḑă, kă đi ļańe bataĭa ĭe măĭ bun ļak — tuci dete kad vidiš da se olenjilo, jer je za lenjost batina najbolji lek ♦ var. înļenoșa [Por.] ♦ rum. lenoșa

ļenuos (ļenuasă) (mn. ļenuoș, ļenuasă) [akc. ļenuos] (prid.) — lenj ∎ kum să nu fiĭe saraś kînd ĭe uomu ļenuos, muĭarĭa ļenuasă da șî kopiĭi tuoț ļenuoș — kako da ne budu siromašni kad je muž lenj, žena lenja i sva deca lenja ♦ supr. vrĭańik [Por.] ♦ rum. lenos

ļeńa (mn.) [akc. ļeńa] (i. ž.) — lenjost ∎ ļeńa ĭe o buală kare nu duare, sa kapîtă kînd sa pĭarđe vuoĭa đi fiĭe-śe lukru — lenjost je bolest koja ne boli, dobija se kad se izgubi volja za bilo kakav posao ♦ var. ļańe [Por.] ♦ rum. lene ♦ etim. < slov. lĕnĩ

ļesńe [akc. ļesńe] (pril.) — lako, bez napora ∎ tare đi kap, nu ĭeș ļesńe ku ĭel în kîpatîń — tvrdoglav, nećeš lako s njim izaći na kraj ∎ ļesńe sa goļașće saku, amunka sa umplă — lako se džak prazni, teško se puni ∎ ažuns vrĭamĭa grĭa, la ńima nuĭe ļesńe — stiglo je zlo vreme, nikom nije lako ∎ măĭ ļesńe ĭe țîĭe, kî ĭeș ćinîr — lakše je tebi, jer si mlad ♦ sin. ușuor ♦ supr. amunka [Por.] ♦ rum. lesne ♦ etim. < bug. lesno

ļesńi (ĭuo ļesńesk, ĭel ļesńiașće) [akc. ļesńi](gl.) — (ret.) olakšati ∎ veńiră ažutuori, șă ńi ļesńiră lukru — dođoše pomagači, i olakšaše nam posao ♦ sin. ușura [Por.] ♦ rum. lesni

ļeșînat (ļeșînată) (mn. ļeșînaț, ļeșînaće) [akc. ļeșînat] (prid.) — (med.) onesvešćen, komiran ∎ ḑaśe trînćit pi șîaļe, nu sa șćiĭe dar ĭe muort, or numa ļeșînat — leži nauznak na krevetu, ne zna se da li je mrtav, ili samo onesvešćen ∎ kare ḑaśe ļeșînat pi patu muorțî, sa krĭađe kă s-a dus pi lumĭa-ĭa să đa mîna ku aĭ muorț — ko komiran leži na samrtničkoj postelji, veruje se da je otišao na onaj svet da se rukuje sa mrtvima [Por.] ♦ rum. leșinat

ļeșînă (mn. ļeșîń) [akc. ļeșînă] (i. ž.) — (med.) nesvestica; obamrlost; koma ∎ mult a slabit, sa vaĭtă kă đes o prinđe o ļeșînă grĭa đi nu șćiĭe ńimika đi ĭa — mnogo je oslabila, žali se da je često hvata teška nesvestica da ništa ne zna za sebe ∎ dakă pi kopil ăl prinđe ļeșîna, aļargă ku ĭel la duoktur, nu la vrîžîtuare — ako dete uhvati nesvestica, trči sa njim kod lekara, ne kod vračare [Por.] ♦ rum. leșin

ļetkă (mn. ļetke) [akc. ļetkă] (i. ž.) — (tehn.) letka, ručni čekrk za namotavanje pređe na kalemove ∎ ļetka ĭe o brukă đi fĭer, kare sa supțîĭaḑă kîtra vîr — letka je jedna metalna šipka koja je tanja prema vrhu ∎ ļetka ĭe pusă pi un skamn đi ļiemn, întuors ku kraśi-n sus — letka je stavljena na drvenu hoklicu, okrenutoj naopako (sa nogama na gore) ∎ ļetka đi stînga are o roćiță da dupa ĭa, đi kîtra kîpatîńo-l gruos, pi brukă ĭe înțapat un mîńiĭ đi ļiemn — letka s desna ima točkič a iza njega, sa debljeg kraja, na šipku je nabijena jedna drvena drška ∎ kînd trăbe sî sa pună mosuoru pi ļetkă, ĭa sa skuaće în sus đi pi piśuoro-l stîng alu skamn — kada treba da se stavi kalem na letku, ona se desnim krajem povuče na gore sa noge hoklice ∎ ļetkă sa skuaće șî ku vîru, șî pi ĭel sa bagă mosuoru, șî sa traźe pănă lînga roćiță — letki se izvuče i vrh, i na njega se nabije kalem, koji se navuče sve do točkića ∎ ļetka sa-nvîrćiașće ku palma, kare sa traźe pista mîńiĭ — letka se okreće šakom, koja se prevlači preko drške ∎ kare muĭare avut uom măĭ vrĭańik, ĭel ĭ-a fakut șagîrt, sî nu sa nîkažîaskă ku ļietka, kă ku ĭa lukru a fuost grĭeu — koja žena je imala vrednog muža, on joj je pravio čekrk, da se ne bi mučila letkom, jer je rad na njoj bio težak ♦ var. ļietkă ♦ up. șagîrt, sukală [Por.] ♦ rum. letcă ♦ etim. < srb. bug. letka

ļeșîna (ĭuo ļeșîn, ĭel ļeșînă) [akc. ļeșîna] (gl. n.) — (med.) onesvestiti se, izgubiti svest, onemoćati ∎ a ļeșînat đi rîs — onesvestio se od smeha, zacenio se ∎ đi vrĭamĭa đi rat, ńi ļeșîna kopiĭi đi fuame — za vreme rata onesvešćivala su nam se deca od gladi ∎ la batut, la batut, șî nu s-a lasat ńiś kînd l-a ļeșînat ku bataĭa — tukao ga je, tukao, i nije prekidao ni kad ga je onesvestio batinama [Por.] ♦ rum. leșina ♦ etim. < ? lat. *laesionare

ļeșînatură (mn. ļeșînaturĭ) [akc. ļeșînatură] (i. ž.) — (ret.) (fig.) mrcina, lenčuga ∎ s-a bulnavit đi ļiańe, șî numa ḑaśe ka ļeșînatura — razboleo se od lenjosti, i samo leži kao mrcina ∎ n-ol kĭamă ńima la lukru, kă đarîndu s-a aratat ka o ļeșînatură mare — niko ga više ne zove na posao, jer se svuda pokazao kao velika lenčuga [Por.] ♦ rum. leșinătură

ļiak2 [akc. ļiak] (prid.) (nepr.) — (za količinu) nimalo; vrlo malo: trunka, zrnce ∎ nuĭe ļiak đi sare în kasă — nema trunke soli u kući ∎ a veńit ĭarna, da nuĭe ļiak đi kukuruḑ în puod — stigla je zima, a nema zrnce kukuruza na tavanu ∎ (u izr.) nuĭe ļiak — nema ničega ♦ var. ļak ♦ sin. pik, praf [Por.] ♦ rum. oleacă ♦ etim. < Ngr. oligháki

ļiak1 (mn. ļiakurĭ) [akc. ļiak] (i. s.) — (med.) lek ∎ đi buala rîa ļiak ĭastă numa la vrîžîtuorĭ — od padavice leka ima samo kod vračara ♦ var. ļak ♦ sin. momuată [Por.] ♦ rum. leac ♦ etim. < slov. lĕkŭ

ļidovĭan (mn. ļidovĭań) [akc. ļidovĭan] (i. m.) — Aljudovčanin, stanovnik sela Aljudovo u Mlavi, opština Malo Crniće ∎ ļidovĭan ĭe saćanu Ļidoveĭ — Aljudovčanin je stanovnik Aljudova ♦ up. ļidovĭană [Mlava]

ļidovĭană (mn. ļidovĭeńe) [akc. ļidovĭană] (i. ž.) — (etn.) Aljudovčanka, žena iz vlaškog sela Aljudova ∎ ļidovĭană ĭe muĭare dăn Ļidovă — Aljudovčanka je žena iz Aljudova ♦ up. ļidovĭan [Mlava]

ļidovĭesk [akc. ļidovĭesk] (pril.) — aljudovački, koji je u vezi sa mlavskim selom Aljudovo ∎ lukru ļidovĭesk — aljudovačka posla ∎ kuprinsu ļidovĭesk nuĭe mare — aljudovački atar nije veliki [Mlava]

Ļidоvă [akc. Ļidоvă] (i. ž.) — (ojk.) Aljudovo, vlaško selo u Mlavi, opština Malo Crniće, sa 159 stanovnika na popisu iz 200② godine; naseljeno je Vlasima Ungurjanima, poreklom iz Banata i Vlaške ∎ uńi iĭ ḑîk la sat Ļidovă, uńi Ļidvă, kare lu kum iĭ vińe — jedni selo zovu Ljidovo, neki Ljidvo, kome kako dođe [Mlava]

ļifuri (ĭuo ļifur, ĭel ļifură) [akc. ļifuri] (gl.) — ① laprdati, govoriti nejasno, nerazgovetno ∎ ļifură, k-așa-ĭ vuorba — brblja, jer mu je takav govor ∎ ĭuo ńimik nu înțaļeg śe ļifură uomo-sta? — ja ništa ne razumem šta ovaj čovek brblja ? ② govoriti nepristojnosti ∎ ļifură śe nu-ĭ mĭarźe-n rînd — brblja što ne treba [Crn.] ♦ dij. var. ļafuri ♦ var. ļuafuĭi ♦ sin. latra ∎ ļuafîĭe lozaĭturĭ — lupeta koješta, baljezga; (fig.) laje [Por.] ♦ rum. laf ♦ etim. < tur. laf govor, razgovor; prazan govor, nadgovaranje (Škaljić) (exp. Durlić)

ļifuritură (mn. ļifuriturĭ) [akc. ļifuritură] (i. ž.) — laprdanje, brbljarija, izgovorena glupost ∎ o gramadă đi ļifuriturĭ aĭ s-auḑ đi la ĭel — čitavu gomilu brbljarija možeš čuti od njega ∎ mĭ-a spus o lifuritură prĭa marĭe — rekao mi je jednu preveliku glupost [Crn.] ♦ var. dij. ļofaĭtură [Por.]

ļigana (ĭuo ļigańeḑ, ĭel ļigańaḑă) [akc. ļigana] (gl. p.) — (o muziciranju) razvući, otegnuti, lagano svirati ili pevati ∎ kînćiku đi duor sa ļigańaḑă kînd sa kîntă, kă dupa ĭel nu sa žuakă, numa sa askultă, să tuńe în sufļit șă să lovĭaskă în ińimă — pesma čežnje peva se lagano, jer se za njom ne igra, nego se sluša, da uđe u dušu ida pogodi u srce ♦ sin. trîgana [Por.] ♦ rum. legăna

ļiganat (ļiganată) (mn. ļiganaț, ļiganaće) [akc. ļiganat] (prid.) — (o muziciranju) otegnut, lagan, razvučen; melodičan ∎ kînćik fećesk, batrîn, kîntat dupa viće, sa kînta ļiganat, trîganat, ku glas supțîrĭel sî sa audă la đeparće — devojačka pesma, stara, pevana za stokom, peva se otegnuto, treperavo, visokim glasom da se čuje nadaleko ∎ kînćiśe or vĭarsîśe đi duor, tuaće sa kîntă ļiganat șî trîganat — sve pesme i melodije čežnje, pevaju se otegnuto i treperavo [Por.] ♦ rum. legănat

ļigatuare (mn. ļigatuorĭ) [akc. ļigatuare] (i. ž.) — (tehn.) vezačica ∎ ļigatuarĭa a fuost o mîkarauă adîns fakută đi ļegat la snuopĭ — vezačica je bila naprava specijalno urađena za vezivanje snopova ∎ uńi ļigatuarĭa fakut đi ļemn, da uńi đi țăvĭ đi fĭer — neki su vezačicu pravili od drveta, a neki od metanih cevi [Por.]

ļigatură (mn. ļigaturĭ) [akc. ļigatură] (i. ž.) — ① (tehn.) veza između dva elementa ∎ a fakut ļigatură đi ćiĭ, șî ku ĭa a ļegat snuopi đi grîu — pravili su vezu od like, i njome su vezivali snopove žita ∎ kîńi a ļegat sara ku lanțu, fakuț đi țîgań, kă aĭa a fuost ļigatură țapînă — pse su uveče vezivali lancem, koji su pravili Cigani, jer je to bila najjača veza ② povez, bošča ∎ baba a pitulat bańi într-o ļigatură đi kîrpă batrînă, ama kopiĭi a gasît șî ĭ-a luvat — baba je krila novac u jednom povezu od stare marame, ali su ga deca našla i uzela ③ (soc.) (ret.) odnos, veza među ljidima ∎ ĭa s-a źurat în kopiĭ kă întra iĭ n-a fuost ńiś o ļigatură — ona se zaklela u decu da među njima nije bilo nikakve veze [Por.] ♦ rum. ligatură ♦ etim. < lat. ligatura

ļigau (ļigauă) (mn. ļigavĭ, ļigavĭe) (prid.) — ljigav ∎ pĭașćiļi ĭe tare ļigau, șă dakă n-ol țîń biń, ăț aluńikă đin mînă — riba je jako ljigava, i ako je ne držiš dobro, isklizne ti iz ruke [Por.] ♦ etim. < srp. ljigav

ļigutui (ĭuo ļigutuĭesk, ĭel ļigutuĭașće) [akc. ļigutui] (gl. p. ref.) — (folk.) (zast.) (o miru) vezati, sklopiti ∎ (stih) anu, anu triḑăś-ș-patru, kînd s-a dus a nuostru kraļe, paśa să ļigutuĭaska — u godini trijesčetvrtoj, kad je otišao naš nam kralju, mir da sklopi i da veže ∎ pi anuostru kraļe Aļiksandru la omorît kînd s-a dus în țăriļi strîńe să ļigutuĭaskă paśa — našeg kralja Aleksandra ubili su kad je otišao u strane države da sklopi mir [Por.] ♦ rum. legatui

ļikitău (mn. ļikităļe) [akc. ļikitău] (i. s.) — kecelja ∎ ļikitău muĭera poartă dînainće, o astrukă dă la fuaļe pănă la źenunkĭ la piśoare, da sa ļagă dînapuoĭ, pră spinare — kecelju žena nosi spreda, pokriva je od stomaka do kolena na nogama, a vezuje se pozadi, na leđima [Stig] ♦ dij. sin. kițăļe [Por.]

ļikui (ĭuo ļiekuĭ, ĭel ļiekuĭe) [akc. ļikui] (gl. p. ref.) — (med.) lečiti, izlečiti ∎ n-a putut duokturi ńimika, da vrîžîtuarĭa ma ļikui đi pi fuga — lekari nisu mogli ništa, a vračara me je izlečia na brzinu ♦ var. ļekui [Por.] ♦ rum. lekui

ļikuit (ļikuită) (mn. ļikuiț, ļikuiće) [akc. ļikuit] (prid.) — (med.) lečen, izlečen ∎ fara mită, nup puoț fi ļikuit bun ńiśunđe — bez mita, ne možeš biti dobro lečen nigde ♦ var. ļekuit [Por.] ♦ rum. lecuit

ļikura (ĭuo ļikur, ĭel ļikură) [akc. ļikura] (gl. p.) — sjajiti, svetleti ∎ ļikură stăļiļi pi śĭer sańin — sjaje zvezde na vedrom nebu ∎ kînd vĭađe gramada đi bań, iĭ ļikură uoki ka la mîț — kad vidi gomilu novca, sjaje joj oči kao mački ♦ sin. viđera [Por.] ♦ rum. licura

ļikuriś (mn. ļikuriś) [akc. ļikuriś] (i. m.) — (ent.) svitac (Lampyris noctiluca) ∎ ļikuriś ĭe guangă kare zbuară sara, pi vrĭamĭa đi kosît or đi sîśarat, da kuru iĭ ļikură ka lumanarĭa aprinsă — svitac je buba koja leti uveče, u doba kosidbe ili žetve, a zadnjica mu svetli kao upaljena sveća ∎ ļikuriśi nu ļikură una-ntruuna, numa s-a stîng, s-aprind, s-a stîng, s-aprind — svici ne svetle neprekidno, nego se pale i gase, pale i gase [Por.] ♦ dij. var. likurič (Šipikovo) [Tim.] ♦ rum. licurici

ļimba uoi [akc. ļimba uoi] (i. ž.) — (bot.) bokvica (Plantago major) ∎ ļimba uoi ĭe buĭađe kare krĭașće pi pomînt petruos — bokvica je biljka koja raste po kamenjaru ∎ ļimba uoi — ovčji jezik ♦ sin. potlađină [Por.] ♦ rum. limba-oii

ļimbă (mn. ļimbĭ) [akc. ļimbă] (i. ž.) — jezik ① (anat.) govorni organ ∎ ļimbă ĭe un parśel đi karńe, lunguĭat, kare îmblă pin gură, ș-ažută la uom să vorbĭaskă înțaļes — jezik je duguljasto parče mesa, koje se kreće po ustima, i pomaže čoveku da govori razgovetno ② (tehn.) delovi naprava nalik na jezik, jezičak ∎ ļimbă la kîtaramă, la kĭaĭa đi bîtrîńață đi koļibă șî đi muară, la kîrļig đi lanț đi fĭer, șî alta — jezičak na kopči kaiša, na starinskim ključevima za kolibe i vodenice, na kukama metalnih lanaca, i dr. ③ (bot.) jezikolike biljke ∎ ļimba-uoi — bokvica (Plantago major) ④ (fig.) sredstvo komunikacije ∎ în strinataće, zauĭț ĭuta șî ļimba mumi — u tuđini, brzo zaboraviš i maternji jezik ∎ ļimba nuastră sa kĭamă, đi kînd ĭe vaku șî aminu, ļimba rumîńaskă — naš jezik se zove, od kad je sveta i veka, vlaški jezik ∎ ļimba ĭe viĭe numa păn’ sa vorbĭașće ku ĭa — jezik je živ samo dok se njime govori ∎ rumîńi aĭ nuoștri s-a kakat pi ļimbă, ļi rușîńe s-o vorbĭaskă, ș-a lasato s-o pisaḑă ļimba sîrbĭaskă — naši Vlasi su posrali svoj jezik, srame se da ga govore, pa su pustili da ga pregazi srpski jezik [Por.] ♦ rum. limbă ♦ etim. < lat. lingua

ļimbrik (mn. ļimbriś) [akc. ļimbrik] (i. m.) — (zool.) dečja glista (Ascaris lumbricoides) ∎ ļimbriku samînă la rîmă lungă, ăl au kopiĭi aĭ miś — dečja glista liči na dugačku glistu, imaju je mala deca [Por.] ♦ rum. limbric ♦ etim. < lat. lumbricos

ļimbuță (mn. ļimbuț) [akc. ļimbuță] (i. ž.) — (demin.) jezičak ∎ daĭkuța are dulśe ļimbuță — draganče ima slatko jeziče [Por.] ♦ rum. limbuță

ļimburuș (mn. ļimburușă) [akc. ļimburuș] (i. s.) — (anat.) resica u grlu (Uvula); jezičak ∎ ļimburușu la uom ĭe la îngițîtuare, șă-ĭ ažuta kînd îngiće — resica je kod čoveka u grlu, i pomaže mu kad guta ♦ / (demin.) <ļimbă [Por.] ♦ rum. limburuș

ļinće (i. ž.) — (bot.) sočivo (Lens culinaris) ∎ Rumîńi a kunoskut ļinće maruntă șă ļinće đ-a mare; a mare s-a sađit în kuĭb, ka pasuĭu, da a maruntă în straturĭ — Vlasi su poznavali sitno i krupno sočivo; krupno su sadili u gnezdu, kao pasulj, a sitno u lejama ∎ đin ļinće s-a fĭert ḑamă, da tare dulśe a fuost kînd s-a pîržît, șî sa mînkat ku malaĭu — od sočiva se kuvala čorba, a posebno je slatko bilo kad se pržilo i jelo sa projom [Por.] ♦ rum. linte ♦ etim. < lat. lens, -ntis

ļinđik (mn. ļinđiśe) [akc. ļinđik] (i. s.) — (anat.) sikilj, dražica; klitoris ∎ ļinđiku ĭe un ruonț vermișuor mik șî muaļe, đisupra đi pizdă, tras întra buḑîļi a ĭeĭ — sikilj je mali, hrskavičavi crvuljak iznad pičke, uvučen među njene usmine ∎ kînd uomu pipiļașće ļinđiku ku mîna, or ăl ļinźe ku ļimba, lu muĭare ĭe tare frumuos — kada muškarac rukom miluje sikilj, ili ga liže jezikom, ženi je jako lepo [Por.] ♦ rum. lindic ♦ etim. < lat. landica

ļinđină (mn. ļinđiń) [akc. ļinđină] (i. ž.) — (zool.) gnjida, jajašce vaške ∎ kînd ĭe uomu pădukĭuos, păru-ĭ pļin đi ļinđiń — kad je čovek vašljiv, kosa mu je puna gnjida [Por.] ♦ rum. lindină ♦ etim. < lat. lendinem

ļingău (mn. ļingăĭ) [akc. ļingău] (i. m.) — izjelica, alavko ∎ ļingău ĭe uom kare manînkă mult șă alaviśuos, măĭ đes pi la gostîĭe strińe, la kare vińe ńikemat — izjelica je čovek koji mnogo i alavo jede, naročito na tuđim gozbama, na koje dolazi nezvan [Por.] ♦ dij. sin. gostuoń [GPek] ♦ rum. lingău

ļins (ļinsă) (mn. ļinș, ļinsă) [akc. ļins] (prid.) — olizan ∎ a ļins strakina ku pasuĭ pănă la fund, ș-a măĭ katat șîmăĭ — olizali panicu sa pasuljem do kraja, i tražili još [Por.]

ļinsuare (mn. ļinsuorĭ) [akc. ļinsuare] (i. ž.) — lizanje, oblizivanje ∎ lu urs ĭe măĭ dulśe ļinsuarĭa kînd ļinźe faguru đi mńare — medvedu je najslađe lizanje kad liže saće sa medom ∎ vaka nu sa lasă đi ļinsuare, pănă nu ļinźe vițălu întrĭeg — krava ne prekida lizanje, dok ne oliže celo tele [Por.] ♦ rum. linsare

ļinźa (ĭuo ļing, ĭel ļinźe) [akc. ļinźa] (gl. p. ref.) — ① lizati, olizati; oblizivati se ∎ vaka dupa śe fată, ĭa măĭ întîń îș ļinźe vițălu — krava po teljenju prvo oliže svoje tele ∎ kum a vaḑut friptura pi masă, înśepu sî sa ļingă pi buḑă — čim je video pečenje na stolu, poče da oblizuje usne ② (fig.) — slizati se, biti blizak, povezan, slagati se dobro ∎ s-a ļing uńi pi alțî, ș-akuma nu puaće ńiś draku să-ĭ đispartă — slizali se jedni s drugima, i sada ni đavo ne može da ih razdvoji [Por.] ♦ rum. linge ♦ etim. < lat. lingere

ļipi (ĭuo ļipĭesk, ĭel ļipĭașće) [akc. ļipi] (gl. p. ref.) — ① lepiti (se), zalepiti (se) ∎ ma duk să-ĭ ļipĭesk o palmă — idem da mu zalepim jedan šamar ∎ guma imuasă nu sa ļipĭașće bińe — prljava guma ne lepi se dobro ♦ supr. đizļipi ② osloniti se, nasloniti se ∎ nu ći ļipi đi parĭaće, kî ĭe vîruit đi kurînd — ne naslanjaj se na zid, jer je okrečen skoro [Por.] ♦ rum. lipi ♦ etim. < slov. lĕpiti

ļipiĭe (mn. ļipiĭ) [akc. ļipiĭe] (i. ž.) — (nutr.) lepinja ∎ ļipiĭa ĭe pîńe mikă șî supțîrĭe — lepinja je mali tanak hleb ∎ akuma ļipiĭa sa făśe pi plotna șporĭetuluĭ, da đemult sa kuopt pi arđauă, ļaspiđe îngalḑîta la vatra fuokuluĭ — danas se lepinja peče na plotni šporeta, a nekad se pekla na kamenoj ploči, zagrejanoj na vatri [Por.] ♦ rum. lipie ♦ etim. < srb. lepinja

ļipiśuos (ļipiśuasă) (mn. ļipiśuoș, ļipiśuasă) (prid.) — *lepljiv* ∎

ļipit (ļipită) (mn. ļipiț, ļipiće) [akc. ļipit] (prid.) — lepljen, oblepljen, zalepljen ∎ koļibă batrînă, ļipită ku morśilă — stara koliba, oblepljena blatom [Por.] ♦ rum. lipit

ļipituare (mn. ļipituorĭ) [akc. ļipituare] (i. ž.) — (zool.) pijavica (Hirundo) ∎ ļipituarĭa ĭe o žuavină ļigauă, samînă ku rîmă șî traĭașće în apă — pijavica je ljigava životinja, liči na glistu i živi u vodi ∎ ku ļipituoriļi đemult s-a ļikuit lumĭa, ļ-a pus la luok dureruos, să sugă sînźiļi pin pĭaļe — sa pijavicama su se nekad lečili ljudi, stavljali su ih na bolno mesto da kroz kožu sišu krv [Por.] ♦ rum. lipitoare

ļipitură (mn. ļipiturĭ) [akc. ļipitură] (i. ž.) — lepilo, lep; blato ∎ ļipitură đi kasă s-a fakut đin morśilă, mistakată ku pļauă — lep za kuću pravio se od blata, pomešanog sa plevom [Por.] ♦ rum. lipitură

ļiskovĭan (mn. ļiskovĭeń) [akc. Ļiskovĭan] (i. m.) — (etn.) Leskovljanin, stanovnik sela Leskovo u opštini Majdanpek ∎ ļiskovĭeńi au vuoz, ku kare puot să drumîĭe đi Măĭdan, or đi Buor — Leskovljani imaju voz, kojim mogu da putuju za Majdanpek, ili Bor ∎ mulț ļiskovĭeń au kăș șî-n sat, șî pi śuoś — mnogi Leskovljani imaju kuće i u selu, i po brdima ♦ up. ļiskovĭană — Leskovljanka [GPek]

Ļiskuauă [akc. Ļiskuauă] (i. ž.) — (ojk.) Leskovo, vlaško selo u opštini Majdanpek ∎ Ļiskuaua ĭe sat mik, răsfirat, în vaļa Pĭekuluĭ al đi Sus — Leskovo je malo, raštrkano selo, u dolini Gornjeg Peka ∎ la popiso-l đi la urmă (201①) avut numa 348 đi inș, đin kare s-a skris kă sînt sîrbĭ 88, da rumîń 189; 22 nu s-a skris śe sînt, dakă sa șćiĭe kă ĭe satu gata tuot rumîńesk — na zadnjem popisu (201①) imalo je samo 348 stanovnika, od kojih su se kao Srbi upisali 88, a kao Vlasi 189; 22 se nisu izjasnili šta su, iako se zna da je selo gotovo celo vlaško ∎ numiļi satuluĭ ĭe sîrbĭesk, đi la ļiemn „leska” kare ĭe pi rumîńașće „alun” — ime sela je srpsko, od drveta „leska”, koje je na vlaškom „alun” ♦ var. inov. Ļiskuavă [GPek] ♦ etim. < srb. leska

ļiu (mn. ļiĭ) [akc. ļiu] (i. m.) — (mon.) lej ∎ ļiĭ sînt bań duș đin Rumîńiĭe, ama, pin povĭeșćiļi lu aĭ batrîń, ku iĭ s-a kumparat ș-aiśa, în Sîrbiĭe — leji su novci doneti iz Vlaške, ali, prema pričanju starih, sa njima se trgovalo i ovde, u Srbiji ∎ un ļiu avut doaḑăś đi parîaļe — jedan lej je imao dvadeset para [GPek] ♦ dij. var. ļau (Bran.) ♦ rum. leu

ļivađe (mn. ļivĭeḑ) [akc. ļivađe] (i. ž.) — livada ∎ ļivađe ĭe kîmp ku ĭarbă đi kosît șî đi paskut — livada je polje sa travom za košenje i ispašu ∎ oĭari aĭ batrîń, kare a trait pi munț, n-avut ļivĭeḑ đi fîn șî đi popașî đi ažuns, șî ļ-a fakut ku pîržuaļe — stari stočari, koji su živeli po planinama, nisu imali dovoljno livada za seno i ispašu, pa su ih pravili paljevinama [Por.] ♦ rum. livadă ♦ etim. < bug. ливада, ukr. левада

ļordarĭ (mn. ļordarĭe) [akc. ļordarĭ] (i. s.) — (bot.) sremužnjak, područje gde uspeva sremuž, divlji luk ∎ ļordarĭļi sînt loukurĭ rare, kă ļuorda kată pomînt adîns, nu krĭașće fiĭe unđe — sremužnjaci su retka mesta, jer sremuž traži posebno zemljište, ne raste bilo gde ∎ în aritu nuostru, kît ĭuo șćiu, ļordarĭ ĭastă la Dîbiļug lînga Măĭdan, la Tanda la Guol, la Miruoś șî la Țrnivîr kîtra Lazńița — u našem kraju, koliko ja znam, sremušnjaka ima samo u Debelom Lugu kod Majdanpeka, u Tandi na Deli-Jovanu, na Miroču i na Crnom Vrhu prema Laznici (Jasikovo) [GPek] ♦ rum. leurdar

ļorfă (mn. ļorfe) [akc. ļorfă] (i. ž.) — maska ∎ Bufańi la Măĭdan a fakut ļorfe în toće felurĭ đi vrĭamĭa đi ađet kare l-a kemat Fașanź — Bufani u Majdanpeku pravili su maske svih vrsta u vreme običaja koji se zvao Fašnik [Buf.] ♦ dij. sin. muoș [Por.] ♦ rum. larvă

ļoșćan (mn. ļoșćeń) (i. m.) — (bot.) selen (Levisticum officinale) ∎ ļoșćanu ĭe buĭađe naltă ku fluorĭ galbińe, înkrĭengaraće, kare krĭașće numa pin bașćiaļe — selen je visoka biljka sa razgranatim žutim cvetom, koja raste samo po baštama ∎ ļoșćanu, ku alće buĭeḑ, sa puńe în uruĭala uoiluor la Sînźuorḑ, să aĭbă uoĭļi lapće măĭ mult la mîsurat — selen se, sa drugim biljkama, stavlja ju jarmu kojom se krme ovce na Đurđevdan, da imaju više mleka pri merenju ∎ kînd sa mulg uoļi la Sînźuorḑ ļoșćanu sa ļagă la gura gaļețî, ș-aśiĭa ramîńe pănă nu sa mulg uoiļi tuaće — kad se ovce muzu na Đurđevdan, selen se vezuje za obod vedra, i tu stoji dok se sve ovce ne pomuzu ♦ var. oļeșćan [Por.] ♦ rum. leoștean ♦ etim. < mađ. lestyán

ļuordă (mn. ļuorḑ) [akc. ļuordă] (i. ž.) — (bot.) sremuž, cremuž; sremuš, divlji luk (Allium ursinum), samonikla šumska biljka iz porodice ljiljana ∎ ļuorda nu krĭașće fiĭe unđe, numa pi padurĭe în kîrșuaće — sremuž ne raste bilo gde, već samo u šumi po krševima ∎ ļuordă ĭe un fĭeļ đi usturuoĭ sĭrbaćik — sremuš je vrsta divljeg luka ∎ la nuoĭ ļuorda dă numa ăn Dîbiļug, la Kîlgarița — kod nas sremuš raste samo na Kaluđerici u Debeliom Lugu (Debeli Lug) [GPek] ∎ ļuorda krĭașće șî la Tanda, la munće la Golol Mik, la luok kare sa kĭamă Pađina ku ļuordă — sremuš raste i u Tandi, u planini na Malom Golu, na mestu koje se zove Padina sa sremušom ∎ ļuorda sa manînkă numa pănă-n fluarĭe — sremuš se jede samo dok ne procveta (Tanda) [Por.] ♦ dij. var. ļordă [Buf.] ♦ rum. leurdă ♦ etim. < lat. luridus; grč. *λεβυρήδης. bug. levurda

ļеșîĭе (mn. ļеșîĭ) [akc. ļеșîĭе] (i. ž.) — ceđ ∎ ļеșîĭa ĭe śanușă, străkurată pin țăńik đi sak, șî topită în apă fĭartă — ceđ je pepeo, proceđen kroz cedilo od tkanine, i potopljen u vrelu vodu ∎ ku ļeșîĭa s-a spalat vasurļi, rufiļi șî lumĭa, pănă nu s-a izaflat sapunu — ceđom su se prali sudovi, rublje i ljudi, dok se nije otkrio sapun [GPek] ♦ rum. leșie ♦ etim. < lat. lixiva