TEKIJA (1.129 st.). pogranično (ka Rumuniji) naselje (8.4% agrarnog st.) zbijenog tipa, u Đerdapskoj klisuri (100 km), pored (80 m) desne obale Dunava i savremenog puta Kladovo-Donji Milanovac, 22 km SZ od Kladova. Površina atara iznosi 6.975 ha. Lokacija novog dela naselja: izgrađenog u sklopu podizanja HE "Đerdap" od 1965, nalazi se približno 1 km uzvodno od starog dela na mestima Carine i Vinogradi. U novom delu naselja, u centru su kuće nekadašnje čaršije, društvene ustanove i drugi značajni objekgo. Nastala je na mestu antičkog utvrđenja Transdijerna (izgrađena 82. god. u vreme dačkih ratova), koje je predstavljalo vojni punkt. Uzvodno od naselja (3 km) nalazi se poznata Tabula Traiana koja je u vreme izgradnje HE zbog pomeranja vodostaja zajedno sa delom puta isečena i po vertikali preneta na viši nivo. T. se kroz istoriju pominje više puta: u katastarskom popisu 1741. - "selo Tekija Palanka preko puta Oršave", kada broji 83 žitelja, od kojih su neki doseljeni iz Oršave, 1844. (162 kuće i 671 žitelja). kada ima crkvu i školu, i kasnije. U popisu iz 1741. navodi se i iščezlo selo Kovilovo (26 žitelja) "kod Tekija Palanke " (danas u ataru postoji toponim Kovilovo polje). Status varošice dobija ukazom 1885. god. Sa statusom varošice pominje se 1924. (223 doma i 1.486 žitelja). St. je pravoslavno (slavi Petkovicu, Sv. Arhanđela, Sv. Nikolu i dr.; zavetine Sv. Ilija i Mala Gospojina), a nacionalno se izjašnjava kao srpsko, crnogorsko i dr. Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,2 (1961) do 0,7 (1991). Pravoslavni hram Sv. oca Nikolaja, čiji dan je i crkvena slava, podignut je 1966. god. Delimična elektrifikacija naselja izvršena je 1930. (centrala vlasništvo "Đerdapske rečne uprave"), a savremena i potpuna nakon II svetskog rata. Vodosnabdevanje je kolektivno (84% domaćinstava) i individualno (uređeni izvori, sopstveni vodovodi i dr.). Do 70-ih god. XX v. sedište je "Đerdapske rečne uprave" i "Jugoslovenskog rečnog brodarstva". Ima OŠ "Svetozar Radić" (osmorazrednu i četvororazrednu; 1999/2000. - 98 učenika), dom kulture sa bioskopskom salom, MZ, poštu, pristanište, carinarnicu, motel "Tekija" (10 ležaja), trgovinske i zanatske radnje i dr. Ribarstvo, trgovina ribom i brodarstvo imaju veliki ekonomski značaj.
• Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića
Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Tekija
|
