OSANICA (1.379 st.), stočarsko-ratarsko (59,8% agrarnog st.) seosko naselje zbijenog tipa, na (300-320 m) dolinskim stranama Osaničke reke, desne pritoke Mlave, u južnoj podgorini Homoljskih planina (940 m), 2 km severno od savremenog puta Žagubica-Petrovac-Požarevac, 17 km SZ od Žagubice. Površina atara iznosi 6.652 ha. U klisuri Osaničke reke nalazi se prirodni fenomen Osanička prerast. Objedinjuje dva niza kuća koje su razmeštene duž seoskih puteva na obe dolinske strane pomenutog vodotoka. U ataru iznad sela, na uzvišenju Šetača (Ćetaće), otkriveni su tragovi keltskog rudarstva (eksploatacija rude bakra). Pominje se u povelji kneza Lazara manastiru Gornjak iz 1380. (kao dar Bogorodičinoj crkvi u Ždrelu Braničevskom), kao i u turskom popisu pokrajine Braničevo 1467, kada broji 44 kuće. U vreme seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem (1690) je raseljena, a potom obnovljena na istoj lokaciji početkom HVIII v. Na karti Eugena Savojskog (1723-1725) upisana je kao Ossanitc. Nakon toga, u XIX i prvoj polovini XX v. ima ubrzan razvoj (1818. - 79 domova, 1863. - 197 domova, 1884. - 1.563 žitelja, 1910. - 2.107, a 1953. - 1.702 žitelja). St. je pravoslavno (slavi Sv. Jovana Krstitelja; Sv. Aranđela i dr.; seoska slava Duhovi, vašap 12. juli), srpsko i vlaško (29,2%). Prvi žitelji bili su Srbi ("Jelini" iz Lopušnje). Vlasi iz Almaša u Rumuniji doseljavaju se posle Požarevačkog mira 1718. god. Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,5 (1961) do 1,3 (1991). Pravoslavna crkva Sv. proroka Ilije (zvana "Šupljaja") podignuta je 1943. (osvećena 1960), a parohijski dom 1979. god. Vodosnabdevanje je kolekgivno (82,9% domaćinstava) i individualno (kopani bunari - 9,1%, sopstveni vodovodi - 6,1% i dr.). Ima četvororazrednu OŠ, MK, KUD (neguje izvorni folklor), zdravstvenu i veterinarsku ambulantu, poštu, tri pilane, dve zemljoradničke zadruge, robnu kuću, benzinsku pumpu, veliki mlin, lokalnu pijacu (pazarni dan - nedelja) i dr.
• Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića
Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Osanica
|
