KREPOLJIN (2.04S st.), stočarsko-ratarsko (43,5% agrarnog st.) seosko naselje razbijenog tipa, sekundarni centar Homolja, na (240 m) dolinskim stranama Krepoljinske reke, desne pritoke Mlave, u severnom delu Krepoljinsko-krupajske kotline, s obe strane savremenog puta Žagubica-Petrovac- Požarevac, 22 km SZ od Žagubice. Površina atara iznosi 4.780 ha. Okosnice fizionomskog razvoja su dolina pomenutog vodotoka podnevačkog i put uporedničkog pravca prostiranja. Povezuje glavni deo naselja sa pet celina (Centar ili Čaršija, Vlaška mala, Miugricka mala, Jasenovac i Vlaško polje) i tri zaseoka u okruženju (Kaprarec, Ravnište i Vranj). Spada u stara naselja. Nastao je u blizini značajnih ostataka predslovenske naseljenosti - 10 km od današnjeg naselja, na (484 m) Homoljskim planinama, sedlu koje spaja Mali i Veliki Vranj, otkriveno je keltsko utvrđenje iz I v. sa nekropolom (nekoliko stotina pojedinačnih grobova pod humkama od kamena), gde je postojao metalurški centar (20- ak topioničarskih peći izgrađenih od kamena u kojima su Kelti topili rudu gvožđa) i površinski rudnik gvožđa (ruda eksploatisana u poslednjem stoleću stare ere). Po predanju, sadašnje naselje formirali su doseljenici sa Kosova - "Jelini", koji su najpre nastanili potes Lopušnja. Vlasi iz Almaša i Balta Verđe u Rumuniji, Negotinske krajine i Resave naseljavaju se kasnije. Na karti Eugena Savojskog (1723-1725) navodi se pod imenom Krepolling (Krepoljin) i Copusnica (Lopušnja). U XIX i početkom XX v. ima znatnu demografsku veličinu (1830. - 89 domova, a 1910. - 2.165 žitelja). Posle oslobođenja od Turaka ima ubrzan razvoj - podižu se mehane, zanatske, trgovinske radnje i dr. St. je pravoslavno (slavi Sv. Jovana Krstitelja, Sv. Stefana, Sv. Nikolu i dr.; seoska slava Spasovdan; vašari Sv. Vračeei, Velika Gospojina i Miholjdan), srpsko, vlaško i dr. Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,4 (1961) do 1,2 (1991).
• Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića
Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Krepoljin
|
