BRESTOVAC (3.140 st.), prigradsko (3,2% agrarnog st.) rudarsko-industrijsko (ranije stočarsko- ratarsko) naselje zbijenog tipa, na (280-300 m) obalama Brestovačke reke, leve pritoke Crnog Timoka, 7 km južno od Bora. Površina atara iznosi 7.129 ha. Fizionomski se razvija ka Boru. Povezuje dva "kraja": Palilulu i Čoku bunaruluj, koji predstavljaju jezgro naselja, i 13 salaša raspoređenih po ataru, koji su, vremenom transformisani u zaseoke sa kontinuiranom naseljenošću - Tilva njagru, Ogašu Bugarin, Kolibu, Ogašu brestuluj, Ogašu potok (Ogašu ženi), Trnjane, Dubravu, Banjsko polje, Kozu, Kraku kržan, Kučajnu, Murej i Čoku mošuluj. Ušoravanje sela obavljeno je tokom vladavine kneza Miloša Obrenovića u XIX v. Pod nazivom Brestova pominje se 70-ih god. XVI v. St. je srpskog i vlaškog porekla (slavi Spasovdan i Sv. Petku; vašari Sv. German, Sv. eelikomučenik Prokopije i Sv. velikomučenik Jevstatije). Najstariji doseljenici potiču iz Aljmaša (Erdelj), a većina je doseljena iz borskog dela timočke doline. Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,5 (1961) do 0,7 (1991).Pravoslavna crkva posvećena je Sv. apostolima Petru i Pavlu. Vodovod dobija 1973. god. Ima osmorazrednu OŠ "Stanoje Miljković", dom kulture, biblioteku, bioskop, zdravstvenu n veterinarsku ambulantu, banku: Zemljoradničku zadrugu "Dubrava" i dr. U ataru, 5 km SZ od naselja, nalazi se Brestovačka banja, sa izvorom termomineralne vode slabe radioaktivnosti, konakom kneza Miloša i amamom iz 1837, kneževim dvorcem iz 1856. (vladavina kneza Aleksandra Karađorđevića) i velikim banjskim kupatilom (1906), zadužbinom kralja Petra I Karađorđevića, a 4 km SZ od Banje locirano je Borsko jezepo, veštačka akumulacija na Brestovačkoj reci, izgrađeno za potrebe RTB "Bor", sa turističko- ugostiteljskim objektima. Većina žitelja zaposlena je u Boru.
• Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića
Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Brestovac
|
