Kartica sela:

Krivelj Krivĭeļ [077]

(m. sg.) Kriveļan • (m. pl.) Kriveļań • (f. sg.) Kriveļană • (f. pl.) Kriveļańe • Centralni Vlasi • Munćeni • Narečje: subbanatsko

pi/pe/pĭe/pră/pă	đi/đe/ďe/dă	klańe/klaĭe	ḑău/zău	śe/će/če/ťe	ź/đ/ď/ğ
pe	đe	ń	ḑ	ś	ź

KRIVELJ (1.586 st.), rudarsko (ranije stočarsko) seosko naselje (27% agrarnog st.) razbijenog tipa: na (323 m) dolinskim stranama izvorišta i gornjeg toka Kriveljske reke, leve pritoke Borske reke, 10 km severno od Bora. Površina atara iznosi 9.921 ha. Pretpostavlja se da naziv dobija po Kriveljskom kamenu, uzvišenju iznad sela. Fizionomski povezuje dve osnovne celine, sa 19 zaselaka: Veliki ili Novi Kpuvelj (Lukovu, Saraku, Crvo cel ili Carevo celo, Celo, Banjicu, Brezovik, Baru, Pljatku, Kriveljului ili Kriveljki kamen, Subac ili Subovac, Tilva miku ili Malu tilvu, Šeret, Deboku ili Duboku, Drenovu, Crvenu, Saraščicu i Kraku bugarsku) i Malu Krivelj (Valja mare i Cerovo). Po naređenju kneza Miloša Obrenovića 1838. pristupilo se izgradnji i ušoravanju Hovog Kpuveba. Osnovan je na mestu sa značajnim tragovima starije naseljenosti (arheološko nalazište Čoka lu Balaš - salkuca kultura, i dr.). Pominje se 70-ih god. XVI v. pod nazivom Kriveljac, a u HVIII v. kao Krinjit (na austrijskoj karti iz 1718). St. je srpsko i vlaško (slavi Spasovdan, Sv. Ašmpija i Sv. apxangela Mihaila; eašari - Trojice, 14. avgust i 18. septembar), uglavnom doseljeno iz Aljmaša (Erdelja), Homolja, Timočke krajine, Resave i okoline Bitolja. Tokom XIX v. st. se iseljava u Negotinsku krajinu. Indeks demografskog starenja (is) kreće se u rasponu od 0,6 (1961) do 1,8 (1991). Pravoslavna crkva Sv. Trojice izgrađena je 1882. god. Poseban kulturni značaj imaju nadgrobni spomenici, poznati pod nazivom "preslica", jedinstvene izrade i likovnih rešenja. Vodosnabdevanje je kolektivno od 1965. (priključak na borski vodovod). Ima osmorazrednu OŠ "Đura Jakšić" (počela sa radom 1852), MK, dom kulture, biblioteku, zdravstvenu i veterinarsku ambulantu, poštu, kamenolom, Zemljoradničku zadrugu "Banjica" i dr. U ataru postoje bogata ležišta bakra (na 120 ha preko 600 mil. t rude - istraživanja su započeta 1903), olova i gvožđa. Nedaleko od naselja nalazi se rudnik bakra "Cerovo I", a planirano je otvaranje još dvarudnika: "Cerovo II" i "Cerovo prnmarno".

• Izvor/Source: Geografska enciklopedija naselja Srbije / pod rukovodstvom Srboljuba Đ. Stamenkovića
Beograd : Geografski fakultet Univerziteta : Agena : Stručna knjiga, 2001, e.j. Krivelj

O poreklu stanovništva:

(U pripremi!)

S T A T I S T I K A

1850.¹⁾ (Vlasi)

1866.²⁾ (Vlasi)

1921. (Rumuni)³⁾

2011. (Vlasi)

Kuća

Duša

Svega

Srba

Vlaha

% Vl.

Svega

Srba

Rumuna

% Rum.

Svega

Srba

Vlaha

% Vlaha

Rumuna

239

1391

2032

1997

98.28

2586

2572

0.54

1052

403

500

47.53

G E O G R A F I K A

Fizionomske karakteristike			Nadmorska visina u m.		Površina	Tradicionalna
Tip	Oblik	Reljef	Centar	Visinski pojas	ha	privreda

GRAĐA U REČNIKU:

Etnogr. oblast: Crna Reka

LEGENDA:

= vlaško

= Vlasi i povlašeni Srbi

= mešovito

= romska mahala

= bajaško (Romi)

^{1) Prvi popis u Srbiji u kome se beleže Vlasi kao posebna etnička kategorija
sproveden je 1850. godine.
Broj njihovih "kuća" i "duša" obradio je i objavio Jovan Gavrilović, vidi
Гласник Друштва србске словесности, св. 4, Београд, 1852}

²⁾Broj Vlaha na popisu iz 1866. obradio i objavio statističar Vladiomir Jakšić, u delu: В. Якшич, О племенном составе населенiя в Княжестве сербском, Типографiя Майкова, С. Петербург, 1872

³⁾Od Berlinskog kongresa (1878. g.) do kraja II sv. rata, sve administracije Srbije, Kraljevine SHS i Jugoslavije, smatrale su Vlahe Rumunima, i tako su ih tretirale u svojim zvaničnim državnim popisima!

Broj pogleda : 769

aa ăă bb țț čč ćć dd ḑḑ ğğ đđ ďď ee ff gg hh ii îî ĭĭ kk ll ļļ mm nn ńń oo pp rr ss şş śś tt ťť uu vv zz žž źź