|
 |
 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (m. sg.) Podgorśan • (m. pl.) Podgorśeń • (f. sg.) Podgorśană • (f. pl.) Podgorśeńe • | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
PODGORAC (2.475 st.), stočarsko-ratarsko (32,9% agrarnog st.) seosko naselje razbijenog tipa, na (260 m) dolinskim stranama Valja Mare (Grabovačke reke), leve pritoke Crnog Timoka, u podnožju Malenika, s obe strane asfaltnog puta Boljevac-Bor, 14 km severno od Boljevca. Površina atara iznosi 14.401 ha (K.O. Podgorac I 10.312 ha i K.O. Podgorac II 4.089 ha). U ataru se nalazi poznata pećina Gaura Fećinor (Devojačka pećina). Obuhvata šest fizionomskih celina: Selo, Timok, Strmljane, Vakarij, Vakariž i Saraku. Deo st. leti živi u "pojatama" (sezonski stočarski stanovi) smeštenim u okruženju sela. Prvobitna lokacija današnjeg naselja nije poznata, ali se pretpostavlja da je osnovano na levoj obali Crnog Timoka nedaleko od železničke stanice Bogovina, odakle je zbog poplava premešteno na današnju lokaciju i delimično na obalu reke Valja Ku Anja (Sveti Jovan), ili se najpre nalazilo kod ušća Zlotske reke u Crni Timok, na mestu Selište, uz stari rimski put levom obalom Crnog Timoka za Vidin (Bugarska) i Pomoravlje, odakle je krajem XVIII v. premešteno, zbog turskih zuluma, na današnje mesto, 8 km od Crnog Timoka. Ostaci starina su mnogobrojni i višestruko značajni: arheološki nalazi iz ranog bronzanog doba (3-1,8 hilj. god. pre nove ere) - posuda od pečene zemlje i dvopetljasta bronzana fibula iz perioda halštata (750-400 god. pre nove ere), na mestu Strmljane; tragovi rimskog rudarstva - kod Goveđeg brda i reke Sarake, i utvrđenja - na Velikom i Malom Kornjetu i dr. Pominje se u turskom popisu iz 1560. (24 kuće) i na Ebšelvicovoj karti iz 1718. pod imenom Botgurže. Nakon oslobođenja od Turaka (1833) broji 395 poreskih glava. Tokom 1865. 52 porodice iz P. odvojile su se i formirale današnje naselje Bogovinu. St. je pravoslavno (slavi Sv. Jovana, Petkovicu, Sv. Aranđela i Sv. Nikolu, seoska slava Đurđevdan, vašari Trojice, Petkovica i Sv. Jovan letnji), srpsko, a ima i Vlaha (Rumuna). U XVII i XVIII v. doseljava se st. sa Kosova, iz Besarabije (Rumunije), Makedonije (Kičeva), a početkom XIX v. Vlasi iz Banata i 50 porodica iz Rumunije, kada je starinački srpski živalj znatnim delom asimilovan. Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,4 (1961) do 1 (1991). P. će u istoriji Srba ostati zapamćen po 1807, kada se Hajduk Veljko prvi put sukobio sa Turcima porazivši ozloglašenog Osman-bega u njegovoj kuli (ostaci kule postojali su do 1927, a od materijala razorene kule sazidana je česma koja i danas postoji u središtu sela). Pravoslavna crkva Sošestvija sv. Duha izgrađena je 1838. (obnovljena 1913). Struju dobija 1955, asfaltni put 1963, telefonske veze 1985, a vodosnabdevanje je individualno (izvori, bunari i lokalni vodovodi). Ima osmorazrednu OŠ (počela sa radom 1840), u kojoj je 1857. službovao znameniti srpski pesnik i slikar Đura Jakšić, MK, zdravstvenu ambulantu i banku. Sir, meso, a posebno ćumur i drvo su vodeći proizvodi tržišnog značaja. U NATO agresiji na našu zemlju 1999. razorena je ovčarska farma, kada su stradala tri radnika i 300 ovaca. • Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Podgorac |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S T A T I S T I K A
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
G E O G R A F I K A
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
LEGENDA:
 = vlaško
 = Vlasi
i povlašeni Srbi
 =
mešovito 
= romska mahala
 = bajaško
(Romi) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1) Prvi popis u Srbiji u kome se beleže Vlasi kao posebna etnička kategorija sproveden je 1850. godine. Broj njihovih "kuća" i "duša" obradio je i objavio Jovan Gavrilović, vidi Гласник Друштва србске словесности, св. 4, Београд, 1852 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2) Broj Vlaha na popisu iz 1866. obradio i objavio statističar Vladiomir Jakšić, u delu: В. Якшич, О племенном составе населенiя в Княжестве сербском, Типографiя Майкова, С. Петербург, 1872 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3) Od Berlinskog kongresa (1878. g.) do kraja II sv. rata, sve administracije Srbije, Kraljevine SHS i Jugoslavije, smatrale su Vlahe Rumunima, i tako su ih tretirale u svojim zvaničnim državnim popisima! | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Broj pogleda : 1342 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
aa ăă bb țț čč ćć dd ḑḑ ğğ đđ ďď ee ff gg hh ii îî ĭĭ kk ll ļļ mm nn ńń oo pp rr ss şş śś tt ťť uu vv zz žž źź |
||||
 |
 |
|||
|
|
||||
 |
||||