GRADSKOVO (947 st.), pogranično (ka Bugarskoj) ratarsko-stočarsko (45,9% agrarnog st.) seosko naselje razbijenog tipa, na desnoj obali Timoka, desne pritoke Dunava, 19 km SI od Zaječara. Površina atara iznosi 2.326 ha. Pominje se i pod ranijim nazivom Gradec. Prostire se u visinskom pojasu 280-340 m. Obuhvata 23 fizionomske celine (Vrkan, Popovac, Obleđ, Čokonjarsko brdo, Krak lung, Pjanc, Krovuvajeli, Ćetatin, Orovac, Teuš, Ćerš, Kornjiš, Krljiga, Ćilibija, Đalu mare, Klisura, Staro selište, Selište, Kovej, Suvat, Kraku paci, Vrkobila i Varzari). Mnogobrojne "pojate", u kojima je do II svetskog rata 70 domaćinstava bilo stalno naseljeno, danas su napuštene. Sa prvobitne lokacije na Selištu premešteno je na mesto Ćetaci, a potom na današnju. Formirano je na mestu sa značajnim tragova rimske naseljenosti (ostaci grada u Ćetacima). Pominje se u prvoj polovini XVIII v., kada ga osnivaju doseljenici iz Trnave, Vlaške i Makedonije. God. 1924. broji 310 domova i 1.175 žitelja. St. je pravoslavno (slavi Sv. Joeana, Sv. Paraskevu, Sv. Aranđela, Sv. Nikolu i dr.; zavetine Ivanjdan, letnji Sv. Đorđe i Sv. Jovan), uglavnom vlaškog porekla, a nacionalno se izjašnjava kao srpsko (65,4%) i vlaško (28.8%). Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,7 (1961) do 1.8 (1991). Pravoslavna crkva Sv. Ćorđa podignuta je 1907. god. Meštani Malog Jasenovca tradicionalno dolaze u G. na Ivanjdan (u narodu Snzajenji). Vodosnabdevanje je kombinovano (lokalni vodovodi i kopani bunari), a u planu je izgradnja vodovoda, asfaltiranje ulica i renoviranje školske zgrade. Ima četvororazrednu OŠ, Dom kulture "Stanko Prvanović", KUD, spomenik borcima palim u II svetskom ratu, MK, zdravstvenu ambulantu, HE "Sokolovica" (počela sa radom 1948), međuopštinsku manifestaciju dečjeg folklora, koja se priređuje na Lazareeu subotu, otkupne stanice mleka ("IMPAS" iz Zaječara) i žita ("Žitopromet" iz Zaječara) i dr.
• Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića
Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Gradskovo
|
