VORBAR - REČNIK
(separat)

nadraź (mn. nadraź) [akc. nadraź] (i. m.) — (zast.) pantalone ∎ pîkurarĭu sa vaĭtă k-a rupt nadraźi, aļergînd dupa uoĭ pin spiń — čobanin se žali da je pocepao pantalone, jureći za ovcama kroz trnje ♦ sin. śuariś, pîntaluoń [Por.] ♦ rum. nădrag ♦ etim. < mađ. nadrag

naft (mn. naftă) [akc. naft] (i. s.) — nafta, tečno gorivo za motore ∎ ma duk dupa naft la pumpă, kă luń ma pun ku trakturu pi arat — idemo po naftu na pumpu, jer u ponedeljak počinjem traktorem da orem ∎ am numa o kilă đi naft, da-m trĭabe triĭ kiļe đi naftă pļińe — imam samo litar nafte, a trebaće mi tri puna litra nafte [Por.] ♦ rum. naft ♦ etim. < slov. nafta, grč. náftha

nainće [akc. nainće] (pril.) — (za vreme) nekad, nekadašnje, ranije, pre; nedavno ∎ nainće vrĭame parke măĭ bun s-a trait — u nekadašnje vreme kao da se bolje živelo ∎ a veńit nainće pi la mińe, șî sa vaĭtă kă ĭe bolnau grĭeu — došao je nedavno k meni, i žalio se da je teško bolestan ♦ / (skr.) < înainće [Por.] ♦ rum. nainte ♦ etim. < lat. in ab ante

naĭbă (mn. naĭbe) [akc. naĭba] (i. ž.) — (demon.) (euf.) đavo ∎ sa ḑîśe naĭba să nu-l pumeńeșć pe draku pe nume, kî draku kînd auđe numiļi luĭ, vińe șî-ț faśe răļe — kaže se „najba” da ne pomeneš đavola po imenu, jer đavo kad čuje svoje ime, dolazi i pravi ti zlo ∎ fi bun, să nu će ĭa naĭba — budi dobar, da te ne odnese đavo ♦ sin. marku [Buf.] ♦ rum. naiba ♦ etim. < Cig. naibah < tur. (arap.) naibe

naĭkă (mn. naĭki) [akc. naĭkă] (i. m.) — (folk.) dragi, dragan, voljeni muškarac; ljubavnik ∎ ĭ-a veńit naĭka ku fluarĭa la pălariĭe — došao joj je dragi, sa cvetom na šeširu ∎ în tuaće kînćiśe rumîńeșć, la ibomńik sa ḑîśe naĭka — u svim vlaškim pesmama, ljubavnik se naziva ’najka’ ∎ (demin.) naĭkuță — draganče ∎ naĭkuța — dragana [Por.] ♦ rum. naică ♦ etim. < srb. najka

naĭmit (naĭmită) (mn. naĭmiț, naĭmiće) [akc. naĭmit] (prid.) — (zast.) unajmljen, angažovan za nešto ∎ la găzdoćiń multă lume a fuost naĭmită la lukru în kîmp — kod bogataša je mnogo ljudi bilo unajmljeno za rad u polju [Por.] ♦ rum. naimit

naĭmĭală (mn. naĭmĭaļe) [akc. naĭmĭală] (i. ž.) — (zast.) najam; najmljenje; nadničenje ∎ muma ku naĭmĭală ma krĭeskut, șî ma șkulait — majka me je sa nadničenjem podigla i odškolovala [Por.] ♦ rum. năimeală

naĭurļa [akc. naĭurļa] (prid.) ● v. aĭurļa [Por.]

nakaz (mn. nakazurĭ) [akc. nakaz] — muka, tegoba; jad ∎ nakazu mĭeu ńima nu șćiĭe — moju muku niko ne zna ∎ traĭ ku nakaz — tegoban život ∎ mare nakaz — velika muka ∎ (izr.) traźe nakaz — muči se, pati ∎ fara nakaz — bez muke, lako ♦ sin. kin [Por.] ♦ rum. năcaz ♦ etim. < slov. na - kazŭ

nakîrźiĭe (mn. nakîrźiĭ) [akc. nakîrźiĭe] — lakrdija, nestašluk ∎ kopiĭi fak la nakîrźiĭ tota ḑîva — deca prave lakrdije po ceo dan ♦ sin. năsărîmbă [Stig] ♦ rum. năcârdie

naklă (mn. naklăĭ) [akc. naklă] (i. ž.) — (o materiji) gusta masnoća ∎ naklă puaće fi unsură vîrtuasă, kare grĭeu sa mînžîașće, dar șî morśilă grĭa kare sa ļipĭașće đi înkălțamînt, șî nu sa puaće kurața ļesńе — gusta masnoća može biti gusto mazivo, koje se teško razmazuje, ali i teško blato koje se lepi za obuću, i ne može se lako očistiti [Por.] ♦ rum. năclaie

nalbă1 (mn. nalbe) [akc. nalbă] (i. ž.) — (bot.) crni slez (Malva silvestris) ∎ nalbă ĭe buĭađe ku fluorĭ rozave — crni slez je biljka sa ružičastim cvetovima ∎ (med.) ku nalba muĭeriļi đemult s-a starpit, kînd a pļekat greuańe, da n-a vrut sî sa nașće — sa crnim slezom su žene nekada izazivale pobačaj, kad su zatridnele, a nisu želele da rode ∎ (med.) kînd a vrut sî starpĭaḑă, muĭarĭa greuańe a bagat nalba în ruod, ama kare n-a șćut kît kućaḑă s-o țînă, s-a-nveńinat, ș-a murit — kad je htela da pobaci, trudnica je uvlačila crni slez u matericu, ali koja nije znala koliko sme da je drži, otrovala bi se, i umrla [Por.] ♦ rum. nalbă ♦ etim. < lat. malva

nalbă2 (mn. nalbe) [akc. nalbă] (i. ž.) — (folk.) kobila ∎ baț samaru să priśapă nalba (okoļeșć ku vuorba) — biješ samar da oseti kobila (govoriš izokola) ♦ sin. ĭapă [Por.]

nalțîme (mn. nalțîmĭ) [akc. nalțîme] (i. ž.) — visina ∎ aĭa nu păsuĭe, are nalțîme mikă — to ne paše, ima malu visinu ∎ nalțîmĭa sandukuluĭ mult ĭe măĭ mare đi kît larźimĭa — visina sanduka mnogo je veća od dužine ∎ măsurăm nalțîmĭa kopiĭiluor — merimo visinu dece [Por.] ♦ rum. nalţime

nalt (naltă) (mn. nalț, nalće) [akc. nalt] (prid.) — visok ∎ padure naltă șî điasă — šuma visoka i gusta ∎ are fată, ama mult măĭ naltă đikît ĭel, șî nus parĭake bună — ima devojku, ali je mnogo višlja od njega, pa nisu dobar par ♦ var. înalt ∎ s-a suit pi ļiemn înalt, ș-a kaḑut — popeo se na visoko drvo, i pao ∎ a fakut puod înalt, sî no-l ĭa apa mare — napravili su visok most, da ga ne odnese veliko voda ♦ (komp) nalt, măĭ nalt, șîmăĭ nalt, măĭ nalt đin tuot — visok, višlji, još višlji, najvišlji (višlji od svega) [Por.] ♦ rum. nalt ♦ etim. < lat. in altus

naltuț (naltuță) (mn. naltuț, naltuă) [akc. naltuț] (prid.) — (dem.) povisok, ne mnogo visok, neodređeno visok; nevisok ∎ naltuț ĭe aăla kare ĭe kîta măĭ nalt đi kît alalț đin vrsta luĭ — povisok je onaj koji je nešto višlji od ostalih iz njegove vrste ∎ pi drumu pista munće, ĭastă numa o śuakă naltuță, șî alta ńimika — na putu preko planine, ima samo jedno nevisoko brdo, i drugo ništa ♦ / (dem.) nalt + suf -uț ♦ var. înaltuț [Por.] ♦ rum. năltuţ

naluagă (mn. naluaźe) [akc. naluagă] (i. ž.) — navalica, gužva ∎ mare ńistoțală đi tuaće, șî kînd vińe marfa la dugaĭe, nu puoț s-ažunź ra rînd đi naluagă — velika nestašica svega, i kad dođe roba u prodavnicu, ne možeš da dođeš na red od navalice ♦ sin. gužvă, gužbă [Por.] ♦ rum. năloagă ♦ etim. < srb. naloga

nalukă (mn. naluś) [akc. nalukă] (i. ž.) — (zast.) (dem.) priviđenje, utvara, avet ∎ kopilu sa vaĭtă kă numa visaḑă ńiskaĭ naluś, șî mumî-sa s-a dus ku ĭel la vrîžîtuare, sî vadă śi ĭe — dete se žali da sanja samo neka priviđenja, pa ga je majka odvela kod vračare, da vidi šta je [Por.] ♦ rum. nălucă

naluśi (ĭuo naluśesk, ĭel naluśiașće) [akc. naluśi] (gl. p. ref.) — (zast.) (psih.) priviđati se, pričiniti, halucinirati ∎ spuńe k-a fuost pumeńit, kînd la gaura poduluĭ iĭ s-a naluśit vrun kîńe ńegru — kaže da je bio budan kao mu se na tavanskom otvoru prividio crni pas [Por.] ♦ rum. năluci

namĭaće (mn. namĭeț) [akc. namĭaće] (i. m.) — smet ∎ namĭaće ĭe gramadă mare đi zapadă, kare măĭ đes a namețîto vîntu — smet je velika gomila snega koju je najčešće navejao vetar [Por.] ♦ rum. nămete ♦ etim. < bug. namet

namĭețî (ĭuo namĭețăsk, ĭel namĭețașće) [akc. namĭețî] (gl. p. ref.) — (ret.) navejati ∎ dakă va măĭ kađa așa zapada ku vînt tare kum kađe akuma, pănă la ḑîuă are sî sa namețaskă tuaće drumurļi pin munće — ako bude dalje padao ovakav sneg sa jakim vetrom kao što pada sada, do zore ima da naveje sve puteve kroz planinu [Por.] ♦ rum. nămețî

namuol (mn. namuolurĭ) [akc. namuol] (i. s.) — mulj ∎ dupa pluaĭe, adus ogașu namuol ku kare ń-a umplut bașćaua ś-a fuost la marźina ogașuluĭ — posle kiše naneo je potok mulj kojim nam je napunio baštu što je bila na obali potoka ♦ sin. morśilă [Por.] ♦ rum. nămol ♦ etim. < ukr. namil, -olu

nană (mn. nań) [akc. nană] (i. m.) — bata; oslovljavanje starijeg brata ∎ șî suroriļi aļi măĭ ćińirĭe, șî frațî aĭ măĭ ćinîrĭ, ḑîk la frațî luor aĭ măĭ batrîń nană — i mlađe sestre i mlađa braća oslovljavaju svoju stariju braću sa „nana” ♦ skr. var. na ∎ kînd vorbĭesk ĭuta or sa mîngîĭe, nu ḑîk „nană” numa „na”, șî în luok đi nana Lazîr ḑîk na-lazîr, în luok đi nana Ĭanku ḑîk na-Ĭanku, ș-așa ramîńe păn’ la muarće — kada govore brzo, ili se maze, ne kažu „nana” nego samo „na”, i umesto nana Lazar, kažu na-Lazar, umesto nana Janko, kažu na-Janko, i tako ostaje sve do smrti ∎ suora mĭa are duoĭ nań — moja sestra ima dva starija brata ♦ var. nano, nańi ♦ up. dadă (Rudna Glava) ∎ nană sa ḑîśe șî la vrun uom strin, kare ĭe đ-o vrstă ku nana-l tĭeu — „nana” kažeš i stranom čoveku, ako je vršnjak sa tvojim starijim bratom (Tanda) [Por.] ♦ rum. nană

napastă (mn. napașće) [akc. napastă] (i. ž.) — kleveta, lažna optužba ∎ napastă ĭe kînd a ĭevi baź vina la vrunu kare nuĭe đevină — kleveta je kada javno okriviš nekog ko nije kriv ∎ đi napașće grĭaļe șî la sud amunka đi apirĭ — od teških kleveta i na sudu se s mukom braniš (Rudna Glava) ∎ napasta ĭe măĭ rîa đikît ś-o faś — kleveta je teža od dela (Topolnica) [Por.] ♦ rum. năpastă ♦ etim. < slov. napastĩ

napastî (ĭuo napăstuĭ, ĭel napăstuĭe) [akc. napastî](gl. p.) — klevetati ∎ iĭ drag să napăstuĭe pi alțî, da kînd va napăstui vrunu pi ĭa, o să vadă kît ĭe aĭa đi urît— voli da kleveće druge, a kad bude neko oklevetao nju, videće kako je to ružno [Por.] ♦ rum. năpasti

napastîĭe (mn. napastîĭ) [akc. napastîĭe] (i. ž.) — (izob.) klevetanje, sumnjičenje ∎ napastîĭe ĭe kînd baź vină la-l ńevinuit — klevetanje je kad bacaš krivicu na nevinoga [Por.] ♦ rum. năpastie ♦ etim. < slov. napastĭ

naplaț (mn. naplațurĭ) [akc. naplaț] (i. s.) — (tehn.) naplatak ∎ naplațu ĭe un parśel đi ruată đi kar — naplatak je deo kolskog točka ∎ naplațu ĭe strîmb ka luna ćinîră, șă śopļit în patru mukĭ — naplatak je kriv kao mlad mesec, i istesan je na četiri ćoška ∎ naplațu sa ļagă unu đi altu ku pișļagă — naplaci su vezani jedan za drugi klinom ∎ într-o ruată đi kar vin patru, śinś or șasă naplațurĭ — u jednom kolskom točku ide četiri, pet ili šest naplataka ∎ naplațurļi înkeĭaće fak o ruată, pi kare sa puńe śerku — povezani naplaci čine točak, na koji se stavlja šina ∎ tuot naplațu are doă spiță, kare-l ļagă ku kîpațina ruoțî — svaki naplatak ima dva paoka, koji ga povezuju sa glavčinom točka ♦ up. ruată [Por.] ♦ rum. năplaț ♦ etim. < srb. naplatak

napustî (ĭuo ma napustăsk, ĭel sa napustîașće) [akc. napustî] (gl. ref.) — kidisati, sjuriti se, napasti ∎ muma paduri fakută ka porkuońu a trĭekut pi kulme, da kîńi s-a napustît la ĭa, latrînd ka naruoḑî — šumska majka je prolazila kosom pretvorena u stog sena, a psi su kidisali na nju, lajući kao ludi ∎ ĭel s-a napustît ku buata la mińe, ĭo ĭ-am dat ku pumnu în buot — on se sjurio sa motkom na mene, ja sam ga tresnuo pesnicom u nos ♦ sin. slubaḑî [Por.] ♦ rum. năpustî ♦ etim. < slov. napustiti

naroduos (naroduasă) (mn. naroduoș, naroduasă) [akc. naroduos] (prid.) — budalast, koji se ludira ∎ la fire frumuos, la narau naroduos — lep u licu, al mu narav budalasta [Por.] ♦ rum. nerodoi

naroĭ (mn. naroaĭe) [akc. naroĭ] (i. s.) — blato, kaljuga ∎ după ploaĭe sa faśe atîta naruoĭ đe mare, đe nu puoț mĭerźa — posle kiše napravi se toliko veliko blato, da ne možeš ići [Crn.] ♦ dij. sin. morśilă [Por.] ♦ rum. noroi

narokuos (narokuasă) (mn. narokuoș, narokuasă) [akc. norokuos] (prid.) — srećan ∎ rar sa gasîașće astîḑ uom kare ĭe adaverĭe narokuos — teško se danas nalazi čovek koji je odistinski srećan ♦ var. norokuos ♦ supr. ńenarokuos [Por.] ♦ rum. norocos

naruod (naruodă) (mn. naruoḑ, naruađe) [akc. naruod] (prid.) — (med.) (psih.) lud, blesav, umno poremećen; ludak ∎ s-a dus în rat ka uom la luoku luĭ, da s-a-ntuors naruod đi tuot — otišao u rat kao čovek na svom mestu, a vratio se potpuno lud ♦ sin. ńeșmaĭńik, lozît [Por.] ♦ rum. nărod ♦ etim. < bug. neroda

naruok (mn. naruokurĭ) [akc. naruok] (i. s.) — sreća ∎ avut mare naruok sî s-antuarkă viu đin rat — imao je veliku sreću da se vrati živ iz rata ∎ naruok șî bukuriĭe sî đa dumńeḑîu la tuot nat — sreću i radost da da bog svakom [Por.] ♦ rum. noroc ♦ etim. < slov. na - rokŭ

naskut (naskută) (mn. naskuț, naskuće) [akc. naskut] (prid.) — (zast.) rođen ∎ s-a naskut sarak, a kreskut ș-a trait sarak, ș-a murit sarak — rođen je siromašan, odrastao i živeo siromašan, i umro siromašan ∎ kopil naskut ńipurtat đi șapće luń, a fuost ținut măĭ doa luń îvîluit în lînă ńispalată — dete rođeno kao nedonošče od sedam meseci, držano je još dva meseca uvijeno u neopranu vunu ∎ satu în kare mis naskut, s-a pîrasît đe mult — selo u kome sam rođen, opustelo je odavno [Por.] ♦ rum. născut

naslap (mn. naslapĭ) [akc. naslap] (i. m.) — slap, talas ∎ a ńegrit śerĭu, vińe pluaĭa ku naslap — potamnelo je nebo, dolazi kiša u slapovima ∎ spulbură ku śasurĭ, șî vîntu duśe naslapurĭ đi zapadă pi drumurĭ — veje već satima, i vetar nanosi slapove snega na puteve ∎ naslap đi apă; buobît — slap vode; vodopad [Por.] ♦ rum. năslap

nat (part.) — svako ? ∎ vuorba ’nat’ sîngură nu însamnă ńimika, numa înpreunată ku ’tuot’ kapîtă vrĭad, șî însamnă ’fiĭekare’— rečca ’nat’ sama ne znači ništa, samo spojena sa ’tot’ ima vrednost, i znači ’bilo ko’ [Por.] ♦ rum. nat ♦ etim. < lat. natus

natră (mn. natre) [akc. natră] (i. ž.) — I. (tehn.) natra, tkačka osnova stavljena u razboj ① osnova na zadnjem vratilu ∎ natra ĭe urḑala pusă pi sulo-l đi napuoĭ — natra je osnova namotana na zadnje vratilo ② deo osnove ∎ natra ĭe urḑala în razbuoĭ, đi la brîgļe, pănă la sulu đi napuoĭ — natra je deo osnova u razboju, između brdila i zadnjeg vratila [Por.] II. površ zemljišta, sa vegetacijom različitom od okolne ∎ pră poĭană mĭ-a krîeskut o natră dă spiń, trăbe să-ĭ skuot — na livadi mi je iznikla „natra” trnja, treba da ih izvadim (Manastirica, Mlava) [Mlava] ♦ rum. natră ♦ etim. < bug. srb. natra

naut (mn. nauće) (i. s.) — (bot.) slanutak, leblebija (Cicer arietinum) ∎ naut ĭe un fĭeļ đi pasuĭ — slanutak je vrsta pasulja ∎ a fuost kînćiśe batrîńe kare a-nśeput ku vuorbiļi: „Frunḑă vĭarđe, buob naut” — bilo je starinskih pesama koje su počinjale stihom: „Zelen listak, bob slanutak” [Por.] ♦ rum. năut ♦ etim. < tur. nohud

navrap (mn. navrapi) [akc. navrap] (i. m.) — (zast.) prepad, napad, navala ∎ pănă nuoĭ am durmit, a veńit đintr-odată navrapu đin tuaće părțîļi pista nuoĭ — dok smo mi spavali, iznenada je izvršen prepad na nas sa svih strana [Por.] ♦ rum. năvrap ♦ etim. < slov. navrapŭ

nazîri (ĭuo nazîrĭesk, ĭel nazîrĭașće) [akc. nazîri] (gl. p. ref.) — razaznati, razlikovati, nazirati ∎ în krapat đi zuorĭ suariļi tuma sa nazîrĭașće dupa dungă — u osvit dana sunce se tek nazire iza horizonta ∎ śĭață mistakată ku zapadă, poćakă nuĭe, da nu sa nazîrĭașće ńimika în okuol — magla pomešana sa snegom, staze nema, a ne razaznaje se ništa okolo [Por.] ♦ rum. năzări ♦ etim. < slov. nazirati

naș (mn. nașî) (i. m.) — kum ∎ nașu ĭe insă kare boćaḑă kopilu, șî kare ăl kunună la nuntă — kum je osoba koja krsti dete, i koji ga venčava na svadbi ∎ soțîĭa nașuluĭ ĭe nașîța — kumova žena je kumica ♦ up. fin [Por.] ♦ rum. naș

nașće (ĭuo nask, ĭel nașće) [akc. nașće] (gl. p. ref.) — (zast.) roditi, poroditi se ∎ bagă sama, muĭarĭa ĭe greuańe, akuș trăbe sî sa nașće — obrati pažnju, žena je trudna, uskoru treba da se porodi ∎ paramamiļi nuaștre sa nașćirit sîngure, dupa viće, pi drum la muară, pi luok în mižluoku sapatuluĭ — naše prabake su se porađale same, za stokom, na putu u vodenicu, na njivi usred kopanja ∎ muĭeriļi la nuoĭ s-a naskut stînd în piśuare pănă dupa ratu ku mńamțî — žene su se kod nas porađale stojeći na nogama sve do posle rata sa Nemcima ♦ sin. ușura ♦ sin. inov. fată [Por.] ♦ rum. naște ♦ etim. < lat. nascere

nașćire (mn. nașćirĭ) [akc. nașćire] (i. ž.) — (zast.) (med.) porođaj ∎ mama mi s-a nașćirit đi noă uorĭ, a fakut ḑaśe kopiĭ, șî dumńeḑîu va șći kîț a fi măĭ nașćirit, să n-a fi murit la nașćire ku al đi ḑăśe — baka mi se porađala devet puta, rodila je devetoro dece, i bog zna koliko bi još rodila, da nije umrla na porođaju sa desetim ∎ muĭerļi đemult avut nașćire ușuară — žene su nekad imale lak porođaj [Por.] ♦ rum. naștere ♦ etim. < lat. nastere

nădăi (ĭuo ma nadăĭ, ĭel sa nadăĭe) [akc. nădăi] (gl. ref.) — shvatiti, razumeti, dosetiti se ∎ ći nadăĭ śe vreu să spun? — shvataš šta hoću da ti kažem? ♦ sin. înțăļeźa [Por.] ♦ rum. nădăi ♦ etim. < slov. nadayati

nădăĭeļńik (nădăĭeļńikă) (mn. nădăĭeļńiț, nădăĭeļńiće) [akc. nădăĭeļńik] (prid.) — (folk.) dosetljiv, pametan ∎ pin povĭeșć sa pumeńașće vrun Stoĭan Nădăĭeļńiku kare a șćut tuot ș-a fuist uom vikļan — u pričama se pominje neki Dosetljivi Stojan koji je znao sve i bio mudar čovek ♦ up. Pătru Proumblatu [Por.]

năimi (ĭuo năimesk, ĭel năimĭașće) [akc. năimi] (gl. p. ref.) — (zast.) najmiti (se), unajmiti (se); nadničiti ∎ uom sarak, nu puaće năimi pi ńima, lukră sîngur păn’ sa sparźe đi lukru — siromah čovek, ne može nikoga najmiti, radi sam dok se ne razbije od posla [Por.] ♦ rum. năimi ♦ etim. < slov. naimu

nămituorĭ (mn. nămituorĭ) [akc. nămituorĭ] (i. m.) — (zast.) najamnik, unajmljenik, čovek angažovan za neki privremeni posao; nadničar ∎ nămituorĭu ĭe sîpatuorĭ kare sapă kukuruḑu înprumut: ĭel sapă la mińe, ĭuo sîăp la ĭel — najamnik je radnik koji okopava kukuruz u zajam: on kopa kod mene, ja kopam kod njega ♦ var. ńimituorĭ ∎ đimińață îm vin ńimituori la sapat la kukuruḑ — sutra ujutru mi dolaze nadničari na okopavanje kukurza [Por.] ♦ dij. var. nimituorĭ [akc. nimituorĭ] (Plavna) [Pad.] ♦ rum. nămitor

nămĭețît (nămĭețîtă) (mn. nămĭețîț, nămĭețîće) [akc. nămĭețît] (prid.) — zavejan ∎ într-o ĭarnă, atîta a ńins ḑîua-nuapća, đe șî koļiba ń-a fuost nămĭețîtă pănă-n kuoș — jedne zime, toliko je padao sneg dan-noć, da je i koliba bila zavejana sve do dimnjaka [Por.] ♦ rum. nămețît

nămļaḑîț (mn. nămļaḑă) [akc. nămļaḑîț] (i. s.) — podne, sredina dana ∎ aźuns nămļaḑîțu, vreamea ĭe dă prînḑî — stiglo je podne, vreme je za ručak ∎ după nămļaḑîțî ńe duśiem la skăldat — posle podne idemo na kupanje (Ranovac, Slana) ♦ var. nămńaḑîț (Kladurovo) [Mlava] ♦ dij. var. namńaḑîț (Duboka) [Zvizd] ♦ dij. var. namńaḑ (Brestovac, Metovnica) ♦ dij. var. amńaḑîț [Por.] ♦ dij. var. amńaz [Kmp.] ♦ rum. nămiază

năpăstui (ĭuo năpăstuĭesk, ĭel napăstuĭe) [akc. năpăstui] (gl. p. ref.) — klevetati, oklevetati, iznositi neistinu o nekome ∎ rîa ļimbă are, năpăstuĭașće pi fiĭe kare đi fiĭe śe, fara vină, fara ńimika — opak jezik ima, oklevetaće svakog za bilo šta, bez krivice, bez razloga [Por.] ♦ rum. năpăstui

năpăstuit (năpăstuită) (mn. năpăstuiț, năpăstuiće) [akc. năpăstuit] (prid.) — oklevetan ∎ atîta đi greu a fuost năpăstuit đin parća veśińilor, đi nu ĭ-a ramas alta ńimika, numa să-ĭ tužaskă — toliko je teško bio oklevetan od strane suseda, da mu nije ostalo ništa drugo, nego da ih tuži [Por.] ♦ rum. năpastăuit

năskomăńi (ĭuo ma năskomăńesk, ĭel sa năskomăńașće) (gl. p. ref.) — navaditi se ∎ sa năskomaĭt murońu la o casă, vińe nuapća șă uomu nu puaće să duarmă dă ĭeal — navalio vampir na jendu kuću, dolazi noću i čovek ne može da spava od njega [Mlava] ♦ dij. sin. momi [Por.]

nîkažală (mn. nîkažălurĭ) [akc. nîkažală] (i. ž.) — mučenje, teškoća, tegoba ∎ a sufarat mulće nîkažălurĭ đi vrĭamĭa đi rat în lageru bugarĭesk, șî abĭa a ramas viu — istrpeo mnoga mučenja za vreme rata u bugarskom logoru, i jedva ostao živ [Por.]

nîkažî (ĭuo nîkažăsk, ĭel nîkažîașće) [akc. nîkažî] (gl. p. ref.) — mučiti, kinjiti ∎ lasă-l, nu-l măĭ nîkažî, kă nuĭe ĭel đivină — pusti ga, nemoj ga više mučiti, jer nije on kriv ∎ aĭ batrîń s-a nîkažît măĭ mult đikît nuoĭ, kă tuot a lukrat la snagă — stari su se mučili više od nas, jer su sve radili na snagu [Por.] ♦ rum. necăji

nîkažît (nîkažîtă) (mn. nîkažîț, nîkažîće) [akc. nîkažît] (prid.) — namučen, mučen ∎ kopiĭ saraś, a krĭeskut nîkažîț ka ńima pi lume — sirota deca, odrasla su namučena kao niko na svetu [Por.] ♦ rum. necăjit

nîklai (ĭuo nîklaĭesk, ĭel nîklaĭașće) [akc. nîklai] (gl. p. ref.) — zamastiti, napuniti gustom prljavštinom ∎ s-a nîklait plugu đi morśilă gruasă, ńiś ku pana nu sa puaće kurață — napunio mi se plug blatnjave zemlje, ni otigom ? se ne može skinuti [Por.] ♦ rum. năclăi ♦ etim. < bug. nakleja

nîmeńi (ĭuo nîmeńesk, ĭel nîmeńașće) [akc. nîmeńi] (gl. p. ref.) — (rel.) namenjivati na daći; deliti ∎ la pomană sa nîmeńașće la-l muort tuot śi ĭe sprimit đi ĭel, đi la kolaś pănă la țuaļe — na daći se pokojniku namenjuje sve što je za njega spremljeno, od kolača do odeće ∎ śe guod sa nîmeńașće, sa ĭa-n mînă, sa țukă șî sa ḑîśe să fiĭe la-l muort, în śaso-la să vină șî să primĭaskă — šta god se namenjuje, uzme se u ruku, poljubi i kaže se neka to bude pokojnikovo, u taj čas da dođe i da to primi [Por.] ♦ dij. var. numi (Malajnica) [Pad.] ♦ dij. var. meńi (Jasikovo) [GPek] ♦ rum. numeni ♦ etim. < slov. nameniti

nîmoļi (ĭuo nîmoļesk, ĭel nîmoļașće) [akc. nîmoļi] (gl. p. ref.) — zamuljiti, napuniti muljem ∎ pouodu a dus pomîntarĭ, ș-atîta ń-a nîmoļit luoku đi kukuruḑu, kare numa ś-a krĭeskut, nu sa măĭ vĭađe — poplava je nanela zemljište, i toliko je zamuljila njivu da se kukuruz, koji je tek iznikao, više ne vidi [Por.] ♦ rum. nămoli

nînkă [akc. nînkă] (pril.) ● v. înka [Mlava]

nîpari (ĭuo ma nîparĭesk, ĭel sa nîparĭașće) [akc. nîpari] (gl. p. ref.) — (med.) ojesti se, dobiti upalu na pregibima gojaznog tela usled znojenja (Inflamation) ∎ uomol gras sa nîparĭașće pi la grasîmĭ, kînd lukră śuava trĭekut đi apă — debeljuškast čovek ojede se na gojaznim pregibima, kad radi nešto znojav [Por.] ♦ etim. < srp. napariti

nîparit (nîparită) (mn. nîpariț, nîpariće) [akc. nîparit] (prid.) — (med.) ojeden, upaljen usled gojaznosti i znojenja ∎ loko-l nîparit la kopiĭ miś s-ă ļikuit ku ... — ojedeno mesto kodmale dece lečilo se ... [Por.]

nîparĭală (mn. nîparĭaļe) [akc. nîparĭală] (i. ž.) — (med.) ojedica (Inflamacija) ∎ kopiĭ miś đes kapîtă nîparĭală pi la burćiță, kînd mult ḑak uḑ șî ńiskimbaț — bebe često dobiju ojedicu na stomačiću, kad dugo leže nepresvučene i mokre ∎ nîparĭala la kopiĭ babiļi a mînžît ku unt — ojedine kod dece babe su premazivale maslom [Por.]

nîpraći (ĭuo nîpraćesk, ĭel nîpraćașće) [akc. nîpraći] (gl. p. ref.) — (mag.) ① napratiti, nabaciti čini ∎ a plaćit la vrîžîtuare să-ĭ nîpraćiaskă rău, numa să-l zatrĭaskă nu ĭa-r fi luva kumva moșîĭa — platili su vračaru da mu naprati zlo, samo da ga zatru ne bi li mu nekako uzeli imanje ② spopasti, obuzeti ∎ a vaḑut vrîžîtuarĭa-n buobe kî s-a nîpraćit śe s-a nîpraćit pi ĭel, ș-aĭa nîpraćit ku mîna muĭerĭaskă — videla je vračara u zrnima da ga je nešto spopalo, i to da je nabačeno od ženske ruke ♦ var. năpraći (Tanda) [Por.]

nîpraćitură (mn. nîpraćiturĭ) [akc. nîpraćitură] (i. ž.) — (mag.) napratnica, čini ∎ nîpraćitura ĭe farmika śe faśe vrîžîtuarĭa șî labdă pi vrunu lu kare iĭ đeskîntă ku al ńikurat — napratnica je vražbina koju pravi vračara i baca je na nekog kome baje sa nečistim silama ∎ nîpraćitura puaći fi numa vuorbă guală, ḑîsă în đeskînćik, or vro momuată lupadată în drum — napratnica može biti samo prazna reč, izgovorena u toku bajanja, ili neka vražbina bačena na put ∎ nîpraćitura, đeskîntată șî lupadată la vrunu în drum pi unđe trĭaśe đes, sa kĭamă nîgazîtură — napratnica, prebajana i bačena nekome na put kojim često prolazi, zove se nagaznica [Por.] ♦ rum. năprătitură

nîsarîmbă (mn. nîsarîmbĭe) [akc. nîsarîmbă] (i. ž.) — smicalica, ujdurma; nestašluk, vragolija; podvala, spletka; glupost ∎ aldrakuluĭ kopil, numa faśe la nîsarîmbĭe, alta nu șćiĭe — đavolje dete, samo pravi smicalice, drugo ne zna [Por.] ♦ dij. var. năsărîmbă (Osnić) [Crn.] ♦ rum. năsărâmbă

nîtafļață (mn. nîtafļeț) [akc. nîtafļață] (i. s.) — budala, prostak; lenčuga ∎ baĭatu nuĭe ńiś đ-o trĭabă, kî ĭe o nîtafļață întrĭagă — momak nije ni za šta, jer je kompletna budala ♦ var. nîtăfļață, nătăfļață, mîtafļață [Por.] ♦ rum. nătăfleață

nîtarău (mn. nîtarăĭ) [akc. nîtarău] (i. m.) — (med.) šeprtlja, slabić, mekušac; kilavko ∎ nîtarău, saraku, nu-l primĭesk ńiś baĭețî-n soțîĭe, ńiś fĭaćiļi-n uoră — šeprtlja, siroma, ne primaju ga ni mladići u društvo, ni devojke u kolo [Por.] ♦ rum. nătărâu

nîtarîuluĭ [akc. nîtarîuluĭ] (pril.) — naopako ∎ nu ńi mĭarźe lukru, a pļekat tuot nîtarîuluĭ — ne ide nam posao, sve je krenulo naopako [Por.]

nîvađală (mn. nîvađeļe) [akc. nîvađală] (i. ž.) — (tehn.)(o razboju) uvođenje ∎ nîvađala urḑăļi în spată șă iță ĭe lukru muĭerĭesk, ļegat đi razbuoĭ đi țasut— uvođenje osnove u brdo i nite je ženski posao, vezan za razboj za tkanje ♦ up. nîvađi [Por.] ♦ rum. năvădeală

nîvađi (ĭuo nîvađesk, ĭel nîvađașće) [akc. nîvađi] (gl. p.) — (tehn.) (o tkanju) uvoditi ∎ kînd la razbuoĭ sa nîvađesk firiļi urḑăļi pin spată șă iță, trăbă să lukre doă muĭerĭ — kad se na razboju uvodi osnova u brdo i nite, treba da rade dve žene [Por.] ♦ rum. năvădi ♦ etim. < slov. navoditi

noaḑăś [akc. noaḑăś] (br.) — devedeset ∎ kînd aĭ noaḑăś, ăț trîabe măĭ ḑîaśe đe sî aĭ o sută — kad imaš devedeset, treba ti još deset pa da imaš sto ∎ puorko-l gras avut noaḑăś đi kiļe — ugojena svinja imala je devedeset kila [Por.] ♦ rum. nouăzeci

noaḑăśiļa [akc. noaḑăśiļa] (br.) — devedeseti ∎ muoșu a tunat în noaḑăśiļa — čiča je ušao u devedesete [Por.] ♦ rum. nouăzecilea

noasprîaśe [akc. noasprîaśe] (br.) — devetnaest ∎ đi noasprîaśe ań s-a dus pin țîăriļe strińe — sa devetnaest godina otišao je u strane zemlje ∎ numîru noasprîaśe ĭe đi unu măĭ mik đikît număru doaḑîăś — broj devetnaest je za jedan manji od broja dvadeset [Por.] ♦ rum. nouăsprece

noasprîaśiļa [akc. noasprîaśiļa] (br.) — devetnaesti ∎ astîḑ ĭe noasprîaśiļa în marțîșuor, măĭ o ḑî-duauă șî tunăm în primovară — danas je devetnaesti mart, još dan-dva i ulazimo u proleće ∎ numaraĭ uoiļi, kînd trĭekuĭ pĭ-a noasprîaśiļa, în luok să ḑîk doaḑîăś, sminćiĭ đin număr, șî ma zuĭtaĭ kîć-a fuost — brojao sam ovce, i kad sam prešao devetnaestu, umesto da kažem dvadeset, ja se zabrojah i zaboravih koliko ih je bilo [Por.] ♦ rum. nauăsprecelea

nodoruos (nodoruasă) (mn. nodoruoș, nodoruasă) [akc. nodoruos] (prid.) — čvornovat ∎ tutuku sa sparźe grĭeu, kî ĭe tuot nodoruos — panj se teško cepa, jer je sav čvornovat ♦ var. nudoruos [Por.] ♦ rum. nodoros

nođiț (mn. nođiță) [akc. nođiț] (i. s.) — (anat.) gležanj; skočni zglob ∎ nođițu ĭe înkeĭatură kare ļagă talpa ku fluiru piśuoruluĭ — gležanj je zglob koji povezuje stopalo sa cevanicom noge ∎ a skļinćit piśuoru đin nođiț — uganuo je nogu u gležnju ♦ / (demin.) < nuod ♦ sin. kișiță (Topolnica) [Por.] ♦ rum. nodiţ

nopîrkă (mn. nopîrś) [akc. nopîrkă] (i. ž.) — (zool.) zmija (Vipera berus) ∎ nopîrkă veńinuasă — zmija otrovnica ∎ nopîrkă ku obrańe — zmija šarka ∎ ala kășî — kućna zmija ∎ nopîrkă đi apă — vodena zmija, belouška ∎ nopîrkă moțată, puĭkă moțată — poskok ∎ în marta în luok đi „nopîrkă” sa ḑîśe „đ-aļi lunź” — u martu se umesto „zmija” kaže „one duge” ∎ măĭ grĭa sîrbatuare alu nopîrś ĭe Pobražîmĭa, atunśa nu kućaḑă ńiś ața sî sa ļiaźe đi rău luor — najstrožiji zmijski praznik je Preobraženje, tada ne sme ni konac da se uveže u strahu od njih ∎ alunu ĭe nașu nopîrśilor, șî kînd o lovĭeșć ku bîtu đ-alun, nopîrka muare đi rușîńe — leska je zmijski kum, i kad je udariš leskovim štapom, ona umre od stida ♦ up. șîarpe, balaur [Por.] ♦ rum. napîrcă

noroḑî (ĭuo noroḑăsk, ĭel noroḑîașće) [akc. noroḑî] (gl.) — ludeti, umno oboleti ∎ a-nśeput noroḑî înga đi mik — počeo je ludeti još od malena ∎ dakă nu ći vi lasa đi bĭare, o să noroḑășć ĭuta — ako se ne budeš manuo pića, poludećeš brzo [Por.]

noroḑîașće [akc. noroḑîașće] (pril.) — ludački, mahnito ∎ a mînat karu noroḑîașće, șă la vrun koveĭ a zburat đin drum afară — vozio je kola ludački, i na nekoj krivini sleteo sa puta ∎ a prinso ku ibuomńiku la gramadă, ș-a batuto așa noroḑîașće đi, tuată frîntă, ku ḑîļiļi nu s-a skulat đin pat — uhvatio je sa ljubavnikom na gomili, i tuka je tako ludački da, sva slomljena, danima nije mogla da ustane iz kreveta [Por.]

noroḑîĭe (mn. noroḑîĭ) [akc. noroḑîĭe] (i. ž.) — ① (med.) ludilo, stanje obolelog od ludila ∎ la prins pi kopil noroḑîĭa kare șćiĭe đin śe, da lumĭa pîrîașće stramuoșî luĭ k-a fakut ńiskaĭ rîaļe, șî pi kopil akuma l-a ažuns blastămurļi — poludelo je dete ko zna zbog čega, a ljudi optužuju njegove pretke da su počinili nekakva zla, pa su dete sada stigle kletve ② (fig.) ludost, ludorija, nestašluk; preterano radovanje ∎ kopiĭi fak la noroḑîĭe, kă n-au alt lukru — deca prave ludosti jer nemaju druga posla ∎ așa visaļiĭe n-a fuost đemult la zavĭećină-n sat, noroḑîĭe mare pănă-n zuorĭ — takvo veselje odavno nije bilo na seoskoj zavetini, veliko ludilo sve do zore [Por.] ♦ rum. nărozie

nota (ĭuo nuot, ĭel nuată) [akc. nota] (gl.) — plivati ∎ am krĭeskut la munće đeparće đi rîu, đ-aĭa nu șću să nuot — odraso sam u planini daleko od reke, zato ne znam da plivam ∎ ĭel nuată tare bińe, kućaḑă șî la Dunîrĭe sî nuaće — on pliva jako dobro, sme i na Dunavu da pliva ∎ kare nu șćiĭe sî nuaće, puaće sî sa-ńaśe șîn apă skundă — ko ne zna da pliva, može da se udavi i u plitkoj vodi ∎ kînd a trĭekut Dunîrĭa, fugari đin Rumîńiĭe a notat ku truaśiļi la brîu — kad su prelazili Dunav, begunci iz Vlaške su plivali sa tikvama o pojasu [Por.] ♦ rum. înota ♦ etim. < lat. innotare

notat (mn. notaturĭ) [akc. notat] (i. s.) — plivanje ∎ s-a dus kopiĭi śuardă la rîu, k-a gasît ćișńe buńe đi notat — deca su otišla džumle na reku, jer su našla dobre tišake za plivanje ∎ nu șću să nuot, kă la munće nuĭe apă ńiś đi skaldat, ńiś đi notat — ne znam da plivam, jer na planini nema vode ni za kupanje, ni za plivanje [Por.] ♦ rum. înotat

nou (noă) (mn. noĭ, noĭ) [akc. nou] (prid.) — nov ∎ s-a dat bășka, ș-a fakut koļibă noă — odelili se, i podigli novi kolibu ∎ (u izr.) đin nou — iznova ♦ var. nuou [Por.] ♦ rum. nou ♦ etim. < lat. novus

nu (pril.) — ne ∎ nu puaće așa kum ginđiț — ne može tako kako mislite ∎ nu sa puaće faśa ńimika — ne može se učiniti ništa ∎ kum đe nu — kako da ne ∎ nu măĭ sa puaće — ne može se više ∎ nu, nu șă nu — ne, ne i ne ∎ nu kî sa ćiame, numa krapă đi frikă — ne da se boji, nego puca od straha ♦ supr. da [Por.] ♦ rum. nu ♦ etim. < lat. non

nuauă [akc. nuauă] (br.) — devet ∎ akuma ĭe nuauă śasurĭ, șî žumataće — sada je devet i po sati ∎ muĭarĭa puartă nuauă luń — žena nosi devet meseci [Por.] ♦ rum. nouă ♦ etim. < lat. novem.

nuauļa [akc. nuauļa] (br.) — deveti ∎ vrîžîuarĭa a spus kă trăbe să-m đeskînće ši nuauă uorĭ, dakă n-ažută đeskînćiku a nuauļa, ļiak n-o sî fiĭe— vračara je rekla da treba da mi baje devet puta, ako deveto bajanje ne pomogne, leka neće biti [Por.] ♦ rum. nouălea

nuĭa [akc. nuĭa] (i. ž.) ● v. nuĭauă [Por.] ♦ rum. nuia

nuĭauă (mn. nuĭaļe) [akc. nuĭauă] (i. ž.) — prut, šiba ∎ nuĭauă ĭe bît supțîre, frînt đin vro krĭangă șî kurațat đi frunḑă — prut je tanka šiba, odlomljena od neke grane i očišćena od lišća ∎ ku nuĭauă s-a bat vaśiļi, kînd sa mînă vrunđiva — prutom se biju krave kada se negde teraju ∎ ku nuĭaļe đemult s-a-npļećit gardurļi — prućem su se nekada plele ograde ∎ gard đi nuĭaļe — ograda od pruća ∎ ku nuĭaļe țîgańi îmļećiesk kutariță șî baluańe — prućem Cigani pletu korpe i balone ♦ var. nuĭa [Por.] ♦ rum. nuia ♦ etim. < lat. novella

nuĭe [akc. nuĭe] (pril.) — nije ∎ nuĭe așa — nije tako ∎ nuĭe ńima pusta, s-a dus tuoț — nema nikog više, svi su otišli ∎ nuĭe bun — nije dobro ∎ ĭastă-nuĭe — nije-nego; ima-nema ♦ / skr. nuĭ ♦ supr. ĭastă [Por.] ♦ etim. < srb. nije ?

numa [akc. numa] (pril.) (vez.) — ① (pril.) samo ∎ s-a dus tuoț, a ramas numa unu — otišli su svi, ostao je samo jedan ∎ traĭesk bun, am numa o grižă: să fak nunta la kopil — živim dobro, imam samo jednu brigu: da sinu napravim svadbu ② (vez.) nego ∎ șćim kum ĭe ĭel, numa spuńe noa kum ĭeș tu — znamo kakav je on, nego kaži nama kakav si ti [Por.] ♦ rum. numa ♦ etim. < lat. non, nu + măgis, maĭ [mult]

numara (ĭuo numîr, ĭel numîră) [akc. numara] (gl. p. ref.) — brojati ∎ la baśiĭe în tota sara s-a numarat uoiļi, đi frikă k-a mînkat lupi vruna — na bačiji su se ovce brojale svake večeri, u strahu da vuk nije pojeo neku ∎ puțîńe ḑîļe numîră pănă la urmă — malo dana broji do kraja [Por.] ♦ rum. număra ♦ etim. < lat. numerare

numarat (numarată) (mn. numaraț, numaraće) [akc. numarat] (prid.) — izbrojan ∎ mĭ-a dat o ļegatură ku bań numaraț, să-ĭ pazăsk pănă ĭel sa-ntuarśe — dao mi je jedan povez sa izbrojanim novcem, da ga čuvam dok se on ne vrati ∎ luĭ sînt ḑîļiļi numaraće — njemu su dani izbrojani [Por.] ♦ rum. numărat

numaratură (mn. numaraturĭ) [akc. numaratură] (i. ž.) — (mag.) brojalica ∎ [Por.] ♦ rum. numărătură

nume [akc. nume] (i. s.) — ime, naziv ∎ nu las pi ńima să lukre fiĭe śe în numiļi mĭeu — ne dam nikom da radi bilo šta u moje ime ∎ nume bućeḑat — kršteno ime ∎ nume la karće — ime upisano u matičnu knjigu [Por.] ♦ rum. nume ♦ etim. < lat. nomen

numîr (mn. numire) [akc. numîr] (i. s.) — broj ∎ măĭ mare numîr kare l-a șćut mamî-mĭa a fuost o sută — najveći broj koji je moja baka znala bio je sto ∎ numîr mik, numîr mare — mali broj, veliki broj ∎ nu țîńe minće kîț ań are la numîr — ne zna koliko godina ima na broju [Por.] ♦ rum. număr ♦ etim. < lat. numerus

nunțăsk (nunțaskă) (mn. nunțăšć, nunțîašće) [akc. nunțăsk] (prid.) — svadben, koji pripada svadbi, koji ima svadbena svojstva ∎ visaļiĭa nunțaskă a țînut triĭ ḑîļe șî triĭ nuopț — svadbeno veselje trajalo je tri dana i tri noći ∎ ađeturļi nunțăšć mult sa skimbat — svadbeni običaji su se mnogo promenili [Por.] ♦ rum. nuntesc

nunțî (ĭuo nunțăsk, ĭel nunțîașće) [akc. nunțî] (gl. p.) — (zast.) svadbariti, svadbovati, prirediti svadbu, učestvovati u svadbenom običaju ∎ a nunțît vro șapće ḑîļe, șî ĭar nu ļa fuost đestul — svadbovali sedam dana, i opet im je bilo malo ∎ a nunțît, șî s-a kîsîtorit — svadbovali, i skućili se [Por.] ♦ rum. nunti

nuntaș (mn. nuntaș) [akc. nuntaș] (i. ž.) — svadbar, gost na svadbi ∎ a fakut nuntă mare, a fuost pista doasuće đi nuntaș — napravio je veliku svadbu, bilo je preko dvesta svadbara [Por.] ♦ rum. nuntaș

nuntă (mn. nunț) [akc. nuntă] (i. ž.) — ① svadba ∎ nunta ĭe ađet kare sa faśe kînd sa însuară uomu — svadba je običaj koji se pravi kada se čovek ženi ∎ la nuntă sa kunună govĭa ku mlîdožăńa — na svadbi se venčavaju mlada i mladoženja ② svađa, skandal ∎ sa mîrzăsk ka kîńi, akuș ļi vĭeḑ nunta — mrze se kao psi, uskoro će izbiti svađa ∎ nuntă kîńaskă — pseća svadba [Por.] ♦ rum. nuntă ♦ etim. < lat. nuptiae

nuntru [akc. nuntru] (pril.) ● v. înuntru [Por.] ♦ rum. nuntru

nuod (mn. nuodurĭ) [akc. nuod] (i. s.) — čvor a. na koncu ∎ nuod ĭe un fĭeļ đi ļigatură la ață — čvor je jedna vrsta veze na koncima b. na drvetu ∎ ļemn rău, pļin đi nuodurĭ, nuĭe bun đi blăń — loše drvo, puno čvorova, nije dobro za daske [Por.] ♦ dij. var. nod [Kmp.] ♦ (demin.) nođiț [Por.] ♦ rum. nod ♦ etim. < lat. nodus

nuoĭ [akc. nuoĭ] (zam.) — mi ∎ nuoĭ am ažuns amînat, șî đ-aĭa ńa întuors — mi smo kasno stigli, zato su nas vratili ∎ tare rău ĭe în țară, śe va fi ku nuoĭ, nu șću — jako je loše u državi, šta će biti s nama, ne znam ∎ sa puvestîașće kă în țăriļi strińe rău urît sa vorbĭașće đi nuoĭ — priča se da se u stranim državama veoma loše govori o nama ∎ la nuoĭ — kod nas ∎ ku nuoĭ — sa nama ∎ đi nuoĭ — za nas ∎ pintru nuoĭ — zbog nas ∎ đispre nuoĭ — o nama ∎ ku nuoĭ — sa nama ∎ întra nuoĭ — među nama [Por.] ♦ rum. noi ♦ etim. < lat. nos

nușća [akc. nușća] (zam.) — neki (neka, neko) ∎ mĭ-a uđit în kap kă fĭaćiļi kare a źukat, a fuost kićiće ku nușća kunuń dă fluorĭ — ostalo mi je u sećanju da su devojčice, koje su igrale, bile okićene nekim vencima od cveća [Mlava] ♦ dij. var. ńișći [Por.] ♦ rum. niște ♦ etim. < lat. nescio quid

nut (mn. nuturĭ) (i. m.) — (tehn.) spoj, žljeb ∎ nut ĭe un fĭeļ đi înkeĭatură întra doă blăń: în una ĭe în lung vižluit žgĭab, da-n alaltă skuos ļimburuș, kare sa bagă pasent în žgĭabo-la — nut je jedna vrsta spoja između dve daske: u jednoj je uzduž iskopan žljeb, a u drugoj izvučen jezičak koji pasent ulazi u žljeb [Crn.] ♦ up. vižlă [Por.] ♦ rum. nut ♦ etim. < nem. nut